آرش نهاوندی ؛ روزنامه‌نگار
درگذشت غم‌انگیز رضا داوودنژاد، بازیگر سینما و تلویزیون در 44سالگی به دلیل عوارض ناشی از عفونت خون پس از پیوند کبد، دوباره نگاه‌ها را به عوارض برخی اعمال جراحی کاهش وزن جلب کرد. اوایل دهه نود بود که داوودنژاد در بیمارستان بستری شد. همان زمان اعلام کردند که این بازیگر به دلیل مصرف قرص لاغری با ازکارافتادگی کبد مواجه شده است؛ هر چند بعدها خودش در گفت‌وگویی با رسانه‌ها این موضوع را تکذیب کرد و دلیل این اتفاق را بای‌پس روده اعلام کرد. داوودنژاد این جراحی را عملی اشتباه خواند و توضیح داد به دلیل وسعت ناحیه عمل، کبد وی تحت فشار قرار گرفته و عوارض ناشی از این اتفاق نیز به‌درستی از سوی پزشکان تشخیص داده نشده است.
اما چرا یک عمل بای‌پس معده به‌ظاهر ساده این بازیگر خوب کشورمان را تا این حد دچار عوارض و مشکلات کرد که او را مجبور به 2 پیوند کبد کرد؟
بای‌پس معده چیست؟
عمل بای‌پس معده یا گاستریک بای‌پس معده از جراحی‌های موثر در زمینه کاهش وزن است که در آن حجم معده بیمار و فرایند هضم و گوارش غذا دچار تغییر می‌شود. پس از این جراحی، فرد میل کمتری به غذا احساس می‌کند. همچنین تنها بخشی از غذای مصرفی وارد روده کوچک می‌شود و به همین دلیل بدن بیمار تمام کالری غذای مصرفی را جذب نمی‌کند. سیری زودرس و دفع سریع‌تر مواد غذایی از نتایج این عمل است. البته این جراحی تنها در شرایط خاصی از سوی پزشک توصیه می‌شود و تنها زمانی باید به آن اقدام کرد که بیماری‌های ناشی یا متاثر از چاقی مفرط، سلامت بیمار را تهدید کند.
بای‌پس معده همچنین در مورد بیمارانی که دچار بیماری‌های مرتبط با چاقی‌اند، مثل دیابت نوع2، بیماری‌های قلبی، کلسترول بالا، بیماری رفلکس معده و سرطان نیز ممکن است برای جلوگیری از پیشرفت بیماری توصیه شود. به‌طور معمول این عمل در مورد کسانی تجویز می‌شود که ضریب توده بدنی آنها بالاتر از 40 BMI است.
مزایا و عوارض بای‌پس معده
از مزایای این روش جراحی می‌توان به تاثیر بالای آن بر کاهش سریع وزن اشاره کرد؛ به‌طوری که بیمار طی 2 سال بعد از جراحی ممکن است تا 70درصد وزن خود را از دست بدهد؛ اما طولانی‌بودن روند ریکاوری که ممکن است تا 2 سال طول بکشد و احتمال عفونت زخم‌های جراحی، از ریسک‌های این عمل جراحی‌اند. البته پس از هر عمل جراحی به‌طور بالقوه امکان بروز عوارض وجود دارد، عوارضی ازجمله بستری‌شدن در بیمارستان یا حتی مرگ.
آمارها چه می‌گویند؟
عمل بای‌پس به 2 صورت لاپاروسکوپی و جراحی باز انجام می‌شود و میزان کلی عوارض در 30 روز پس از جراحی از 7درصد برای روش‌های لاپاراسکوپی تا 14.5درصد در عمل‌های جراحی باز (از طریق برش‌ها) متغیر است. نتایج یک مطالعه درباره آمار مرگ بر اثر این عمل نشان داد که از 401 مورد عمل لاپاروسکوپی انجام‌شده هیچ مرگی گزارش نشده است؛ اما 0.6درصد از 955 نفری که جراحی باز بای‌پس معده انجام داده بودند، فوت کردند. مرگ‌ومیرها و عوارض پس از این عمل جراحی به دلیل عوامل خطر از پیش موجود مانند درجه چاقی، بیماری قلبی، آپنه انسدادی خواب، دیابت شیرین و سابقه آمبولی ریوی قبلی رخ می‌دهند.
احتمال بروز نارسایی در پیوند کبد
داوودنژاد که پس از عمل بای‌پس معده دچار نارسایی کبدی شده بود، ناگزیر 2 بار تن به پیوند کبد داد. اما پیوند کبد چیست و چه عوارضی دارد؟ عمل جراحی به معنای تعویض یک کبد بیمار (نارسا) با یک کبد سالم از شخصی دیگر است. در بیشتر موارد از تکنیک پیوند مستقیم استفاده می‌شود که در آن کبد بیمار برداشته شده و با یک کبد اهدایی یکسان جایگزین می‌شود. البته بعد از پیوند هم احتمال بروز 3 نوع نارسایی وجود دارد: نارسایی فوق‌حاد، نارسایی حاد و نارسایی مزمن. طبق اخبار منتشرشده بیماری داوودنژاد هم از نوع نارسایی حاد کبد بوده و مطابق با تعاریفی که درباره این بیماری ارائه شده، علایم آسیب مغزی ناشی از نارسایی کبد ظرف 8 هفته بعد از شروع نارسایی آغاز می‌شود.
جراحی لاغری برای همه مناسب نیست
متخصصان بارها هشدار داده‌اند که بسیاری از افراد با اضافه‌وزن نیازمند عمل جراحی چاقی نیستند و پیش از چنین اقدامی باید مشاوره‌های لازم دراین‌باره انجام شود. پدرام طالبیان، فلوشیپ جراحی لاپاراسکوپی، دراین‌باره می‌گوید: برخی از جراحان بیمارانی با اضافه‌وزن 10کیلوگرم و شاخص 30 BMI را تحت عمل جراحی قرار می‌دهند. قطعا این گروه افراد دچار تحلیل عضلانی و سوءتغذیه می‌شوند. در اعمال جراحی چاقی افراد امتیازاتی به‌دست می‌آورند و در مقابل ممکن است برخی امتیازات را نیز از دست بدهند. درنهایت اگر بیماران شاخص توده بدنی بالای 35 الی 40 داشته باشند، بعد از عمل جراحی 60 تا 70درصد اضافه‌وزن‌شان را از دست می‌دهند و حتی تعدادی افراد پس از جراحی به وزن سلامت نمی‌رسند؛ بلکه وزن‌شان از چاقی درجه 3 به چاقی درجه یک تغییر می‌کند.
به بهانه مرگ غم‌انگیز بازیگر سینما و تلویزیون
آمارهای مرگ و عوارض در بای‌پس معده
در همینه زمینه :
کوتاه‌تر از گزارش