جهان
هر خانه تا کی عمر می‌کند؟
شهر‌های جهان رویکردهای مختلفی نسبت به زمان تخریب و نوسازی ساختمانهای خود دارند
محمد سرابی-روزنامه‌نگار
بار‌ها شنیده‌ایم که در کشور‌های اروپایی ساختمانهای قدیمی را دائما بازسازی و نگهداری می‌کنند. اگرچه با معیار‌‌های عمرانی و فیزیکی می‌شود استحکام هر بنا را تخمین زد، اما نمی‌توان عمر مفید ساختمان‌ها را به‌صورت قطعی تعیین کرد، اما می‌دانیم که وجود بنا‌های قدیمی در هر شهر نشانه سابقه سکونت و در نتیجه برای ساکنان آن هویت‌ساز است.
مدیریت هر کلانشهر قوانینی برای حفظ ساختمان‌ها دارد و باید هر دو معیار فرهنگی و اقتصادی را به شکلی حفظ کنند که هم پیشینه فرهنگی خود را از دست ندهند و هم استحکام و زیست‌پذیری شهر را حفظ کنند.
بساز و خراب کن
در ملبورن یک بلوک آپارتمانی 12طبقه در جاده فلمینگتون که فقط 5سال عمر دارد در معرض تخریب قرار گرفته است تا تبدیل به ساختمان جدید 19طبقه با آپارتمان‌های کوچک‌تر شود. یکی از مدیران شهری در این‌باره گفته است که سازندگان در حال تبدیل کردن ملبورن به شهر ساختمانهای یک‌بار مصرف هستند؛ بنا‌هایی که با قیمت خیلی ارزان ساخته می‌شوند، اما هر 20سال باید تخریب شوند. شهرداری ملبورن تأکید کرده است که اگر این روند ادامه پیدا کند قوانین جدید برای افزایش استاندارد ساختمان‌سازی وضع خواهد کرد تا مطمئن شود که منابع مالی و همینطور انرژی و مصالح ساختمانی هدر نمی‌روند. موضوع اصلی این است که هنگام تخریب یک ساختمان تمام هزینه‌ای که برای آن صرف شده بود، هدر رفته محسوب می‌شود. ظاهرا کیفیت لازم برای ساخت این بنا‌ها رعایت نمی‌شود که در نتیجه به سرعت فرسوده می‌شوند.
ژاپنی‌ها خانه دست‌دوم نمی‌خرند
نگهداری خانه‌های ژاپنی بین کشور‌های توسعه‌یافته یک مورد استثنایی است. در این کشور هم ساختمان‌هایی با طول عمر زیاد ساخته می‌شوند که نمونه آن برج‌های مناطق تجاری شهری است، اما بخش بزرگی از خانه‌های شخصی دائما ساخته و تخریب می‌شوند. گروهی از خانه‌های اغلب ویلایی و مستقل که برای سکونت یک خانواده بنا شده‌اند همزمان با مرگ مالکان خود تخریب می‌شوند و خانه دیگری جایشان را می‌گیرد. برخلاف دیگر کشور‌های توسعه‌یافته خانه‌های ژاپنی با گذشت زمان ارزش خود را از دست می‌دهند. بنا بر گزارشی که سایت گاردین منتشر کرده، عمر بیشتر خانه‌های ژاپنی تنها حدود 30سال است.
شهرک‌هایی که 60سال قبل بنا شدند، اکنون دیگر وجود ندارند و حتی خانه‌هایی که در سال‌های 1990-1980 ساخته شده‌اند اکنون به پایان عمر خود رسیده‌اند. بنا ارزش خود را در طول 20یا30 سال از دست می‌دهد، اما ارزش زمین باقی می‌ماند؛ در نتیجه تخریب و ساخت، اقتصادی به‌نظر می‌رسد. از این خانه‌ها با اصطلاح «دست دوم» یاد می‌شود و کسانی که پول کافی برای خرید خانه ندارند به‌دنبال دست‌دوم‌ها هستند. برخی از خانواده‌های جوان تلاش می‌کنند با این کار پول بیشتری پس‌انداز کنند. از یک دهه قبل شرکت‌هایی به‌وجود آمدند که خانه‌ها را نوسازی می‌کنند؛ زیرا اگر کسی بخواهد در خانه‌ای با بیش از 30سال عمر زندگی کند دست به بازسازی کامل آن می‌زند؛ کاری در حد جابه‌جا کردن دیوار‌ها و تغییر دادن اندازه اتاق‌هاست تا برای خانواده بعدی مطلوب باشد. ریشه این کار از نهضت تخریب و بازسازی بعد از جنگ جهانی دوم شروع شد که در آن خانه‌های چوبی خراب شدند و مصالحی مانند آهن، آلومینیوم و پلاستیک جای آن را گرفت.
وقتی ساکنان یک خانه قدیمی می‌میرند دیگر کسی هزینه نگهداری از این خانه‌ها را نمی‌پردازد و از آنجا که مسکن در کشور ژاپن به‌عنوان یک سرمایه و ذخیره مالی به شمار نمی‌آید، حکم اموال رها‌شده را پیدا می‌کند. شهرداری توکیو مدافع بازسازی خانه‌های قدیمی است و نسل جوان را تشویق می‌کند به جای خرید خانه‌های نوساز گران، در یک خانه بازسازی شده، اما نزدیک به محل سکونت والدین سالمند خود زندگی کنند. شهرداری از تحقیقات دانشگاهی و استارت‌آپ‌هایی که کار بازسازی سازه‌های مسکونی را انجام می‌دهند هم حمایت می‌کند.
اولین بازسازی بعد از 30سال
از دیدگاه اقتصادی عمر مفید ساختمان زمانی به پایان می‌رسد که هزینه نگهداری از آن بیشتر از هزینه تخریب و ساخت مجدد باشد. یک دیدگاه دیگر نیز عمر مفید را با توجه به هزینه ساخت، مقدار و نوع استهلاک و درآمد ناشی از ساختمان تعریف می‌کند که از جنبه سرمایه‌گذاری به این کار می‌پردازند.
معمولا طول عمر یک ساختمان استاندارد بدون بازسازی بین 30تا60سال تصور می‌شود به این شرط که نگهداری از آن به‌درستی انجام شود. نگهداری صحیح در کنار فونداسیون و مصالح بادوام ممکن است عمر یک بنا را افزایش دهد. هتل گراند بلیو در زوریخ در سال1856 ساخته شد و بعد از چند دوره بازسازی، همچنان مورد استفاده قرار می‌گیرد. در شهر‌های بزرگ جهان روند تخریب و نوسازی به اشکال مختلف جریان دارد، اما شیوه اجرای آن متفاوت است. نسبت نوسازی در شهر‌ها نشان می‌دهد که ساختمانهای آن چقدر به‌صورت متوسط عمر دارند. اگر این عدد یک‌درصد باشد یعنی هر ساختمان معمولی به‌طور میانگین 100سال عمر می‌کند. در سوئیس این عدد کمی بیشتر از یک‌درصد است. در آلمان 1.5درصد و در فرانسه 2درصد است. از آنجا که ساختمان‌ها اغلب سازنده و مالک خصوصی دارند، تصمیم‌گیری برای کیفیت آنها و سال‌هایی که باید مورد استفاده قرار گیرند به کاربرد اقتصادی هر بنا بستگی دارد. گفته می‌شود که مالکان باید هر سال یک درصد از ارزش ساختمان را کنار بگذارند تا بتوانند هر 30سال آن را بازسازی کنند. تاسیسات شامل لوله‌ها و پنجره‌ها و سقف‌ها 30سال و نمای ساختمان هر 70 یا 100 سال باید بازسازی شود. با فناوری‌های جدید‌تر در تولید مصالح ساختمانی و روش‌های ساخت، این آمار‌ها دگرگون خواهند شد، اما چیزی که مشخص است این است که در نقشه‌های جدید ساختمانی این تصور که هر بنا در آینده نیاز‌های جدیدی پیدا می‌کند، بیشتر است. 2قرن قبل تصور نمی‌شد که طبقات بالایی ساختمان‌ها احتیاجی به لوله‌کشی آب داشته باشند، اما این کار امروزه کاملا ضروری است؛ بنابراین در نقشه‌های جدید دیگر لوله‌ها را درون بتن کار نمی‌‌گذارند، بلکه در کانال‌های باز قرار می‌گیرند تا قابل تعویض باشند.
