شرکت‌های دولتی در اتاق شیشه‌ای

مرضیه ثمره‌حسینی-روزنامه‌نگار

حدود 60درصد بودجه کل کشور مربوط به شرکت‌های دولتی است و با توجه به نقش مهم این شرکت‌ها در حوزه اقتصاد و با هدف ارائه تصویری شفاف از عملکرد این شرکت‌ها، دفتر امور شرکت‌های دولتی وزارت امور اقتصاد و دارایی از کتاب «نگاهی اجمالی به عملکرد شرکت‌های دولتی» رونمایی کرد؛ کتابی که شامل اطلاعات هویتی تمام شرکت‌های دولتی اصلی و مادر است و در کنار آن، مهم‌ترین اقلام و صورت‌های مالی و نیروی انسانی این شرکت‌ها اعم از هزینه پرسنلی را شامل می‌شود.

در این نشست، محمد عنبری، مدیرکل دفتر امور شرکت‌های دولتی وزارت امور اقتصادی و دارایی با تأکید بر عزم دولت سیزدهم مبنی بر شفاف‌سازی عملکرد شرکت‌های دولتی گفت: اگر در ابتدای دولت از اطلاعات شرکت‌های دولتی سؤال می‌کردید، نهایت جزئیاتی که به شما داده می‌شد مربوط به پیوست 3قانون بودجه بود؛ یعنی نام حدود 60شرکت وجود داشت که یک صورت مالی داشتند، اما تصویری منسجم از شرکت‌های تحت کنترل دولت وجود نداشت و در عمل خود وزیر هم نمی‌دانست که چه شرکت‌هایی زیرمجموعه‌اش قرار دارند.وی افزود: اما ظرف 2سال اخیر با دستور رئیس‌جمهور و وزیر اقتصاد، روند شفاف‌سازی عملکرد شرکت‌های اصلی و مادرتخصصی دولتی و شرکت‌های عمومی سرعت گرفت و با اینکه ما با مقاومت بسیاری از شرکت‌ها مواجه شدیم، اما باور در وزارت اقتصاد بر این است که چون این شرکت‌ها متعلق به بخش عمومی است، اطلاعات آنها باید منتشر شود تا هم مردم در مورد عملکردشان بدانند و هم بخش خصوصی که می‌خواهد با آنها رقابت کند، اطلاعات این شرکت‌ها و به نوعی دست برتر را داشته باشد.عنبری در مورد علت حذف برخی شرکت‌ها از فهرست شفاف‌سازی گفت: طبق قانون بودجه در سال 1401 و 1402 صورت‌های مالی تمامی دستگاه‌های موضوع ماده 29قانون برنامه ششم توسعه باید منتشر می‌شد، اما با توجه به‌نظر شورای نگهبان برای سال 1403 این قانون تغییر کرده و فقط دستگاه‌های اجرایی موضوع ماده 5قانون مدیریت خدمات کشوری شامل شفاف‌سازی می‌شوند.

2005شرکت دولتی و عمومی داریم
عنبری در مورد تعداد شرکت‌های دولتی گفت: تعداد شرکت‌های دولتی موردنظر در گذشته بیش از 300شرکت بود، اما امروز حدود 2هزار شرکت‌ شناسایی شده که تحت کنترل دولت و حاکمیت قرار دارند.
مدیرکل دفتر امور شرکت‌های دولتی وزارت امور اقتصادی و دارایی ادامه داد: ما در گام اول شناسایی و انتشار صورت‌های مالی شرکت‌های دولتی، 312شرکت را شناسایی کردیم که در ابتدای سال 1401فهرست عملکردی آنها منتشر شد. در ادامه، در انتهای سال 1401حدود هزار و 124شرکت و در اسفندماه 1402این چرخه شناسایی کامل‌تر شد و 2هزار و 5شرکت دولتی و عمومی شناسایی شدند که از این تعداد به تفکیک 308شرکت دولتی، 369شرکت زیرمجموعه بانک‌ها و بیمه‌ها، 36شرکت زیرمجموعه دبیرخانه مناطق آزاد و سازمان‌های مناطق آزاد، 783شرکت زیرمجموعه سایر نهادها و مؤسسات عمومی غیردولتی و 474مورد تحت نظارت یا تحت حاکمیت دولت هستند، اما دولتی نیستند و 35مورد هم فدراسیون‌ها هستند.

شرکت‌های دولتی حقوق نجومی پرداخت نمی‌کنند
مدیرکل دفتر امور شرکت‌های دولتی وزارت امور اقتصادی و دارایی در پاسخ به سؤال همشهری در مورد وضعیت هزینه پرسنلی در شرکت‌های دولتی و بحث پرداخت حقوق‌های نجومی به برخی مدیران گفت: در حال حاضر هیچ شرکت دولتی حقوق‌ نجومی پرداخت نمی‌کند؛ چراکه قانونگذار برای پرداختی همه نهادهای دولتی قاعده پرداخت تعیین کرده است. این قاعده هر سال در قانون بودجه به‌روز می‌شود که برای سال 1402سقف دریافتی هر فرد در استخدام دولت اعم از مدیر و کارمند 55میلیون تومان بود که برای سال 1403رقم 70میلیون تومان تعیین شده است.عنبری ادامه داد:‌ بر این اساس، همه دریافتی‌های یک شخص در بدنه دولت از حقوق تا حق ماموریت و پاداش و اضافه‌کاری در مجموع در‌ ماه نباید از 70میلیون تومان بالاتر باشد و چون سرجمع اینها هر سال کنترل می‌شود، اگر دریافتی یک شخص در یک‌ماه بالاتر از این رقم برود، باید از ‌ماه آخر او کم شود.مدیرکل دفتر امور شرکت‌های دولتی وزارت امور اقتصادی و دارایی افزود: با توجه به آنچه در قانون آمده است هیچ شرکت دولتی‌ای نمی‌تواند مازاد بر سقف حقوق پرداخت کند و شرکت‌هایی که حقوق نجومی می‌دهند شرکت‌های دولتی نیستند و شرکت‌های شبه‌دولتی یا در اصطلاح عوام خصولتی هستند که در مورد آنها هم باید بررسی شود که براساس وضعیت شرکت پرداخت ارقام بالا منطقی است یا خیر.

مکث
پرسودترین و پرزیان‌ترین شرکت‌ها

مدیرکل دفتر امور شرکت‌های دولتی وزارت امور اقتصادی و دارایی در مورد وضعیت سوددهی و زیان‌دهی شرکت‌های دولتی گفت: در میان شرکت‌های دولتی 10شرکت با بیشترین سوددهی به‌ترتیب ایمیدرو، شازند، شرکت ملی پتروشیمی، شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران، شرکت فرودگاه‌ها، مجتمع گاز پارس‌جنوبی، آلومینای ایران، طلای زرشوران، سازمان جمع‌آوری و فروش اموال تملیکی و سازمان ایدور است.وی در مورد مهم‌ترین شرکت‌های زیان‌ده گفت: در فهرست پرزیان‌ترین شرکت‌ها به‌ترتیب بانک ملی ایران، بانک کشاورزی، بانک توسعه تعاون، شرکت چاپخانه دولتی ایران، سازمان مجری ساختمان‌ها و تاسیسات دولتی و عمومی، مجتمع گاز پارس‌جنوبی، شرکت مناطق نفت‌خیز جنوب، سازمان منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس، شرکت مهندسی و توسعه گاز و شرکت مدیریت شبکه برق بودند که البته این شرکت‌ها سودده شده‌اند و ما این را ثمره شفافیت و انتشار صورت‌های مالی این شرکت‌ها می‌دانیم.عنبری در مورد سودده‌ترین شرکت‌های عمومی هم افزود: کشتیرانی حافظ دریای آریا، گروه مالی سپه، توسعه آهن و فولاد گل‌گهر، پتروشیمی بندر امام، توسعه دامپروری و کشاورزی امداد، سرمایه‌گذاری شستان، تولید برق پره‌سر مپنا، پارس‌تامین مجد، صندوق پژوهش و فناوری استان هرمزگان و بناگستران آینده‌ساز جزو 10شرکت غیردولتی با بیشترین سود بوده‌اند.