مرگ در یک چهارم!
فاصله کوتاه میان جامجهانی 2018 و جامملتهای 2019 امارات، هم میتواند یک امتیاز برای فوتبال ایران باشد و هم میتواند به یک نگرانی بزرگ برای تیمملی تبدیل شود. به نظر میرسد حفظ کردن تیمملی جامجهانی برای زمانی حدود 6 ماه، سادهتر از انجام دادن این کار در طول یک یا دو سال باشد. تلاش فدراسیون فوتبال برای ادامه دادن با کارلوس کیروش نیز، نشان از علاقه به حفظ تمام و کمال تیمی دارد که در روسیه با غولهای فوتبال اروپا رقابت کرد. ستارههای ملیپوش نیز ترجیح میدهند در این6 ماه در رده باشگاهی مرتکب ریسک بزرگی نشوند و همچنان در فهرست مهرههای مدنظر سرمربی تیمملی باقی بمانند. با این وجود اگر تیم نتواند بهسرعت با فراموش کردن جامجهانی برای جام ملتها آماده شود، نتایج ایران در امارات چندان خوشایند نخواهد بود. روند آمادهسازی تیمملی برای حضور در مهمترین تورنمنت فوتبال آسیا، باید از همین روزها با یک برنامهسازی دقیق و منطقی آغاز شود. ایران تا امروز هیچوقت بعد از حضور در جامجهانی، در دوره بعدی جامملتها به مطلوبترین نتیجه ممکن دست پیدا نکرده است. چرا که تغییرات زیاد، همیشه تیم را در نوسان قرار دادهاند و ثبات را از بین بردهاند. هنوز هم آخرین قهرمانی آسیایی ایران، به قبل از اولین تجربه صعود به جامجهانی برمیگردد. شکستن این طلسم، از هر اتفاق مهم دیگری برای فوتبال ایران، مهمتر به نظر میرسد.
جامملتهای 1980؛ سلطنت از دست رفته
تیمملی آخرینبار در سال 1976 قهرمان آسیا شد و دو سال بعد از آن، برای اولینبار به جامجهانی صعود کرد. تیمی که با حشمت مهاجرانی در جامجهانی آرژانتین حضور داشت، در سال 1980 با سرمربیگری حسن حبیبی راهی جامملتهای 1980 کویت شد. این تورنمنت، پایان دوران سلطنت فوتبال ایران بر قاره کهن بود. بهجز کادر فنی، تغییرات دیگری نیز در تیم بهوجود آمد. کریم بوستانی، محمد پنجعلی، دینورزاده، محمود حقیقیان، احمد سنجری، حمید درخشان و حمید علیدوستی، بخشی از مهرههای جدیدی بودند که در لیست جامجهانی جایی نداشتند اما توسط حبیبی به فهرست جامملتها دعوت شدند. ستارههای زیادی از تیم جامجهانی نیز، دیگر در تیمملی دیده نمیشدند و تیم حبیبی، اساسا تیم پرستارهای بهشمار نمیرفت. این تیم مرحله گروهی را با دو تساوی غیرمنتظره در مقابل سوریه و چین آغاز کرد. در مسابقه سوم اما، چهار گل بهتاش فریبا پیروزی 7 بر صفر در برابر بنگلادش را رقم زد و سرانجام برتری 3بر2 در جدال سخت با کرهجنوبی، تیمملی را بهعنوان سرگروه راهی دور بعد کرد. تصور میشد مسیر صعود به فینال برای ایران هموار است اما این تیم در مسابقه نیمهنهایی نتیجه را به کویت واگذار کرد و با شکست دادن کرهشمالی در ردهبندی، تنها یک برنز از این رقابتها سهم تیم حسن حبیبی شد.
جامملتهای 2000؛ یک موشک، یک قیچی
تیم رویایی جامجهانی 98، تنها با یک هدف به جامملتهای 2000 لبنان رسید اما در تیم جلال طالبی، چنددستگی وجود داشت و این مربی نمیتوانست از شکاف عمیقی که در این تیم بهوجود آمده بود، جلوگیری کند. دو سال بعد از جامجهانی فرانسه، مهرههای جوانی مثل واعظی، هاشمینسب، حامد کاویانپور، محمد نوازی، وحید هاشمیان و علی کریمی به تیم اضافه شده بودند و مردان کهنهکاری مثل محمدخانی و خاکپور دیگر برای این تیم توپ نمیزدند. در ایران، هیچ انتظاری بهجز قهرمانی از تیمملی وجود نداشت اما این آرزو هیچوقت برآورده نشد. بعد از یک پیروزی پرگل در مقابل لبنان میزبان در بازی اول، ایران دیگر شباهتی به یک تیم مدعی نداشت. تیم طالبی با درخشش دایی به سختی از تایلند مساوی گرفت و عراق را به زحمت شکست داد. شلیک استثنایی کریم باقری از میانه میدان، ایران را به یک پیروزی بزرگ در مقابل کرهجنوبی نزدیک کرد اما کره، گل مساوی را به ثمر رساند و در وقتهای اضافه روی قیچی ناقص علی دایی در محوطه جریمه، این کرهایها بودند که زننده گل طلایی مسابقه شدند تا جامملتها در یکچهارم نهایی برای ایران به پایان برسد.
جامملتهای 2007؛ تکرار کابوس به دست کره
در فاصله جامجهانی 2006 و جامملتهای 2007، اتفاقهای بسیار زیادی در فوتبال ایران رخ دادند. برانکو ایوانکوویچ بهسرعت برکنار شد و موج تغییرات به فدراسیون فوتبال هم رسید اما تلاش دولت برای دخالت در ساختار فدراسیون، تعلیقشدن فوتبال ایران از سوی فیفا را به همراه داشت. امیر قلعهنویی برای هدایت تیمملی جایگزین برانکو شد و در اولین تصمیم، علی دایی را از تیمملی کنار گذاشت. او سیستم تیمملی را تغییر داد و در سیستم سه دفاعه، از مهدویکیا و فریدون زندی در پست وینگبک بهره برد. تیمملی جامملتهای 2007 را با شکست دادن ازبکستان کلید زد. بعد از تساوی دو بر دو با تیمملی چین، یک برتری خفیف در مقابل مالزی، ایران را بهعنوان صدرنشین به مرحله یک چهارم فرستاد. جایی که باز هم کرهایها منتظر بودند تا اینبار در ضربات پنالتی، تیم قلعهنویی را به طرف خروجی تورنمنت هدایت کنند. پایان زودهنگام کار ایران در جام، پایان زودهنگام دوران حضور قلعهنویی روی نیمکت تیمملی را به همراه داشت.
جامملتهای 2015؛ جنگ کانبرا
در فاصله 6 ماهه جامجهانی برزیل تا جامملتهای استرالیا، اینبار دیگر نه سرمربی تیمملی تغییر کرد و نه تغییر چندانی در ترکیب تیم بهوجود آمد. به کمک همین ثبات، ایران خیلی زود سیمای یک تیم مدعی را در جام بهنمایش گذاشت. اضافه شدن مرتضی پورعلیگنجی بهخط دفاع و حضور سردار آزمون در خط حمله، مهمترین تغییرات تیمملی نسبت به جامجهانی بهشمار میرفتند. تیم کیروش همه امتیازهای هر 3 مسابقه مرحله گروهی را تصاحب کرد و هیچکس انتظار نداشت باز هم «یک چهارمنهایی» خانه آخر تیم در این تورنمنت باشد. اینبار هم ضربههای مرگبار پنالتی اجازه صعود به نیمهنهایی را از تیمملی گرفتند. در پایان یک جدال دراماتیک 120 دقیقهای با عراق، تیمی که از اواخر نیمه اول 10 نفره بود، تسلیم نشد اما در ضیافت پنالتیها، این عراقیها بودند که بازی را بهسود خودشان تمام کردند. کیروش و تیمش حالا بعد از چهار سال، دوباره بلافاصله بعد از جامجهانی برای جامملتها آماده میشوند. آنها اینبار باید به هر قیمتی از نفرین یکچهارم نهایی عبور کنند.