سال آینده چقدر مالیات می‌دهیم؟

رضا کربلائی- روزنامه‌نگار

بازوی تحقیقاتی مجلس با دفاع از میزان و سازوکار مالیات‌ستانی دولت در سال آینده در قالب بودجه1402 پیشنهاد داده که نرخ مالیات بر ارزش افزوده بیشتر شود چرا‌که هر یک‌درصد افزایش این نرخ، درآمد 65هزار میلیارد تومانی به همراه دارد و دست‌کم 71درصد کالاها و خدمات مصرفی مردم به‌ویژه اقشار کم‌درآمد و متوسط معاف از پرداخت مالیات بر ارزش افزوده هستند.
به‌گزارش همشهری، در حالی قرار است به‌زودی سند بودجه سال آینده در مجلس بررسی و تصویب شود که همچنان چالش اصلی این است که دولت میزان درآمدهای مالیاتی را بالا دیده است اما مرکز پژوهش‌های مجلس با استناد به سیاست‌های کلی برنامه هفتم توسعه مبنی بر اتکای بودجه جاری به درآمدهای مالیاتی، می‌گوید افزایش درآمدهای مالیاتی باید همراه با کاهش فشار مالیاتی به واحدهای اقتصادی و از طریق افزایش شفافیت، کاهش فرار مالیاتی و هدفمندسازی معافیت‌های مالیاتی صورت پذیرد. این گزارش نشان می‌دهد که درآمدهای مالیاتی بدون درآمدهای گمرکی در سال آینده 112هزار میلیارد تومان پیش‌بینی شده که نسبت به بودجه سال‌جاری 49.8درصد رشد دارد. این نهاد تحقیقاتی فاش کرده است که سهم 42درصدی از درآمدهای مالیاتی سال بعد به مالیات بر کالا و خدمات اختصاص دارد و 40درصد هم ناشی از مالیات بر بنگاه‌ها و اشخاص حقوقی است. این در حالی است که در اصلاحیه لایحه بودجه سال1403 دولت پیشنهاد افزایش نرخ مالیات بر ارزش افزوده از 9 به 10درصد جهت پوشش بخشی از اصلاح وضعیت درآمدی بازنشستگان را داده و قرار است با تفکیک حساب‌های تجاری از غیرتجاری، جلوی فرار مالیاتی گرفته شود.

دفاع مشروط از افزایش مالیات‌ها
مرکز پژوهش‌های مجلس در دفاع از لایحه دولت می‌گوید: اگر دولت تلاش بیشتری برای کاهش نسبت فرار مالیاتی و افزایش تعداد مالیات‌دهندگان به خرج دهد، تحقق درآمدهای مالیاتی ممکن است. به‌ویژه اینکه از سال 1400 به بعد هرسال رشد بیش از 50درصدی مالیاتی رخ داده است؛ آن هم در شرایطی که دولت نرخ مالیات بر تولید را کم و از درآمد خود ناشی از واردات نهاده‌های دارویی به نفع مردم چشم‌پوشی کرده است.

حمایت از مالیات بر ارزش افزوده
براساس لایحه بودجه سال آینده قرار است نرخ مالیات بر ارزش افزوده 10درصد شود که درآمد آن صرف متناسب‌سازی حقوق بازنشستگان و والدین معظم شهدا می‌شود. بازوی تحقیقاتی مجلس می‌گوید: این نرخ در ایران از بسیاری از کشورهای همسایه کمتر بوده و اختلاف معناداری با میانگین کشورهای پیشرفته جهان دارد. این گزارش می‌افزاید: به‌دلیل ثابت‌بودن نرخ مالیات بر ارزش افزوده از سال1394 تاکنون، می‌توان با افزایش این نرخ فشار مالیات بر بنگاه‌های اقتصادی به‌ویژه واحدهای تولیدی را کم کرد و درآمدهای مالیاتی دولت را افزایش داد.

کم‌درآمدها در امان هستند
کارشناسان مرکز پژوهش‌های مجلس می‌گویند پیش‌بینی می‌شود در سال آینده هر یک‌واحد‌درصد افزایش نرخ مالیات بر ارزش افزوده باعث افزایش 65هزار میلیارد تومانی درآمد مالیاتی دولت شود و از سوی دیگر نزدیک به 71درصد از کالاها و خدماتی که مردم مصرف می‌کنند، اساسا مشمول مالیات یادشده نمی‌شوند. افزون بر اینکه به‌گفته این کارشناسان، مالیات بر ارزش‌افزوده در ایران به کالاهای اساسی و مواد غذایی یعنی مایحتاج مردم اصابت نمی‌کند و افزایش یک‌درصدی این نرخ، معیشت گروه‌های کم‌درآمد را به خطر نمی‌اندازد. این نهاد تأکید دارد که اثر تورمی افزایش یک درصدی مالیات بر ارزش افزوده بر کالاهای مشمول این مالیات 92صدم درصد بوده و‌اثر آن بر انتظارات تورمی هم ناچیز خواهد بود. از سوی دیگر افزایش قیمت ناشی از این سیاست تنها یک‌بار رخ داده و این باعث افزایش مستمر قیمت نمی‌شود و حتی انتظار می‌رود در بلندمدت شاهد کاهش تورم هم باشیم. نتیجه اینکه در لایحه بودجه سال1403 نیز برای نخستین‌بار در سالیان اخیر شاهد تأمین بیش از نیمی از کل منابع عمومی بودجه دولت از محل مالیات و گمرک در بودجه سالانه هستیم که درصورت تحقق، می‌تواند از دستاورد‌های دولت محسوب شود.