یادداشت
اثربخشی تشکل‌های مردمی در ساماندهی خانه‌های قرمز
سیداحمد علوی؛ عضو کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای شهر تهران
امروز در محلات، ظرفیت‌های مردمی وجود دارند که در قالب سمن‌ها و تشکل‌های مردم‌نهاد و خیریه‌ها فعالیت می‌کنند. استفاده از این ظرفیت‌ها برای کاهش آسیب‌های اجتماعی ازجمله شناسایی خانه‌های پلاک قرمز، ضروری است و اگر این کار انجام نشود، هر قدر بودجه و اعتبار هم اختصاص دهیم، قطعا در حوزه آسیب‌های اجتماعی موفق نخواهیم بود؛ چراکه از یک‌سو هم بودجه و هم نیروی انسانی شهرداری تهران محدود است و از سوی دیگر هم قوانین مجموعه‌های شهرداری، بهزیستی، نیروی انتظامی و دادگستری، در حوزه آسیب‌های اجتماعی دست‌و‌پا‌گیر است اما وقتی ظرفیت‌های مردمی به شهر اضافه شوند، این مشکلات کم می‌شوند و می‌توان با بهره‌گرفتن از این ظرفیت‌ها، اقدامات را بهتر انجام داد و به نتایج مطلوب رسید.
به هر حال، ما در حوزه توان‌افزایی سمن‌ها معتقد هستیم برای کاهش آسیب‌های اجتماعی شهر تهران چاره‌ای جز مداخله نهادهای مردمی و خیریه‌ها نداریم و کمک آنها ضروری است و تا‌کنون هم کنار مدیریت شهری و سایر دستگاه‌ها مانند سازمان بهزیستی و... بوده‌اند. استفاده از ظرفیت‌های مردمی تجربه‌ای است که نه‌تنها در ایران بلکه در تمام دنیا مورد توجه قرار گرفته و در بسیاری از موارد برای برون‌رفت از چالش‌ها و رفع مشکلات و حل مسائل از آنها کمک گرفته می‌شود.
علاوه بر مدیریت شهری، نیروی انتظامی هم به مداخله تشکل‌های مردم‌نهاد در راستای شناسایی و ساماندهی کانون‌های آسیب، تمایل دارد و از این ظرفیت بهره می‌گیرد البته نباید فراموش کرد که در مواجهه با آسیب‌ها، نهادها و سازمان‌ها و... مانند پازل هستند که با قرار‌گرفتن درست در جایگاهشان و عمل به مسئولیت‌هایشان می‌توانند موفق شوند، بنابراین اگر گروه‌های مردمی بخواهند خودسرانه در موضوعات آسیب‌های اجتماعی ورود کنند، قطعا منجر به شکست می‌شود و از سوی دیگر هم نهادهای متولی مانند نیروی انتظامی، شهرداری، دادگستری و... هم بدون همراهی و مشارکت نهادهای مردمی نمی‌توانند در آسیب‌های اجتماعی و به‌طور مشخص شناسایی خانه‌های پلاک قرمز به نتیجه مطلوب دست یابند.
آنچه امروز در حوزه آسیب‌های اجتماعی شاهد هستیم، نشان می‌دهد که هماهنگی خوبی بین متولیان و دستگاه‌ها و تشکل‌های مردمی و سمن‌ها و خیریه‌ها وجود دارد البته ممکن است فرازوفرودهایی داشته باشد و شاهد هستیم در دوره‌ای حضور تشکل‌ها پررنگ و قوی بوده اما در دوره دیگر کمرنگ و ضعیف بوده است اما مهم این است که حضور داشته‌اند.
در این دوره شواهد و قراین بیانگر آن است که ارتباط سازمان خدمات و مشارکت‌های اجتماعی شهرداری تهران با سمن‌ها و تشکل‌ها و نهادهایی چون بهزیستی و نیروی انتظامی و... خوب است. اغلب شناسایی خانه‌های پلاک قرمز توسط مجموعه‌های مردم‌نهادی است که در دل این محلات تشکیل شده‌اند. نکته مهم این است که نهادهای مردمی باید آگاه باشند و بدانند که در بخشی از اقدامات می‌توانند مداخله داشته باشند و از یک نقطه به بعد، مسئولیت با نیروی انتظامی و شهرداری و سایر دستگاه‌های متولی است.
به‌طور کلی فعالیت تشکل‌ها در محلات آسیب‌پذیر ضروری است و معتقدم ما به‌عنوان متولیان نتوانسته‌ایم سازماندهی خوبی کنیم تا از ظرفیت سمن‌ها و تشکل‌های مردم‌نهاد درست استفاده شود؛ چراکه این ظرفیت‌ها همیشه پای کار هستند و تا‌کنون شاید نقشه راه درستی برای تقسیم کارها نداشته‌ایم ولی تا همین جا که پیش رفته، با کمک سمن‌ها و نهادهای مردمی بوده است. به‌طور مثال، در محله هرندی شاهد فعالیت مجموعه‌های مردمی و اثربخشی آنها در کاهش آسیب‌های اجتماعی هستیم. به هرحال ممکن است برخی مواقع اثربخشی نهادهای مردمی کم باشد که این موضوع باید آسیب‌شناسی و مشکل حل شود. آنچه امروز اهمیت دارد این است که در این دوره مدیریت شهری بنده به‌عنوان متولی بخش سمن‌ها تلاش می‌کنم اثربخشی سمن‌ها در محلات افزایش یابد و برای موفقیت و تحقق این هدف حتما باید حوزه اجتماعی و سایر نهادها ازجمله بهزیستی و نیروی انتظامی و... هم پای کار باشند.
