اگر فرزندتان گفت نمی‌خواهد مدرسه برود چه کنید؟
مدیریت امتناع از مدرسه، مستلزم آموزش والدین است
ترس و نگرانی از رفتن به مدرسه را «اضطراب مدرسه» می‌نامند و معمولا پزشکان به آن «فوبیای مدرسه» یا «امتناع از مدرسه» هم می‌گویند؛ البته همه ما وقتی پیش‌دبستانی یا کلاس اول بودیم یا وقتی که زمان امتحانات نهایی فرامی‌رسید، این نوع ترس‌ها را تجربه کرده‌ایم. به هر حال احساس نگرانی در مورد شروع مدرسه یا رفتن به یک مدرسه جدید برای بچه‌ها عجیب نیست، ولی مشکل کودکان مبتلا به اضطراب مدرسه این است که حجم زیادی از احساس ترس و نگرانی را هنگام حضور در مدرسه تجربه می‌کنند. واضح است که این مسئله می‌تواند روی تمایل بچه‌ها به مدرسه رفتن یا داشتن عملکرد مناسب‌شان اختلال ایجاد کند. اگر فرزند شما اغلب می‌خواهد مدرسه را ترک کند، مهم است که دلیل آن را تشخیص دهید؛ ضمن آنکه نحوه پاسخگویی شما می‌تواند مشکل را رفع یا آن را بدتر کند؛ به همین دلیل بهتر است درباره نحوه کمک به کودکان برای مدیریت اضطراب مدرسه بیشتر بیاموزید. آنچه در این صفحه می‌خوانید حاصل گفت‌وگوی ماست با دکتر ارغوان فریبرزی‌فر، فوق‌تخصص روان‌پزشکی کودک و نوجوان در این‌باره.
خودنسردی خود را حفظ کنید
اگر یک روز صبح فرزندتان گفت نمی‌خواهد به مدرسه برود فوری عصبانی و برافروخته نشوید و فکر نکنید او برای همیشه بی‌سواد می‌ماند. بهترین کار این است که با فرزندتان احساس همدردی کنید؛ برای مثال می‌توانید بگویید: «می‌بینم که نگران رفتن به مدرسه هستی. می‌دانم گاهی سخت به‌نظر می‌رسد، ولی وقتی بروی با دیدن دوستانت حتما حالت بهتر خواهد شد. من و معلمت هم به تو کمک خواهیم کرد تا هر مشکلی در این مورد داری حل شود.» سعی کنید از جملات واضح و آرام استفاده کنید که فرزندتان متوجه شود انتظار دارید به مدرسه برود؛ چون آرامش شما، او را هم آرام‌تر می‌کند.
پیامدهای منفی امتناع از رفتن به مدرسه
کودکان و نوجوانانی که از مدرسه رفتن امتناع می‌کنند، درصورت عدم‌درمان، در معرض خطر انواع پیامدهای منفی زندگی ازجمله دستاوردهای پایین تحصیلی، ترک تحصیل، انزوای اجتماعی و سلامت جسمی و روانی ضعیف‌تر قرار می‌گیرند؛ بنابراین امتناع از مدرسه رفتن مستلزم مداخله فوری است؛ چون هرچه این الگوی ناکارآمد بیشتر ادامه یابد، قطع آن دشوارتر است. مدیریت امتناع از مدرسه معمولا مستلزم آموزش والدین و خانواده‌درمانی است و بسته به‌علت اصلی و شرایط مرتبط با این مسئله ممکن است کودکان و نوجوانان نیازمند مداخلات درمانی (دارویی یا غیردارویی) به‌منظور بهبود اختلال اصلی منجر به بروز این مشکل باشند.
علت اصلی مشکل را شناسایی کنید
توجه داشته باشید شاید دلیل امتناع فرزندتان از رفتن به مدرسه آن است که در مدرسه مورد آزار و اذیت قرار می‌گیرد؛ بنابراین ببینید چه کاری در این مورد باید انجام دهید. همچنین به فرزندتان کمک کنید تا مهارت‌های دفاع از خود را یاد بگیرد. برای بچه‌ها مهم است که بتوانند خودشان صحبت کنند و اگر با مشکلی درگیر هستند، خودشان از حق خود دفاع کنند. همچنین سعی کنید با مدرسه و معلم فرزندتان در حد امکان در مورد مدرسه و نگرانی‌های کودک گفت‌وگو کنید تا متوجه ریشه‌های اضطراب واقعی کودک شوید. توجه داشته باشیم انجام همین کارهای ساده باعث افزایش عزت نفس و اعتماد به نفس در کودکان خواهد شد و می‌تواند در کاهش اضطراب آنها تأثیر زیادی داشته باشد.
علل اضطرابی را بررسی کنید
امتناع کودکان و نوجوانان از مدرسه رفتن به‌خودی‌خود یک وضعیت سلامت روانی یا یک مسئله رفتاری نیست، بلکه اغلب بیان‌کننده شرایط زمینه‌ای سلامت روان و مشکلات هیجانی است و دلایل پیچیده‌ای دارد.
شایع‌ترین اختلال و شرایط مرتبط با این موضوع شامل علل اضطرابی (مانند اختلال اضطراب جدایی و اختلال اضطراب فراگیر)، افسردگی، رفتارهای مخالفت‌جویانه، اختلال نقص توجه بیش‌فعالی، اختلال یادگیری یا تجربه مشکلاتی مانند قلدری در مدرسه یا مرتبط با رویدادهای مهم زندگی (جدایی، طلاق، نقل مکان، دوری از خانواده یا مرگ یکی از اعضای خانواده) می‌شود.
با وجود اینکه امتناع از مدرسه ارتباط مستقیمی با همه‌گیری کووید-۱۹ و قرنطینه ندارد، به‌نظر می‌رسد این مشکل نیز بر امتناع از رفتن به مدرسه تأثیر داشته است.
