گزارش
معمای‌تاریخی در‌محوطه باستانی ازبکی
باستان‌شناسان احتمال می‌دهند سازه‌ای که در‌تپه ازبکی پیدا شده متعلق به دوره هخامنشی باشد
محمد باریکانی- روزنامه‌نگار
محوطه باستانی ازبکی در استان البرز و شهرستان نظرآباد، یکی از کهن‌ترین محوطه‌های باستانی ایران و به‌جا‌مانده از 9هزار سال پیش از میلاد مسیح و یک محوطه متعلق به دوران ماد است. از سال1377 تاکنون بخش‌های مختلف محوطه باستانی ازبکی در حال کاوش باستان‌شناسی است و حالا در هشتمین کاوش باستان‌شناسی دوشان تپه از محوطه‌های اقماری تپه ازبکی باستان‌شناس‌ها به بنایی برخورد کرده‌اند که احتمال می‌رود متعلق به دوره هخامنشی باشد.
تپه ازبکی دارای 5محوطه و تپه باستانی است. تختگاه ازبکی، دژ اصلی یا همان تپه ازبکی، دوشان تپه، جیران تپه و مارال تپه محوطه‌های باستانی اطراف این تپه 26متری هستند که از همگی آنها نشانه‌های دوره ماد را بیرون آورده‌اند.
تپه ازبکی حدود 120هکتار وسعت دارد و مالکیت آن تا همین 2سال گذشته خصوصی بوده و به‌دلیل همین حقوق مالکانه بود که دولت نمی‌توانست عرصه و حریم این تپه و محوطه‌های اطراف آن را که تبدیل به زمین کشاورزی و باغ ویلا و دریاچه مصنوعی شده بود، آزادسازی کند، اما درست در همین سال‌های گذشته بود که مالک زمین‌های ازبکی تصمیم به هبه 12هکتار از زمین‌های اطراف تپه اصلی ازبکی برای آزادسازی حریم این محوطه باستانی گرفت. حالا در دوشان‌تپه ازبکی، سازه‌ای معماری نمایان شده است و مهرداد ملک‌زاده، سرپرست هیأت کاوش باستان‌شناسی این محوطه به همشهری گفته که به‌احتمال بسیار زیاد، این یک بنای هخامنشی است که کاربری آن احتمالا اداری است و بخش دیگری از آن همچنان زیر خاک پنهان و نیازمند کاوش‌های مجدد است.
نقض نظریه هجوم اقوام مهاجم
محوطه باستانی ازبکی دارای یک دژ بر فراز تپه اصلی است و یوسف مجیدزاده در 19فصل کاوش این تپه و محوطه‌های پیرامونی آن که از سال 1377 تا 1384 ادامه یافت، دریافت که با یک محوطه دوران ماد مواجه است که قدمت آن به هزاره نهم پیش از میلاد می‌رسد. او با یافتن سفال‌های آلویی‌رنگ در محوطه‌های اقماری تپه ازبکی این نظریه را ارائه کرد که مهاجمان از سیبری پس از حمله به ازبکی، به‌تدریج در فرهنگ این نقطه حل شدند و تمدن خود را در کنار تپه بنا کردند. این نظریه حالا در کاوش‌های جدید رد شده و آنطور که فرزان احمدنژاد، باستان‌شناس و معاون کاوش‌های باستان‌شناسی دوشان‌تپه ازبکی به همشهری گفته، سفال‌های آلویی‌رنگ متعلق به اقوام زاگرس‌نشین بوده‌اند که به‌دلیل تغییرات اقلیمی ناچار به ترک زادگاه خود و ورود به تمدن ازبکی شده‌اند و فرهنگ خود را کنار این تپه شکل داده‌اند.
معماری هخامنشی در تمدن مادها؟
مهرداد ملک‌زاده باستان‌شناسی که از 3ماه قبل کاوش‌های باستان‌شناسی دوشان تپه، از محوطه‌های باستانی اقماری ازبکی را در دست گرفت در آخرین روز از پایان فصل هشتم کاوش این محوطه باستانی به همشهری گفت: در محوطه باستانی دوشان تپه در جست‌وجوی آثار دوره عصرآهن 3 یعنی تمدن مادها بودیم، اما به سازه‌ای رسیدیم که براساس اندازه خشت‌ها گمان می‌رود با یک سازه هخامنشی مواجه شده‌ایم. هنوز در حال مطالعه سازه هستیم تا اطمینان بیابیم این محوطه هخامنشی است یا خیر؟ براساس سایز و اندازه خشت‌های به‌کار برده شده در دیوارهای سازه می‌توان گفت این بنا هخامنشی است که اگر اثبات شود، نخستین اثر دوره هخامنشی است که از محوطه باستانی ازبکی بیرون آمده است.
