70 نفر برای 200 محله

    علیرضا زمانی (1357-تا‌کنون)
    کار ویژه: مدیریت تحقیق کتاب‌های «محله ما»

محله‌های تهران امروز اگرچه با خیابان‌ها و بزرگراه‌ها محاصره شده و در دل خود انبوهی از آپارتمان‌ها و خانه‌های نونوار را جای داده‌اند، اما در پس این چهره مدرن، تاریخ و هویتی شنیدنی وجود دارد؛ از دارآباد و تجریش در شمال شهر که روزگاری روستایی خوش‌ آب و هوا بودند در دل گستره شمیران، تا دولاب و طرشت در شرق و غرب تهران امروز که روزگاری با زمین‌های زراعی و باغ‌های سرسبز شناخته می‌شدند. تصور کنید مجموعه کتابی به‌دست شما برسد که تاریخچه هر محله را بی‌کم و کاست روایت کند؛ از چهره‌های مشهوری که روزگاری در محله زیسته‌اند تا خانه‌ها و عمارت‌های تاریخی، یخچال‌ها، آب‌انبارها، سبک زندگی، وجه تسمیه و هرآنچه باید از تاریخچه آن محله بدانید. مجموعه کتاب‌های «محله ما» کار ویژه تهران‌پژوه جوانی است که اگرچه از سال1389 فعالیت خود را در این حوزه آغاز کرده، اما مقالات و پژوهش‌های ارزشمندی برای شناساندن تاریخچه این شهر به ساکنانش نگاشته است. علیرضا زمانی درباره شیوه تحقیق و نحوه نگارش کتاب‌های محله من می‌گوید: «برای نگارش کتاب‌های محله ما و ساخت فیلم برای هر محله یک تیم 70نفره متشکل از محقق، نویسند، عکاس و ... زیرنظر معاونت فرهنگی شهرداری تهران تشکیل شد. من به ‌عنوان مدیر تحقیق این پروژه، مسئولیت هدایت تیم، نظارت بر محتوا و ... را برعهده داشتم. در گام نخست با همفکری تهران‌شناسان، 200محله ذاتی تهران را شناسایی کردیم که در نهایت منجر به چاپ 170کتاب محله ما و ساخت 150فیلم شد.» زمانی همچنان‌که در پژوهش‌ها و مقالات خود نیز از شیوه تحقیق میدانی بهره می‌برد، درباره شیوه نگارش کتاب‌های محله ما می‌گوید: « در گام نخست، سراغ منابع مکتوب درباره محله‌ها رفتیم. در این مرحله کار کتابخانه‌ای انجام شد و تیم تحقیق هرآنچه درباره شخصیت‌ها، اماکن، وقایع تاریخی، فرهنگ، اقلیم، عکس‌ها، اسناد و ... در منابع مکتوب وجود داشت را استخراج کرد. علاوه بر پژوهش اینترنتی، یک تیم هم مسئولیت بررسی آرشیو همشهری محله را که مجموعه‌ای غنی از اطلاعات هویتی درباره تاریخ محله‌های تهران بود، برعهده گرفت. سپس محققان ما به پشتوانه اطلاعاتی که در مرحله‌های قبل به‌دست آورده بودند، برای کسب اطلاعات بیشتر سراغ چهره‌های معتمد، شورایاران، امامان جماعت و ... رفتند و 200محله ذاتی تهران را در گفت‌وگو با هزار چهره معتمد پوشش دادند.» زمانی پس از مجموعه کتاب‌های محله ما، پژوهش‌های بسیاری درباره تاریخ تهران انجام داده است؛ از جمله پژوهش‌ درباره موقوفات، مشاهیر و علمای تهران و نیز پژوهش‌هایی درباره تاریخ و هویت شهرری و ... که در این سال‌ها در روزنامه‌ها و مجلات مختلف به چاپ رسیده است.