«گل‌های داوودی» فیلم محبوب دوره سوم

فریدون جیـرانـی


سردبیر بولتن دومین دوره جشنواره فجر هم غلامرضا موسوی بود. بهمن ۶۲ که جشنواره دوم برگزار شد من دیگر در روزنامه اطلاعات نبودم. برای بولتن ایده‌ای دادم که موسوی برای روی جلد یکی از شماره‌های بولتن از آن استفاده کرد‌. به پیشنهاد من، موسوی عکس کارگردان‌هایی که در جشنواره فیلم داشتند، مثل محمد‌رضا اعلامی و محمد‌علی سجادی را روی جلد برد. فکر می‌کنم بولتن جشنواره دوم کلا در دو شماره درآمد و برخلاف بولتن سال قبل، با روی جلد رنگی هم چاپ شد. مصاحبه با سجادی هم که «بازجویی یک جنایت» را ساخته بود و به همراه «نقطه ضعف» جزو فیلم‌های مهم جشنواره بود. «دیار عاشقان» هم به‌عنوان نخستین فیلم جنگی که جبهه‌اش باور کردنی بود ما را تحت‌تأثیر قرار داد. از بازی پرویز پرستویی خیلی خوشم آمد و در سینما شهر فرنگ دیدمش و بهش تبریک گفتم. پرستویی جایزه بازیگر مرد نقش دوم را هم گرفت. جشنواره، بهترین بازیگر زن نقش اول انتخاب نکرد و بهترین فیلم هم نداشت. دوره سوم به‌عنوان فیلمنامه‌نویس با فیلم‌های «گل‌های‌داوودی» و «سناتور» در جشنواره حضور داشتم. یادم هست که مهدی صباغ‌زاده برایم بلیت جشنواره گرفت. «سناتور» قبلا نمایش داده شده بود و بعد از اکران به جشنواره آمده بود ولی «گل‌های‌داوودی» برای نخستین‌بار در جشنواره به نمایش درآمد. آن موقع هنوز اینکه فیلم‌ها باید برای نخستین‌بار در جشنواره فجر به نمایش درآیند تبدیل به قانون و آیین‌نامه جشنواره نشده بود ولی برخی از فیلم‌ها، قبل از اکران به جشنواره می‌آمدند. مثلا در جشنواره دوم هم «دیار عاشقان» و «بازجویی یک جنایت» زمانی به جشنواره آمدند که هنوز به نمایش درنیامده بودند. پروانه معصومی بازیگر زن مهم جشنواره سوم بود. با «گل‌های‌داوودی» صدرعاملی و «راه دوم» حمید رخشانی. در «گل‌های‌داوودی» پروانه معصومی نقش عصمت را طور دیگری درمی‌آورد. زنی که سنت را با تجربه‌های گذشته‌اش و همکاری با بیضایی تلفیق می‌کند و موفق می‌شود زن سنتی روپایی را خلق کند. مثلا در سناریو آمده بود وقتی شوهر می‌میرد، زن باید گریه کند و زار بزند ولی پروانه معصومی تمام این صحنه‌ها را حذف کرد و این از 3 تجربه‌اش با بیضایی می‌آمد. همین باعث شد عصمت به مهم‌ترین زن سنتی سینمای ایران تبدیل شود. زنی که ما مشابه‌اش را نداشتیم یا کمتر داشتیم. اولین تصویر زن سنتی ایران است که متفاوت از کار درآمده است. حتی در قبل از انقلاب هم ما چنین چیزی نداشتیم. در فیلم «قیصر» اعظم زن سنتی است ولی نقش دوم است درحالی‌که عصمت مهم‌ترین نقش «گل‌های‌داوودی» است. بازی پروانه معصومی در «گل‌های‌داوودی» مورد پسند قرار گرفت و داوران هم جایزه بهترین بازیگر نقش اول زن را به او دادند که اتفاق مهمی بود.«گل‌های‌داوودی» فیلم محبوب جشنواره سوم بود که البته مخالفانی هم داشت‌. گروهی بودند که علاقه‌مند به توجه به فیلم دیگری بودند، یکی از دلایل حمله به «گل‌های‌داوودی » این بود که داوران آن فیلم را تحویل نگرفتند. این جریان که بعدها در سینما قدرت گرفت، در سال۶۳ احساس کرد جشنواره به سینمای مورد علاقه‌اش توجهی ندارد و به همین دلیل مخالف«گل‌های‌داوودی» شد. و همینطور «مترسک» که آن هم ملودرام بود و جایزه بهترین فیلم را گرفت. از همین‌جا دعوایی بین یک طیف و مدیریت سینما شکل گرفت. اینکه چرا به فیلم ما جایزه ندادید و این ملودرام‌ها را تحویل گرفتید. با این همه «گل‌های‌داوودی» در گرم‌کردن جشنواره نقش مؤثری داشت. تماشاگران فیلم را دوست داشتند و به‌نظرم «گل‌های‌داوودی» در آن سال‌های اولیه برگزاری جشنواره به رونق فستیوال کمک کرد.