جمال امید، بهرام ری‌پور مردان آرام فیلم فجر

سعید‌مروتی

جمال امید و بهرام ری‌پور؛ 2سینمایی‌نویس قدیمی، چهره‌های تأثیر‌گذار اما نادیده گرفته شده جشنواره‌های دهه60 هستند‌. جشنواره‌هایی که به نام دبیرش سیدمحمد بهشتی سند خورده و با فیلم‌های مهم دهه60 به یاد آورده می‌شود؛ به تدبیر افرادی برگزار می‌شد که تجربه برگزاری فستیوال سینمایی را از دهه50 داشتند. 2منتقد و سینمایی‌نویس و سینماگری که تجربه و تخصص‌شان را در اختیار مدیران کم‌تجربه دهه60 گذاشتند و بیش از هر چیز آداب برگزاری جشنواره را به مدیران بالادستی‌شان آموختند. جمال امید، برنامه‌ریز جشنواره‌های فجر بود و بهرام ری‌پور، کاتالوگ جشنواره را درمی‌آورد. جدول بزرگی که در صف‌های جشنواره دست تماشاگران بود، کار جمال امید بود که چیدمان نمایش فیلم‌های جشنواره را برعهده داشت. جشنواره‌ای که با مهدی صباغ‌زاده و سیامک شایقی شروع می‌شد، در میانه به کیانوش عیاری و کیومرث پوراحمد می‌رسید و روزهای پایانی آن سهم داریوش مهرجویی و مسعود کیمیایی بود؛ مثل فیلمنامه‌ای که با الگوی سیدفیلد نوشته شده باشد، ساختاری سه‌پرده‌ای داشت. سال‌ها سکانس‌های شروع، میانه و پایان فیلم فجر را جمال امید می‌نوشت. اینکه سکانس فینال جشنواره‌های آن سال‌ها با «هامون» ، «ردپای گرگ» و «ناصرالدین‌شاه اکتور سینما» نوشته می‌شد و جشنواره در روزهای پایانی‌اش اوج می‌گرفت، کارگردان فیلم فجر نبود جز جمال امید. چنانکه کاتالوگ معرفی فیلم‌ها و بولتن جشنواره اگر خواندنی و کاربردی بود، همه از هنر روزنامه‌نگاری و سواد سینمایی بهرام ری‌پور می‌آمد.‌ (و در دوره‌هایی جمال امید بولتن را سردبیری می‌کرد.) مردان در سایه جشنواره فیلم فجر، همه‌‌چیز را مرتب و منظم طراحی و اجرا می‌کردند. بهترین آداب میزبانی، در حد مقدور و ممکن و با توجه به شرایط و حال و هوای دهه60 تا حد زیادی محصول 2کارمند موسپید کرده وزارت ارشاد بود که جشنواره برایشان کار کارمندی نبود. بهرام ری‌پور، سینمایی‌نویس دهه‌های 40 و 50، مرد آرام سینمای ایران، در دهه70 از دنیا رفت. جمال امید درگیر کتاب‌های مفصل تاریخ سینمایش شد و جشنواره فجر هم چهره عوض کرد و از طراحی دقیق چیدمان فیلم‌ها، به مراسم قرعه‌کشی برای تعیین نوبت نمایش آثار پذیرفته شده در فستیوال رسید...