حکایت آب‌انبار و حمام قدیمی و مرده‌شوی‌خانه

   موضوع:حمام آسیا و آب‌انبار شیخ‌عبدالله
ویژگی: تنها حمام و آب‌انبار محله
 
حدود 80سال قبل، آب‌انباری روبه‌روی بقعه شیخ عبدالله طرشتی قرار داشت که مردم از آب آن برای آشامیدن استفاده می‌کردند. حاج رضا حسینمردی، از اهالی قدیمی محله می‌گوید: «وقتی کودک بودم دست مادرم را می‌گرفتم و از پله‌های آب‌انبار پایین می‌رفتیم. آب‌انبار حدود 40پله زیرزمین قرار داشت. مردم از آب آن برای شستن امواتشان هم استفاده می‌کردند. مرده‌شوی‌خانه‌ای کنار آب‌انبار بود. آن زمان تعدادی از افراد محلی کنار بقعه دفن می‌شدند و همانجا مراسم تدفین آنها انجام می‌شد. بعدها مرده‌شوی‌خانه را خراب کردند. آب‌انبار نیز زیر خاک مدفون شد. همچنین در این محله یک حمام قدیمی وجود داشت. اکنون بیش از 7دهه از ساخت حمام مدرن و شیک محله طرشت توسط مرحوم علی زارع، یکی از ساکنان طرشت، می‌گذرد؛ حمامی که بعد از گذشت این سالیان هنوز سرپا و فعال است. حسینمردی درباره این حمام قدیمی می‌گوید: «از مسجد جامع امام حسن عسکری(ع) که ۸۰۰سال قدمت دارد تا انتهای بلوار تیموری فعلی، همگی جزو زمین‌های حاج علی ارباب بود. او یکی از ۴ ارباب طرشت و مرد خیری بود. گرمابه اصلی طرشت یا خزینه، جلوی حسینیه طرشت قرار داشت که حالا به محلی برای پارک خودروها تبدیل شده است. با این حال، اگر زمین آن را حفر کنند، خزینه را خواهند دید. بعد از ازبین رفتن خزینه، مردم به گرمابه‌ دیگری نیاز داشتند که حاج علی ارباب آن را ساخت؛ حمامی بسیار بزرگ، شیک و شهری که برایش دوش گذاشت و نمونه‌اش را کسی در آن دوران ندیده بود. جالب است بدانید استفاده از خزینه، سرانه داشت؛ یعنی هرکدام از اهالی با توجه به تعداد جمعیت‌شان باید گندم، جو یا باقالا می‌دادند. شخصی که هیزم‌ها را رایگان از باغ‌ها برمی‌داشت، آتش حمام را روشن می‌کرد تا آب آن داغ شود. آب هم از قناتی تامین می‌شد که بعد از ورود به یکی از ۴ آب‌انبار طرشت به خزینه سرازیر بود. از آن مهم‌تر، چون حمام از ساروج ساخته شده بود، اصلا خرابی نداشت؛ برای همین اهالی پولی برای حمام در خزینه پرداخت نمی‌کردند و این موضوع خیلی به چشم می‌آمد. تیر‌ماه هر سال زمان خرمن‌کوبی، یک نفر برای جمع کردن سرانه حمام به خانه‌های اهالی سر می‌زد و مقدار مشخصی از کشت آن سال آنها را در ازای استفاده یک سال از خزینه می‌گرفت. با ساخت گرمابه آسیا برخی اهالی از اینکه باید برای استحمام پول بدهند، شاکی شدند و استفاده از دوش را هم نمی‌پسندیدند؛ چون قبلا در خزینه جلوی حسینیه، آقایان از غروب خورشید تا طلوع و خانم‌ها از صبح زود تا مغرب می‌توانستند از حمام استفاده کنند. همین شد که حاج علی ارباب در قسمت پایینی حمام، با خراب کردن ۳ دوش یک خزینه‌ ساخت، اما به مرور و در سال‌های دهه ۵۰
اداره بهداشت استفاده از خزینه را قدغن کرد؛ چون آن زمان بیماری‌های پوستی و کچلی شیوع پیدا کرده بود.»