مدیریت، لازمه عبور از بحران آب

خدیجه نوروزی| روزنامه‌نگار:

سال‌هاست که استان فارس با تنش آبی و خشکسالی روبه‌روست و مسئولان همواره با اتخاذ راهکارهای کوتاه‌مدت سعی در فرار از بحران در دوره‌های مختلف داشته‌اند. در طی این مدت واقعاً کسی به دنبال مدیریت جدی این مساله نبوده است. اگر کمی گذشته را ورق بزنیم جای پای سوءمدیریت‌ها و اقدامات غیراصولی مانند ساخت سد بدون بررسی کارشناسانه، کاشت محصولات پرآب‌بر، احداث چاه‌های غیرمجاز، استفاده از شیوه‌های سنتی در آبیاری فضای سبز و کشاورزی، بهره نبردن از ظرفیت قنات‌ها و آب‌انبارها و غافل شدن از ساخت تصفیه‌خانه در تمام نقاط مورد نیاز استان را مشاهده خواهیم کرد؛ سهل‌انگاری‌هایی که ضربه‌های مهلک و جبران‌ناپذیری بر پیکره منابع آبی استان وارد کرده و بر تشدید خشکسالی‌ها دامن زده است. اگر این روزها سری به تالاب‌های استان مانند مهارلو، کمجان و دریاچه پریشان بزنید چشم‌اندازی جز کویر در برابر دیدگانتان نمایان نخواهد شد. بسیاری از زمین‌های کشاورزی که روزی محصولات پرآب‌خواهی مانند هندوانه و برنج می‌دادند اکنون به خاطر خشکسالی لم یزرع شده‌اند. اخیراً نیز کاهش 50‌درصدی بارندگی‌ها در همه شهرستان‌های استان موجب شده تا مسئولان به استفاده از ذخایر استراتژیک آب روی بیاورند. 

امسال یازدهمین سالی است که فارس با بحران خشکسالی دست و پنجه نرم می‌کند و خدا می‌داند تا کی اجرای طرح‌های موقتی، بی‌برنامگی‌ها و سوءمدیریت‌ها ادامه خواهد یافت و مردم اسیر نسخه‌پیچیدن‌های موقتی و بدون کاربرد خواهند بود. بسیاری از پروژه‌های نیمه کاره آبی مانند ساخت تنگ سرخ به جای کمک به حل بحران آب، باری بر دوش استان شده‌اند که نه راه پیش دارند و نه پس. به نظر می‌رسد با تشدید خشکسالی و تنگدستی آسمان باید بحث «مدیریت استراتژیک» جدی‌تر از قبل در دستور کار همه نهادها و سازمان‌های مربوطه قرار گیرد و راهکارهای کارشناسانه اتخاذ شود. در طی این سال‌ها راهکارهایی مانند تشویق کشاورزان به کشت محصولات کم‌آب‌بر اغلب بدون پشتوانه و حمایت‌های مالی و اعطای تسهیلات بانکی دنبال شده و راه به جایی نبرده است. ارائه راهکارها باید بار اقتصادی و اشتغال‌زایی برای افراد مجری به دنبال داشته باشد تا طرح‌ها با شکست مواجه نشوند. 

برخی طرح‌های اجرایی در استان هم مانند طرح‌های آبخوان‌داری خیلی تداوم نداشته است و در برخی نقاط مانند دشت گربایگان فسا موردی انجام شده است. از تکنولوژی‌های روز دنیا هم در کل همیشه عقب هستیم. همه جای دنیا طرح‌های علمی زیادی برای استفاده از آب باران در زمان‌های بارش وجود دارد اما ما هنوز از آن غافلیم. استفاده از روش‌های نوین و علمی روز دنیا برای مقابله با کم‌آبی، اختصاص منابع مالی بیشتر به طرح‌های ابتکاری و خلاقانه مخترعان در این حوزه، استفاده از روش‌های نوین آبیاری در فضای سبز و کشاورزی، احیای تالاب‌ها، احداث تصفیه‌خانه فاضلاب و استفاده از آب آن، احیای دوباره قنات‌ها و آب‌انبارهای موجود به ویژه در شهرستان لارستان نمونه‌ای از راهکارهایی است که باید به شکل اصولی و مدیریت‌شده در طول زمان و نه مقطعی اجرا شود تا ثمردهی لازم را برای استان به دنبال داشته باشند.