مهم ترین دلایل افت تحصیلی

دکتر بهمن قره‌داغی-پژوهشگر و مدرس

اشتیاق به یادگیری یا بی‌علاقه‌شدن دانش‌آموز به درس‌خواندن تا حدود زیادی به فضای حاکم بر خانواده، جامعه و محیط مدرسه برمی‌گردد. البته نظام آموزشی، نحوه تدریس، شرایط و استعداد دانش‌آموزان نیز در این زمینه بی‌تاثیر نیست. بعضی دانش‌آموزان به دلایل مختلف در مقطعی از تحصیلات خود دچار افت تحصیلی می‌شوند. یکی از این دلایل فردی است؛ یعنی ممکن است کودک از نظر هوش یا حافظه در سطح پایین‌تری از دیگر دانش‌آموزان قرار داشته باشد. گاهی نیز مشکلات جسمی، اعتماد‌به‌نفس پایین و مواردی مانند آن، منجر به افت تحصیلی دانش‌آموزان ‌شوند.
گاهی نیز مشکل می‌تواند ریشه در خانواده داشته باشد. مثلا اعتیاد یکی از اعضای خانه یا مشکلات مالی و اقتصادی، جو پرآشوب و ناآرام خانواده‌ و اختلاف بین پدر و مادر، دانش‌آموز را تحت تاثیر قرار می‌دهد و در اینگونه موارد خانواده مانند دیواری سد راه یادگیری دانش‌آموز می‌شود. وقتی مشکلات زیادی در خانواده وجود داشته باشد، والدین نمی‌توانند کنترل هدفمندی بر فعالیت‌های کودک داشته باشند؛ یعنی گاهی فرزندشان ساعت‌ها وقت خود را پشت کامپیوتر و در فضای مجازی می‌گذراند، بدون اینکه نظارتی بر آن باشد. همه اینها در کنار هم می‌تواند عاملی برای افت تحصیلی کودک به شمار بیاید.
جامعه هم نقش مهمی در افت تحصیلی دانش‌آموزان دارد. با توجه به اینکه در جامعه ما فقط رشته‌های خاصی برای کسب درآمد زیاد و داشتن شغلی پردرآمد تعریف شده‌اند، در نتیجه دانش‌آموزان تمایل بیشتری به خواندن آنها دارند و عملا شاهد آن هستیم که بسیاری از افراد تحصیل‌کرده در رشته‌های دیگر بیکارند، بنابراین جامعه هم به این شکل می‌تواند بر افت تحصیلی و کاهش انگیزه کودکان تأثیر‌گذار باشد.
محیط مدرسه نیز در میزان علاقه دانش‌آموزان به مدرسه بسیار مؤثر است و می‌تواند انگیزه آنها را برای یادگیری بیشتر از بین ببرد. مثلا بسیاری اوقات سؤالات کودکان در مدرسه به دلایل مختلف سرکوب و مانع پرورش خلاقیت آنها می‌شود. میزان دانش و رضایت معلمان از کاری که انجام می‌دهند و آگاهی و دانش از حرفه معلمی نیز می‌تواند در این زمینه تاثیرگذار باشد.