«پونی» ایران‌،‌جهانی می‌شود

محمد باریکانی-روزنامه‌نگار

اسب کاسپین یا همان اسبچه خزری که ارتفاعی بسیار پایین‌تر از اسب‌های معمول داشته و در صنعت گردشگری و آموزش کودک کاربرد بسیار دارد، حالا در ایران ثبت ملی شده و پرونده ثبت جهانی این نژاد در فهرست میراث ناملموس یونسکو در دست تهیه است. همین دیروز بود که آیین رونمایی و نکوداشت ثبت ملی اسب کاسپین در فهرست میراث ناملموس کشور در پرونده‌ای با عنوان «اسب کاسپین؛ مهارت‌های سنتی پرورش و نگهداری» در شهرستان آمل که آن ‌را خاستگاه این اسب می‌دانند برگزار و همانجا اعلام شد که پرونده ثبت جهانی اسبچه خزری در یونسکو در دست تهیه است.

اسبچه‌های چند هزار دلاری ایران
ایران سال‌هاست در معرفی نژادهای اسب خود عقب مانده است. با این حال نژاد اسبچه خزری که اسب کوتاه‌قامت ایران است و از شمال کشور به‌ویژه آمل به دنیا صادر و اکنون در استرالیا، بریتانیا و کانادا تکثیر و فروخته می‌شود، ‌تنها با داشتن کاربرد سرگرمی و تفریح کودکان و آموزشی توانسته تا چندین هزار دلار در جهان خرید و فروش شود. اسبچه‌ خزر در حاشیه جنوبی دریای خزر یعنی در مازندران و گیلان از تالش تا ساری زیست می‌کند. نژاد اسبچه خزری ایران البته با تلاش «نرسی فیروز» در 60سال اخیر کشف و به دنیا معرفی و بعد به جهان صادر شد. اسب‌های پونی ایران حالا در استرالیا و انگلستان نیز تولید می‌شوند و از قدرتمندترین اسب‌ها در جهان هستند. تولیدکنندگان این اسب با استفاده از خصوصیات ژنتیک نژادهای دیگر، اسبچه خزری ایران را برای استفاده در سنین مختلف تولید کرده‌اند و این در حالی است که تاکنون توجه زیادی به این شیوه تولید اسبچه خزری در کشور نشده است.

ضرورت ثبت ملی و جهانی اسب‌های ایران
محمدعلی ابراهیم‌پور، پیشکسوت تبارنامه اسب ایران: نژاد اسب‌های سواری جهان از ایران به دیگر کشورها رفت. ایران مرکز اسب جهان است، ولی متأسفانه مردم از این موضوع اطلاع ندارند. اسب اصیل خوزستان یا همان اسب عرب ‌و اسب مازندران از ریشه‌های اسب جهان هستند که کشورهای دیگر آنها را به همراه اسب ترکمن و اسبچه خزر با نام خود در جهان معرفی کرده‌اند و باید نژاد اسب‌های ایران ثبت ملی و جهانی شود.

اسب ایران را به‌نام خود ‌می‌فروشند
بابک شکی، کارشناس اسب: 5 نژاد اسبچه خزر (پونی)، ترکمان، کرد، دره شوری و اصیل خوزستان (عرب) در ایران وجود دارد که بی‌توجهی به اسب اصیل خوزستان این شانس را به اعراب داد که آن را به نام خود ثبت کنند. اسب کرد مختص کردستان هم مشتریانی از خلیج‌فارس و آفریقا دارد که پول گزاف برای خرید و استفاده در مسابقات بدون ذکر نام ایران می‌پردازند. خاستگاه اسب ترکمن هم جنوب خزر، ترکیه، عراق و جنوب‌شرق کاسپین است. ولی در قرن اخیر، جز در گرگان، رشت، مرزهای ترکمنستان و عشق‌آباد پرورش داده نشده است.

کانادا و ایتالیا مشتریان مهم اسب ایران
کیومرث عظیمی، کارشناس اسب: عمده خریداران اسب ایران 2کشور کانادا و ایتالیا هستند.‌ تلاش‌هایی برای قرار گرفتن گردشگری اسب ایران در سبد گردشگری صورت گرفت تا کنار پسته، فرش و زعفران اسب ایران هم محصول گردشگری برای گردشگران خارجی شود. هنوز هم  تقاضا برای اسب ایران در جهان وجود دارد که متأسفانه توجه جدی نشده است.

تلاش همسایگان برای ثبت جهانی اسبچه خزر
محمدجواد دهقان، نایب‌رئیس انجمن بین‌المللی حفاظت از اسب کاسپین ایران: کارگروه تدوین پرونده ثبت جهانی اسب کاسپین تشکیل شده و امیدواریم با همکاری وزارت میراث‌فرهنگی، انجمن بین‌المللی اسب کاسپین و کمیسیون ملی یونسکو تا نیمه نخست سال آینده پرونده ثبت جهانی اسب کاسپین تکمیل شود. ایران تنها کشوری است که به‌دنبال ثبت جهانی اسب کاسپین در یونسکوست و دنیا می‌داند که خاستگاه اصلی نژاد کاسپین شمال ایران و آمل است، اما برخی کشورهای همسایه تلاش‌ دارند با تغییر هویت ایرانی اسب کاسپین، این اسب را به نام خود ثبت جهانی کنند.