نگاه
چگونه معتادان متجاهر در تهران جمع‌آوری شدند؟
احمد احمدی صدر؛ مدیرعامل سازمان خدمات و مشارکت‌های اجتماعی شهرداری تهران
با آغاز به‌کار مدیریت شهری جدید در پایتخت، ساماندهی و کاهش آسیب‌های اجتماعی در اولویت فعالیت‌های شهرداری تهران قرار گرفت. از آنجا که سازمان خدمات و مشارکت‌های اجتماعی در این دوره خود را مکلف به کاهش آسیب‌های اجتماعی می‌داند و آسیب‌دیدگان اجتماعی را به منزله خانواده خود تلقی کرده است، از هیچ تلاش شبانه‌روزی در این حوزه دریغ نکرد تا در عمل اثبات کند که کارهای نشدنی نیز شدنی هستند؛ این تلاش‌ها تا آنجا پیش رفت که موجب اعتماد هیأت وزیران و ریاست‌جمهور قرار گرفت و موجب تنفیذ حکم نماینده ویژه رئیس‌جمهور به شهردار تهران شد.
پس از عبور از یک مسیر 2ساله در این حوزه، امروز وارد یکی از مراحل تکمیلی کاهش آسیب شده‌ایم. البته در این میان باید به یکی از مراحل سخت و پرچالشی که طی 2سال گذشته با آن مواجه بودیم، اشاره کنیم؛ ایجاد ظرفیت برای معتادان متجاهر و آسیب‌دیدگان اجتماعی که شهرداری تهران بیش از 7500ظرفیت برای آنها ایجاد کرد در کنار سایر ظرفیت‌های دیگر باعث شد که امروز هیچ نقص و کمبودی برای پذیرش این قشر آسیب‌پذیر نداشته باشیم؛ امکاناتی که اگر فراهم نمی‌شد امروز نمی‌توانستیم حتی یک معتاد متجاهر را ساماندهی کنیم و اگر این ظرفیت‌ها را ایجاد نمی‌کردیم ما شاهد حضور بیش از ۱۰ هزار بی‌خانمان و کارتن‌خواب (معتاد متجاهر) در خیابان‌های شهر تهران بودیم و هرگز امروز نمی‌توانستیم طرح ساماندهی ۱۵روزه و یا غیر از آن را اجرا کنیم.
نکته و چالش دیگر، پاتوق‌های بسیار حساس و بزرگی بود که محل تجمع معتادان متجاهر شده بود و اجازه نمی‌داد مردم بتوانند از محیط‌های پیرامونی و محله‌های خود استفاده کنند؛ پاتوق‌هایی که بعضا از 800تا بیش از 2هزار معتاد را در خود جای داده بودند؛ محلاتی همچون رود دره فرحزاد، کوهسنگی، گردنه تنباکویی، پارک میثاق، بوستان‌ها و محلات هرندی و شوش که در روز روشن و در انظار عمومی در این پاتوق‌ها به‌صورت علنی تعداد کثیری از معتادان مشغول به مصرف مواد‌مخدر و خرید و فروش بودند که اگر همین یک کار در شهر تهران ملاک عمل باشد باید گفت برگ زرینی است که تحویل شهروندان شده است و پس از 3دهه حضور گروهی و دسته‌جمعی بزهکاران (بالای 500تا 3هزار نفر) از سراسر تهران، در 2سال گذشته همگی جمع‌آوری شد که امیدواریم از این پس نیز ادامه داشته باشد.
موضوع دیگری که در سازمان خدمات و مشارکت‌های اجتماعی مورد توجه قرار گرفت، بحث پلاک قرمزها بود که اگر این پلاک قرمزها (محل تجمع معتادان متجاهر) جمع‌آوری و پلمپ نمی‌شد، اجرای هر طرح ساماندهی توسط هر دستگاهی ابتر می‌ماند؛ چرا که معتادان متجاهر موقع اجرای طرح به طرف خانه‌های پلاک قرمز متواری می‌شدند و پس از پایان طرح دوباره به خیابان‌ها بر‌می‌گشتند.
گام بسیار مهم و حیاتی برداشته شده در 2سال گذشته پذیرش معتادان متجاهری بود که تا قبل از آن هیچ دستگاه و نهادی آنها را به‌دلیل هزینه‌های بالا نگهداری نمی‌کرد؛ چرا که احتمال مرگ‌ومیر آنها وجود داشت درحالی‌که وظیفه ذاتی برخی نهادها که در قانون صراحتا ذکر شده است پذیرش این افراد بود که از انجام آن سر باز می‌زدند، اما مراکزی را ویژه معتادان متجاهر دارای زخم باز، عفونی و بیماری‌های خطرناکی چون هپاتیت، ایدز و... زنان معتاد متجاهر، افراد زیر 18سال و سالمندان معتاد متجاهر و بیماران اعصاب و روان و معلولان ایجاد کردیم.
باید اشاره کنیم رشد 800درصدی زیرساخت‌های اجتماعی در 2سال گذشته و تلاش‌های شبانه‌روزی در میدان و هم‌افزایی کم و بیش بین‌نهادی موجب شد تا بستر برای طرح ساماندهی آسیب‌های اجتماعی پایتخت به این مرحله برسد. پس اگر آسیب‌های اجتماعی ریشه‌ای حل نشود، تمام اقدامات، مُسکنی موقت خواهد بود.
