چطور اسراف نکنیم؟

حامد فوقانی

کلی وقت برای سوشال مدیا (شبکه‌های مجازی)، کلی وقت سَر کسب سکه بیشتر در ایردراپ‌هایی مثل همستر کامبت‌ و کلی زمان هم برای حرف‌زدن‌های تلفنی که اگر در خوش‌بینانه‌ترین حالت غیبت پشت سر یکی دیگر نباشند که سودی هم ندارند، در شبانه‌روز، صرف می‌کنیم. آیا واقعا با اینها فقط زمان را هدر می‌دهیم؟ هیچ وقت فکر می‌کنیم که چقدر خسارت مالی سر اینگونه مسائل متحمل می‌شویم؟‌ ماه به ‌ماه قبض تلفن همراه را دریافت می‌کنیم و اتفاقا گاهی برق از سه‌فازمان می‌پرد. آیا مثلا به‌خودمان تلنگر می‌زنیم که کمتر در اینستاگرام وقت برای دیدن محتواهای بی‌ارزش و کم‌ارزش تلف کنیم؟ که اگر اینطور باشد، اینترنت کمتری مصرف می‌شود و شارژ موبایل‌مان دیرتر تمام خواهد شد. تازه اینها فقط نمونه کوچکی از اسراف منابع مالی زندگی ماست.
خاموش‌کردن کولر توسط پدرها، چند سالی است که سوژه طنز در شبکه‌های اجتماعی شده. اما بیایید رفتار پدرهایی که گذشته‌های دورتر و زمان بی‌برقی و نبود تجهیزات ارتباطاتی فعلی را تجربه کرده‌اند، بیشتر رصد کرده و تحلیل کنیم؛ آنهایی که به قول قدیمی‌ها اهل کتاب‌شان با نور چراغ گردسوز، درس می‌خواندند و اهل بازارشان با پای پیاده یا دوچرخه فاصله خانه تا حجره را طی می‌کردند. نگارنده چندتایی از آنها را دور و بَرم زیرنظر گرفته‌ام و با خودم قرار گذاشته‌ام در عصر الکترونیک و سرعت، تا جایی که ممکن است تعدادی از رفتارهای‌شان را الگو کنم. به‌طور نمونه یکی از همین پدرها خودش جارو به‌دست می‌گیرد و برگ‌های ریخته در کف حیاط را جمع می‌کند؛ به جای آنکه تکیه‌اش بر فشار آب باشد. پدری دیگر هم با وجود داشتن خودروی شخصی، با مترو، اتوبوس وپیاده به محل کار رفت‌وآمد می‌کند؛ حتی اگر برخی هم انگ خسیس بودن به او بزنند. پدری دیگر هم می‌گوید همیشه بعد از خوابیدن اهالی منزل، چک می‌کند تا تلویزیون، مانیتور کامپیوتر یکی از بچه‌ها، چراغ سرویس بهداشتی و امثال اینها بیخودی روشن نباشد. حالا اگر به نسل جدید است که می‌گوید، «الان دیگه این کارها چه فایده‌ای داره، مگر پول اینا چقدر می‌شه؟ اصلا من فرصت این کارا رو ندارم!» اما برخی از همین نسل، ادعای حفظ محیط‌زیستی دارند و واقعا نمی‌دانند برای روشن‌بودن یک ‌لامپ، چقدر باید یارانه پرداخت شود، چقدر آب یا گاز مصرف شود و...
خیلی‌ها هم هستند که تا قبض برق‌، گاز، آب یا تلفن را دریافت می‌کنند، زمین و زمان را به‌هم می‌دوزند که چرا در مملکتی با این همه منابع، اینقدر باید هزینه خدمات بپردازند. با وجود این، هیچ وقت نمی‌خواهند یاد بگیرند که مصرف آب و برق و گاز‌شان را به‌سادگی کنترل یا از طریق تنظیمات گوشی، مصرف اینترنت‌شان را مدیریت کنند.
خیلی‌ها هستند که برای پرداخت جریمه‌های میلیونی رانندگی خود، همه را مقصر می‌دانند الا خودشان. بعد مدعی می‌شوند تمامی این جریمه‌ها برای پُرکردن بودجه فلان ارگان‌هاست. اما واقعا اگر کلاه خودشان را قاضی کنند، خواهند دید که شاید یک‌بار، دوبار، نه سه‌بار اشتباهی از سوی پلیس جریمه شده باشند؛ ولی 10، 20 و 30بار جریمه را که نمی‌شود گردن پلیس و دوربین انداخت. همین افراد اگر تنها کمی وقت را مدیریت کنند، این همه عجله، سرعت و بی‌توجهی برای رسیدن به مقصد را نخواهند داشت. دست آخر هم، جریمه نمی‌شوند و سبد مالی خانواده تحت‌تأثیر قرار نمی‌گیرد.
بیایید بخشی از وقت‌هایی را که هدر می‌دهیم و خودمان نیز قبول داریم،تنها به جست‌وجویی درباره تکنیک‌های کاهش مصرف اختصاص دهیم. مثلا چطور با سایه‌بان ساده، راندمان کولر را بالا ببریم، چطور با استفاده از نرم‌افزار مسیریاب، بهره بهتری از حمل‌ونقل عمومی بگیریم، چطور با انتخاب گزینه‌ای در برنامه‌های شبکه‌های اجتماعی از شرّ نمایش محتواهای غیردلخواهمان راحت شویم، چطور این همه دستمال کاغذی را نفله نکنیم، چطور مدت نگهداری نان را افزایش دهیم و البته چطورهای فراوان دیگر که هم جلوی اسراف را می‌گیرند و هم هزینه‌ها را پایین می‌آورند.