افزایش آمار صدور پروانه در تهران چگونه عملی شد؟

محمد آزادی؛ کارشناس حوزه شهرسازی

آن‌طور که شهردار تهران می‌گوید آمار صدور پروانه از ابتدای 1402از مرز 14هزار پروانه عبور کرده است. این در حالی است که طبق بررسی‌ها، بالغ بر 45درصد از پروانه‌های صادره در سال‌های گذشته در 3‌ماهه انتهایی سال کارسازی شده است. اگرچه همین آمار 9ماهه، نمودار رشد 55درصدی نسبت به همه سال گذشته و افزایش بیش از دوبرابر نسبت به سال‌1400 (واپسین سال دوره مدیریت پنجم پایتخت) است، اما مرور دوباره همین عدد و رقم‌ها، نمایشگر خروج صنعت ساختمان در تهران پس از 10 ‌سال خواب زمستانی است؛ سال‌هایی که سربند سیاست‌های انقباضی دولت تدبیر و امید، «ساختمان‌نسازی» هنر محسوب می‌شد. ولی این خروج از رکود چگونه رقم خورد؟
اول) کاهش زمان صدور پروانه: فرایندهای بوروکراتیک وقت‌گیر، فرایند دریافت پروانه ساختمانی را عملا به یک هفت‌خان بدل کرده بود؛ هفت‌خانی که سازنده‌ها و سرمایه‌گذاران بسیاری را از ورود به این بازار پشیمان می‌کرد. در مطالعه‌ای که سال 1400در مرکز مطالعات با عنوان «پایش تغییرات نماگرهای زمین و مسکن در کلانشهر تهران» صورت گرفت، همین موضوع به ‌عنوان یکی از ضرورت‌های تسهیل ساخت‌وساز و حتی کنترل بهای ساختمان معرفی شده بود. «کاهش زمان صدور پروانه» اما از ابتدای روی کار آمدن ششمین دوره مدیریت شهری، مورد توجه اساسی قرار گرفت؛ فرایندی که سابق، به‌صورت میانگین تا 300روز در مناطق شمالی زمان می‌برد، حالا به کمتر از 60روز رسیده است.
دوم) اعطای مشوق‌های غیرمالی برای بافت فرسوده: بررسی‌های مرکز مطالعات شهرداری تهران نشان می‌دهد، اعطای وام و تسهیلات برای تخریب و نوسازی، حداکثر تا 2درصد می‌تواند انگیزه سازندگان مناطق مختلف را افزایش دهد! مرور آمار و جزئیات صدور پروانه در تهران نشان می‌دهد، بسته مشوق‌های مصوب کمیسیون ماده 5 برای نوسازی بافت فرسوده به هدف اصابت کرده است، چرا که سال گذشته توانست رشد بالغ بر 65درصدی را در آمار صدور پروانه محلات فرسوده رقم بزند. آنطور که شهرداری تهران اعلام کرده در سال‌ جاری هم اوضاع همچنان بر وفق مراد است و در برخی از مناطق، شاهد رشد تا 300درصدی آمار صدور پروانه در بافت فرسوده هستیم.
سوم) مصوبات کمیسیون ماده 5 در دور جدید مدیریت شهری: یکی از مصوبات، تصویب مشوق‌های نوسازی بافت فرسوده بود؛ کمیسیون ماده 5 اما ده‌ها طرح موضعی دیگر را برای خروج ساختمان‌های تهران از فریز و رونق ساختمان‌سازی در مناطق آسیب‌پذیر به تصویب رسانده است؛ مثلاً بازنگری در طرح تفصیلی «کن» که می‌تواند تا 5 هزار پلاک با جمعیتی بالغ بر 15هزار خانواده را از بن‌بست خارج کند یا بازنگری در طرح تفصیلی نفرآباد که با اعطای یک طبقه تشویقی، بافت جنوبی حرم مطهر حضرت عبدالعظیم را که ده‌ها سال فریز شده بود، متحول کرد. تغییر وضعیت پادگان‌های مناطق مرکزی تهران و اعطای مجوز ساخت ‌و ساز به آنها در توافق با نیروهای مسلح، در ازای اضافه شدن سرانه‌های فضای سبز به شهر، از دیگر تصمیمات این کمیسیون بود که توانست به رونق صنعت ساختمان بینجامد.
چهارم) تشکیل قرارگاه جهادی مسکن در شهرداری تهران: قرارگاهی که در اسفندماه 1400تشکیل شد و توانست در تفاهم با دستگاه‌ها و کلان‌سازنده‌ها، موجبات ساخت تا 500هزار واحد مسکن استطاعت‌پذیر را برای اقشار مختلف جامعه کارسازی کند. مدیریت شهری در این تفاهمات هر آنچه در چنته داشت را برای تسهیل فرایندهای صدور پروانه، ارائه تخفیف در عوارض، تهاتر یا قسط‌بندی عوارض تخریب و نوسازی، ارائه زمین‌ به تعاونی‌ها و یا حتی مشارکت در ساخت، پای کار آورد. پیگیری و مداومت توانست چرخ‌های شکسته صنعت ساختمان را در پایتخت ایران عزیز دوباره در ریل حرکت قرار دهد. آمار صدور پروانه دست‌کم از یک واقعیت بزرگ خبر می‌دهد؛ خروج صنعت ساختمان از رکود. اگرچه آثار پروانه‌های صادرشده دست‌کم تا 2 سال دیگر با تقویت عرضه در بازار قابل مشاهده خواهد بود.