شهر گمشده ایوانکی پیدا شد!

در سمت راست تپه گیس راهی وجود دارد که نهری کوچک از کنار آن می‌گذرد و به قلعه‌ای افسانه‌ای می‌رسد که شاید همان شهر گمشده و باستانی ایوانکی باشد.
نامش ماری است. در هیچ کجای کتب و آثار تاریخی از علت نامگذاری این بنا به این اسم اطلاعاتی در دست نیست. رباط یا قلعه ماری اینقدر بزرگ است که به‌نظر می‌رسد شهری عظیم بوده که می‌توان گفت تپه گیس دژ دیده‌بانی آن و درمسیر اصلی جاده ابریشم قرار داشته است و بنایی مهم و ارزشمند به‌شمار می‌رود.
وسعت و بزرگی بنا، ارتفاع بلند دیوارها و تعداد زیاد حجره‌های آن حکایت از رونق و آبادانی و توجه حکومت‌ها به قلعه ماری درگذشته بوده است.
در وسط این شهر باستانی حفره‌ای عمیق وجود دارد که نشان می‌دهد حفاران غیرمجاز به آثار آجری زیرزمین دست یافته‌اند و به دلایلی از ادامه حفاری منصرف شده و این حفره در میدان بزرگ قلعه ماری به حال خودش تا‌کنون باقی مانده است.
روایتی در برخی اسناد و نوشته‌های تاریخی وجود دارد که نام قدیمی ایوانکی خمار تکین بوده که پس از بررسی ویژگی‌های معماری رباط ماری و نمونه سفال‌هایی که از دوره سلجوقیان در اطراف آن پیدا شده مشخص شده است که این بنا را  خمارتکین از سرداران ملکشاه سلجوقی ساخته است و احتمالا رکن‌الدین خمار تکین خود از اهالی ایوانکی بوده که توانسته به مقام حکومت خوار و فارس در دوره سلجوقیان برسد.

قلعه پیرزن در روستای شور قاضی

مسیرمان بعد از رباط ماری در جاده چشمه نادی مستقیم می‌رود تا روستای شور قاضی که قلعه پیرزن در آن قرار دارد.
جاده چشمه نادی خودش یک جاذبه گردشگری است. دشتی وسیع که کوه‌هایی با چین‌خوردگی‌های راه راه تمام افق‌اش را پوشانده و درختان گز و طاق تنها ساکنان اطراف جاده هستند.
بعد از نیم‌ساعت رانندگی به روستای شور قاضی رسیدیم که در 20کیلومتری جنوب غربی ایوانکی قرار دارد و حد فاصل میان آبادی و کویری خشک و سوزان است.
داخل این روستا تپه‌ای بزرگ وجود دارد که قلعه‌ای شگفت‌انگیز و تاریخی را در دلش پنهان کرده است. بررسی‌های سفالینه‌های کشف شده از محوطه اطراف تپه نشان می‌دهد که این بنا متعلق به دوران اشکانیان بوده و تا اوایل اسلام هم مورد استفاده قرار می‌گرفته، اما کم کم متروکه شده و گردوغبار فراموشی روی آن را پوشانده است.
حفاری‌های ناشیانه‌ای در اطراف قلعه پیرزن بعضی از درگاه‌های آن را از زیر خاک بیرون آورده و ورودی قلعه از سمت جنوب آن مشخص شده است.
قسمتی از روستای شور قاضی بافت تاریخی و قدیمی دارد که کاملا متروکه شده است و تنها چند باغ و دامداری در اطراف آن دیده می‌شود که با روند خشک شدن سفره‌های آب زیرزمینی به نظر می‌رسد که این روستا کم‌کم خالی از سکنه شود.