ترخیص تولید از بخش مراقبت‌های ویژه

حوزه مولد در اقتصاد ایران سال‌ها زیر هجمه‌های تحریم و محدودیت‌های داخلی، برای بقا تقلا می‌کرد و این وضعیت در سال‌های اخیر به دلایل مختلف به‌ویژه کوچ نقدینگی به سمت حوزه‌های نامولد و متورم شدن بازارها به اوج خود رسیده بود. شاید یکی از حکمت‌های نام‌گذاری سال 1402به نام «مهار تورم، رشد تولید» همین نکته بود که اگر روال قبلی می‌خواست ادامه پیدا کند، چرخ تولید متوقف می‌شد و به‌تبع آن زنجیره تأمین کالاهای موردنیاز کشور نیز سرنوشتی جز فروپاشی پیدا نمی‌کرد. حالا اما، یک سال از ورود تولید به شعار سال گذشته و باید دید حال و احوال تولید چه تغییری کرده است.

تولید در اتاق احیا
آمارهای رسمی از بهبود شرایط حکایت دارد؛ اما نه آنگونه که تأثیر کاستی‌ها و صدمه‌های قبلی خنثی شده و تولید ایران به حالت عادی برگشته باشد. آمارها می‌گویند اوضاع در حدی بهبود پیدا کرده است که دیگر بنگاه‌های تولید تعطیل نشوند و روزبه‌روز از تعداد واحدهای تولیدی راکد و نیمه‌تعطیل نیز کاسته شود. استمرار در نهضت احیای واحدهای راکد در سال‌جاری، یکی از نمادین‌ترین اقدامات برای کمک به تولید بود. براساس آمارها با تدوین آیین‌نامه‌ها، تسهیل امور، رفع موانع و انعقاد تفاهمنامه‌های متعدد برای تأمین مالی، ۶۵۵۳واحد تولیدی شاخص توانستند به چرخه کار و فعالیت بازگردند که با احیای این میزان واحد تولیدی، ۱۸۲هزار میلیارد تومان سرمایه و ۱۴۵هزار شغل احیا شده است.

جوانه‌های رشد تولید
اطلاعات مرکز آمار ایران نشان می‌دهد در پاییز امسال، تولید ناخالص داخلی ایران با احتساب نفت 5.1درصد و بدون نفت 2.5درصد رشد کرده است. در این فصل بخش صنعت 1.3درصد و بخش خدمات 4.6درصد رشد کرد و حتی بخش ساختمان بعد از مدت‌ها افول، رشد 0.4درصدی را تجربه کرد. در این میان گروه کشاورزی با رشد منفی یک‌درصدی مواجه شده که البته بیش از هر چیز ناشی از تبعات خشکسالی بوده است.

تکانه‌های مثبت در صنعت ساختمان
یکی از نمودهای رشد تولید در سال‌جاری، تکانه‌های مثبتی است که در صنعت ساختمان رخ داد و بالاخره بعد از حدود یک دهه رشد منفی در این بخش، آمارها مثبت شدند. آمارهایی که چندی پیش، وزیر راه و شهرسازی از وضعیت بخش مسکن و ساختمان در ۹ماهه سال‌جاری ارائه داد نشان می‌دهد این بخش با رشد 2.8درصدی مواجه شده که درصورت رفع مسائل و مشکلات نهضت ملی مسکن و تخصیص اعتبارات عمرانی بودجه، می‌تواند به چندین برابر افزایش یابد. این تحول در صنعت ساختمان، در حالی بود که نرخ رشد بخش مسکن و ساختمان در ۹ ماهه سال قبل منفی 1.8درصد ثبت شده بود. تسریع در نهضت ملی مسکن، بهبود تأمین مالی این طرح و همچنین اجرای طرح واگذاری زمین به خانوارهای مشمول قانون جوانی جمعیت ازجمله اتفاقاتی بود که در سال 1402به بهبود رشد بخش مسکن و ساختمان کمک کرد.

ارتقای فولادی تولید
یک تصویر دیگر از هواداری تولید در سال 1402، تلاش برای تأمین مواداولیه و انرژی موردنیاز صنایع بزرگ بوده که گرچه در بخش‌هایی به‌صورت برنامه‌ریزی شده با محدودیت‌هایی مواجه شد اما درمجموع توانست به رشد تولید در این صنایع منجر شود. وضعیت فولادسازان، به‌عنوان طلایه‌داران تولید صنعتی در قرن جدید، یکی از نماگرهایی است که می‌تواند برای سنجش اوضاع تولید مدنظر قرار گیرد و در سال‌جاری تولیدکنندگان فولاد ایران باوجود افت تولید بسیاری از فولادسازان جهان، درمجموع با رشد تولید مواجه شدند. براساس آخرین آمارهای انجمن جهانی فولاد، ایران در ژانویه 2024 با رشد ۳۹.۹درصدی تولید فولاد نسبت به‌ماه مشابه سال قبل، جایگاه خود در فهرست بزرگ‌ترین تولیدکنندگان فولاد جهان را یک پله ارتقا داد و با پشت سر گذاشتن برزیل، به رتبه نهم دست پیدا کرد. آمارهای جهانی نشان می‌دهد که تولید فولاد خام ایران در این‌ماه به 2.6میلیون تن رسیده که ۳۹.۹درصد بیشتر از ژانویه سال قبل است.

تیک‌آف تولید خودرو
در 3سال پایانی دهه 90، صنعت خودروسازی ایران از یک‌سو با افت جدی تولید مواجه شد و از سوی دیگر بخش قابل‌توجهی از همین تولیدات محدود شده نیز به‌صورت ناقص در پارکینگ‌ها دپو می‌شد؛ اما در سال رشد تولید، این دو عارضه نسبتاً مرتفع شد و تولید خودروی ایرانی دوباره به مدار رونق برگشت. براساس آخرین آمارهای مدیرکل دفتر صنایع خودروی وزارت صنعت، معدن و تجارت، در سال‌جاری حدود یک‌میلیون و 132هزار دستگاه خودروی سواری در کشور تولید شده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل 6درصد بیشتر است. همچنین در سال‌جاری، ۱۶۶هزار دستگاه خودروی وانت در کشور تولید شده که در مقایسه با سال قبل از رشد ۳۲درصدی حکایت دارد و همزمان در حوزه‌های تجاری نیز با تولید بیش از ۴۰هزار دستگاه، رشد حدود ۲درصدی تولید تجربه شده است.

مکث
جهاد در تولید کالاهای اساسی
جدای از آمارهای جهانی که از بهبود وضعیت تولید و ذخیره غلات در ایران حکایت دارد، نکته قابل‌توجه در سال‌جاری، رفع ریشه‌ای مشکل تأمین نهاده‌ها بود که بساط جوجه‌کشی به‌دلیل نبود نهاده و بازار یا کشتار دام مولد به‌دلیل کمبود آذوقه را جمع کرد. به‌تازگی تعدادی از تشکل‌های بخش خصوصی در حوزه کشاورزی با صدور بیانیه‌ای از اقدامات بخش بازرگانی و تنظیم بازار وزارت جهادکشاورزی تقدیر کردند. دلیل تقدیر این تشکل‌ها، افزایش تأمین‌کنندگان اصلی نهاده‌های دامی و کشاورزی بدون نگاه حذفی یا انتخابی و تنوع در تأمین محصولات و کشورهای تأمین‌کننده عنوان شده بود که در نتیجه آن، حجم قابل‌توجهی از نهاده‌ها در ایام پایانی سال فراهم شده و تولیدکنندگان با اطمینان خاطر مشغول به تولید هستند.