فرونشست بیخ گوش مدارس 4استان

محمود مولایی

فرونشست زمین معمولا در دشت‌‌های کشور اتفاق می‌‌افتد، اما به‌دلیل خشکسالی شدید و کم‌آبی در برخی استان‌ها مانند اصفهان معضل فرونشست به شهر رسیده است؛ از این رو، چند سالی است به یک تهدید جدی برای مدارس برخی استان‌ها تبدیل شده است که اصفهان در صدر این تهدیدها قرار دارد. به‌گفته مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان آثار فرونشست زمین تا مناطق مسکونی شهر هم رسیده است.‌

بازسازی مدارس در اصفهان

مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان به همشهری گفت: «تخلیه سفره‌های آب زیرزمینی و شرایط هشدار، 98درصد مساحت اصفهان را درگیر خشکسالی کرده است؛ درحالی‌که بسیاری از چاه‌ها و قنوات خشک و کم‌آب شده‌اند؛ بنابراین افت آب‌‌های زیرزمینی به‌صورت جدی در دشت‌‌های استان گزارش شده است.»  منصور شیشه‌فروش ادامه داد: «همین فرونشست زمین به برخی از مدارس استان آسیب وارد کرده است. طبق گزارش‌‌ها، 40مدرسه شامل 408کلاس در شهرستان‌های اصفهان، فلاورجان، برخوار و پیربک‌جان دچار آسیب شدند.»  به‌گفته مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان، 35دشت در استان وجود دارد که از این تعداد، 29دشت تحت‌تأثیر افت آب زیرزمینی هستند؛ متوسط افت سالانه آب‌های زیرزمینی یک متر در سال است. شیشه‌فروش عنوان کرد: «از این 40مدرسه، 31مدرسه با 300کلاس باید تخلیه و بازسازی شوند. اکنون مراحل بازسازی این مدارس در حال انجام است. طبق برنامه‌ریزی صورت گرفته، از این 31مدرسه، 22مدرسه تخلیه شده و عملیات احداث‌شان در حال انجام است. البته 22مدرسه در مناطق دیگر جانمایی شده که خطرات کمتری دارد. مابقی مدارس نیاز به مقاوم‌سازی و تعمیر دارند.»
او تأکید کرد: «مطالعات لازم در زمینه فرونشست مدارس صورت گرفته و نیاز به تخصیص بودجه دارد که سازمان برنامه و بودجه استان باید اقدامات لازم را در این زمینه انجام دهد.»  به‌گفته شیشه‌فروش، این کار نیاز به 350میلیارد تومان اعتبار دارد و بدین‌ترتیب، مصوب شد که 200میلیارد تومان برای بازسازی و نوسازی مدارس تخصیص دهند که هنوز عملیاتی نشده است.

نوسازی و مقاوم‌سازی در یزد و فارس
در ماه‌های گذشته اعلام شد که چندین مدرسه در اصفهان و تهران به‌دلیل فرونشست آسیب دیدند؛ این در حالی است که معضل فرونشست به استان‌های فارس و یزد هم رسیده است. فرهاد سعدی، مدیرکل مدیریت بحران استانداری فارس در این‌باره به همشهری گفت: «معضل فرونشست در فارس به مدارس 2شهرستان داراب و ارسنجان آسیب وارد کرده است. متولی بازسازی و نوسازی این مدارس اداره راه و شهرسازی استان است؛ البته با پیگیری‌‌ها، اقدامات لازم برای مقاوم‌سازی و نوسازی این مدارس در حال انجام است.»  محمدعلی ملک‌زاده، مدیرکل مدیریت بحران یزد اما به همشهری گفت: «طبق صحبت‌‌هایی که با رئیس نوسازی مدارس یزد داشتم، مسئله فرونشست زمین تاکنون مشکلی برای مدارس ایجاد نکرده است.»

مطالعات در دستور کار

با این حال، مشاور  رئیس سازمان نوسازی مدارس کشور ‌ اعلام کرد که به‌دلیل فرونشست و آسیب وارد شده به برخی مدارس در اصفهان و یزد باید برای مقاوم‌سازی و بازسازی مدارس اعتبار تخصیص داده شود.
هادی فرهنگ  به همشهری گفت: «قرار شده است برای مقاوم‌سازی و نوسازی مدارسی که در اصفهان و یزد به‌دلیل فرونشست زمین آسیب دیده‌اند، مبلغی تخصیص داده شود. البته مطالعات آن باید صورت بگیرد و بعد تخصیص اعتبار شود. اول با ارزیابی مدارس باید دید که میزان ترک‌خوردگی چقدر است و اینکه آیا نیاز به مقاوم‌سازی دارد یا بازسازی. اغلب میزان آسیب‌دیدگی‌ها به‌گونه‌ای است که با مقاوم‌سازی‌ مشکل رفع می‌شود.»



مکث
راهکار‌معضل فرونشست در مدارس


موضوع فرونشست زمین باید در میان حوادثی قرار بگیرد که در کشور به‌دلیل خشکسالی‌های متعدد اتفاق افتاده است. همچنین به‌دلیل کاهش بارندگی‌ها موضوع فرونشست به یک معضل برای تاسیسات عمومی، فضاهای مسکونی و کاربری‌های چندگانه‌ای که خدمات مختلفی را ارائه می‌دهند. یکی از این کاربری‌ها، مکان‌های آموزشی است که با معضل فرونشست تهدید می‌شوند و نیازمند مقاوم‌سازی و بازسازی و بعضا تخریب و نوسازی هستند.
مدارسی که به‌علت فرونشست مشکل پیدا کردند را از چند منظر می‌توان بررسی کرد:

1 مسائل فنی و شناختی موضوع، یعنی در گام نخست باید مطابق یک برنامه مشخص فضاهای در معرض و به‌ویژه مدارس که اولویت سازمان است، شناسایی شود. 2 دستگاه اجرایی با سازمان نوسازی همراه هستند تا در حوزه فرونشست بتوانند اطلاعات آن را استخراج کنند و بر مبنای آن مجموع اقدامات لازم انجام شود.
 سازمان نوسازی با همکاری سازمان نقشه‌برداری و سازمان زمین‌شناسی فهرست فضاهای در خطر فرونشست را تهیه کرده و این فهرست در اختیار مدیران استانی قرار گرفته است. مسئولان استانی نباید در پهنه‌هایی که با خطر فرونشست مواجه هستند، اقدام به مدرسه‌سازی کنند.
2 برنامه‌ریزی و مقابله و پیشگیری با اثراث ناشی از فرونشست، 104هزار مدرسه با حدود 540هزار کلاس درس در کشور وجود دارد که مسئولیت پوشش‌تحصیلی برای 16میلیون و 700هزار دانش‌آموز را در اختیار دارند. یک جاهایی ما نشانگرها یا پیش نشانگرهایی را داریم که در حوزه مدیریت بحران بسیار اهمیت دارند. این نشانگرها به ما امکان ارزیابی وضعیت مدارس را می‌دهند تا اگر مدرسه‌ای در خطر فرونشست است، اقدامات لازم صورت گیرد.
متأسفانه نمونه آن را ما در اصفهان داریم. چند شهرستان این استان درگیر فرونشست هستند و به همین دلیل، تلاش شده در جاهایی که خطر فرونشست است، به تخلیه مدرسه اقدام شود.
 3 مباحث بودجه‌ریزی برای مقاوم‌سازی، بازسازی و نوسازی مدارس‌ در همین استان اصفهان گزارش بسیار دقیقی از مدارس آسیب‌پذیر در برابر فرونشست تنظیم و به وزارت کشور پیشنهاد شد. وزارت کشور نیز از محل منابع قانون مدیریت بحران را پیشنهاد کردند و اکنون تشریفات آن در حوزه دولت دنبال می‌شود.
4 فنی و اجرایی، فعالیت‌هایی را درباره نوسازی مدارس شروع کردیم. اینکه چگونه در مدارسی که در خطر فرونشست قرار دارند، اقدامات لازم را انجام دهیم. در این حوزه هماهنگی نیز با معاونت کنترل ساختمان و نظام مهندسی وزارت راه و شهرسازی انجام دادیم تا ببینیم چه مکانیزمی برای کنترل و مقابله با پدیده فرونشست داشته باشیم.