مرمت‌های واقعا تاریخی !

محمد باریکانی- روزنامه‌نگار

مرمت بناهای تاریخی کشور هرازگاهی به یک سوژه خبری تبدیل می‌شود و در آخرین مورد، قیرگونی پل ساسانی «شهرستان» اصفهان، قدیمی‌ترین پل زاینده‌رود به‌شدت حاشیه‌ساز شد و موضوع مرمت اصولی و غیراصولی بناهای تاریخی را داغ کرد. برخی اعلام کردند پل ساسانی آسفالت شده ‌و برخی دیگر از ایزوگام‌کردن شهرستان خبر دادند. اما در نهایت، روابط‌عمومی اداره کل میراث فرهنگی استان اصفهان به نقل از مدیر دفتر فنی این اداره اعلام کرد که به‌دلیل فشار فرونشست بر این پل ساسانی شهر اصفهان، چاره‌ای جز سبک‌تر‌کردن سازه پل نبود و به همین دلیل کفسازی‌ها برچیده شد و با سبک‌تر‌کردن سازه عرشه پل با قیرگونی عایق‌بندی شده است تا دوباره کفسازی سنگفرش‌ها انجام شود.

گنبد مسجد شیخ لطف‌الله
مرمت گنبد مسجد شیخ لطف‌الله اصفهان یکی از جریان‌سازترین خبرهای میراث‌فرهنگی  بود که البته به‌دلیل ثبت جهانی بودن حساسیت بالا داشت. سال1399 بود که انتشار تصاویر تغییر  ‌رنگ یافتن گنبد مسجد شیخ لطف‌الله اصفهان با پایان یافتن مرمت، جنجال آفرید. مرمت این اثر با اشتباهاتی همراه بودو علاوه بر تغییر رنگ گنبد، چینش کاشی‌ها نیز به‌صورت نامتقارن صورت گرفت که جلوه بصری ناهمگون در میدان ‌ایجاد می‌کرد. مسئولان وقت میراث فرهنگی  استان اصفهان اما از مرمت‌های صورت‌گرفته دفاع و اعلام کردند رنگ گنبد بازمی‌گردد و اشتباهات مرمتی جبران می‌شود.

 سازه‌های آبی شوشتر
چندی قبل انتشار تصاویر مرمت و مستحکم‌سازی‌ سازه‌های آبی ثبت جهانی‌شده شوشتر جنجالی و مرمت غیراصولی آثار تاریخی را داغ کرد. دیواره غربی سازه‌های آبی شوشتر در حال رانش بود و انتشار تصویر سیمان‌‌پاشی بر دیواره شرقی جنجال‌آفرید. مدیر پایگاه جهانی سازه‌های آبی شوشتر اما در واکنش به جنجال‌ها اعلام کرد: پس از اتمام استحکام‌بخشی، یک لایه نانو، همگون با جداره‌های سنگی پیرامون، روی سطح دیواره بتنی تثبیت‌شده پاشیده می‌شود تا جداره هم‌رنگ با محیط اطراف مستتر شود. دیواره سازه‌های آبی شوشتر حدود 1.5سانتی‌متر حرکت کرده و در حال ریزش بود .

گچکاری منار مسجد پامنار
چندی پیش تصاویر مرمت منار مسجد صفوی مهدی‌شهر سمنان در شبکه‌های مجازی که مربوط به سال‌99 بود باز‌انتشار و وایرال شد. منار مسجد تاریخی پامنار مهدی‌شهر سمنان به‌طور کامل سفید شده بود و همین موضوع موجب داغ‌شدن مجدد موضوع مرمت غیراصولی بناهای تاریخی شد. اما باز هم جالب بود که همان زمان یعنی در سال‌99 مصطفی یغماییان، معاون میراث فرهنگی سمنان در واکنش به انتقادها اعلام کرد: مرمت جدید منار با گچ توسط هیأت امنا برای بازگرداندن جداره منار به شکل تاریخی و گذشته آن انجام شده چون منار در ۳۰ سال گذشته، بدون نظر میراث‌فرهنگی با سیمان مرمت شده بود.

کاشی‌های خبرساز گلستان
سال‌91 نیز مرمت کاشی‌های کاخ جهانی‌شده گلستان و جابه‌جا چسباندن کاشی‌ها، موج خبری به راه انداخت و  موضوع مرمت اصولی بناهای تاریخی را بار دیگر بر صدر اخبار میراث فرهنگی نشاند. آفرین امامی، مدیر وقت کاخ گلستان اما اعلام کرد: در دوره قاجار، پهلوی و اکنون، برای جلوگیری از آسیب بیشتر به کاشی‌کاری‌های اطراف، پر‌کردن جای خالی یک کاشی آسیب‌دیده الزامی است، لذا گاهی اوقات و براساس یک روش مرمت سنتی ممکن است موقتا از کاشی‌های باقیمانده از گذشته و بدون درنظر گرفتن همخوانی طرح، ولی با لحاظ رنگ هماهنگ با سایر بخش‌ها، استفاده شود.