سفر به ریاض پس‌از 11سال

علیرضا احمدی-روزنامه‌نگار

براساس برنامه اعلام‌شده، سیدابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور ایران صبح شنبه(امروز) برای شرکت در نشست‌اضطراری سران سازمان همکاری‌اسلامی در ریاض، آن‌هم با محوریت تحولات سرزمین‌های اشغالی به عربستان‌سعودی سفر خواهد کرد؛ سفری که از جنبه‌های مختلف، دارای اهمیت راهبردی است.
رئیسی در شرایطی به عربستان سفر خواهد کرد که این نخستین سفر رئیس‌جمهور ایران به ریاض، پس‌از 11سال به‌حساب می‌آید. اگرچه بررسی تحولات در سرزمین‌های اشغالی و دستیابی به رویکردی واحد میان دولت‌های اسلامی به‌منظور مواجهه مؤثر با جنایت‌های رژیم صهیونیستی، دستورکار اصلی نشست اضطراری سران سازمان همکاری اسلامی است، اما به‌نظر می‌رسد این سفر از جنبه تقویت مناسبات دوجانبه تهران و ریاض نیز از اهمیتی راهبردی برخوردار خواهد بود.
با وجود اینکه هنوز اخبار موثقی درباره سطح مشارکت سران کشورهای عضو سازمان‌ همکاری‌اسلامی در عربستان منتشر نشده‌است، اما برخی گمانه‌زنی‌ها از حضور کشورهایی ازجمله ترکیه، اندونزی، جمهوری‌آذربایجان، مالزی، الجزایر، اردن، امارات، مصر و قطر آن‌هم به‌احتمال زیاد در سطح «سران» حکایت دارد.

2دلیل اهمیت سفر به ریاض
حضور رئیس‌جمهور ایران در نشست ریاض از 2جنبه محوری، دارای اهمیت است؛ نخست، ازنظر تقویت همگرایی دولت‌های اسلامی به‌منظور توقف نسل‌کشی رژیم‌صهیونیستی در سرزمین‌های اشغالی و دوم، تحقق سفر رئیس‌جمهور ایران به عربستان؛ آن‌هم پس‌از حدود 11سال. این‌درحالی‌است که از 19اسفندماه1401که خبر توافق تهران – ریاض به‌منظور ازسرگیری روابط منتشر شد، گمانه‌زنی‌ها درباره سفر رئیسی به عربستان‌سعودی نیز شدت گرفت؛ سفری که اگرچه همزمان با تحولات منطقه انجام می‌شود، اما می‌تواند به‌مثابه تحولی تازه در مناسبات دوجانبه به‌حساب ‌آید.

انتقاد افکارعمومی جهان‌عرب
این سفر در شرایطی انجام می‌شود که از حدود بیش‌از یک‌ماه گذشته، جمهوری‌اسلامی ایران به کانونی برای همگرایی روزافزون دولت‌های اسلامی به‌منظور مقابله هدفمند با جنایات و نسل‌کشی رژیم‌صهیونیستی تبدیل شده؛ رویکردی که انتقادهای گسترده‌ای را نیز در افکارعمومی عرب‌زبان، متوجه دولتمردان عربی کرده‌است. بررسی‌ها نشان می‌دهد بخش قابل‌توجهی از عرب‌زبان‌ها، در مقابل بی‌عملی و سکوت عجیب برخی از دولت‌های عربی دربرابر نسل‌کشی رژیم‌صهیونیستی، معتقدند در شرایط کنونی، ایران به‌عنوان الگویی برای «حمایت از مردم فلسطین» به‌شمار می‌رود.

چرا اجلاس ریاض مهم‌ است؟
حضور رئیس‌جمهور ایران در عربستان برای شرکت در نشست‌اضطراری سازمان همکاری‌اسلامی، بیش‌از هر چیز نشان‌دهنده اهمیت ویژه این نشست است. این نشست درحالی برگزار می‌شود که از یک‌سو نتایج حاصل از آن می‌تواند تأثیری راهبردی بر تحولات سرزمین‌های اشغالی به‌جا بگذارد و ازسوی دیگر زمینه‌ساز فروکش‌کردن بخشی از خشم افکارعمومی جهان‌عرب از بی‌عملی دولت‌هایشان شود. اگرچه بخش قابل‌توجهی از دولت‌های عربی از ابتدای آغاز جنگ در غزه، به «حمایت ضمنی» از مردم مظلوم فلسطین پرداختند، اما موضوع مهم این است که این‌دست تحرکات برای افکارعمومی عربی قانع‌کننده نبوده‌است.




هوای‌تازه در مناسبات تهران – ریاض
آخرین‌بار در تابستان1391بود که رئیس دولت‌دهم برای شرکت در نشست سازمان کنفرانس اسلامی، به عربستان سفر کرد؛ سفری که در شرایط شکننده‌ای از روابط مناسبات تهران – ریاض انجام شد و پس‌از آن، روند تحولات زمینه‌ساز سردی روابط دوجانبه و درنهایت، قطع روابط دیپلماتیک در دی‌ماه 1394شد. درچنین شرایطی دوطرف پس‌از چند دور مذاکره محرمانه برای ازسرگیری روابط طی سال‌های گذشته، در اسفندماه1401از توافق تازه‌ای رونمایی کردند که از آغاز فصل نوینی از مناسبات دوجانبه حکایت داشت. اگرچه با آغاز سال1402شمسی و با توجه به دعوت پادشاه عربستان از رئیسی برای سفر به این کشور، گمانه‌زنی‌ها درباره زمان این سفر، همواره مورد توجه  رسانه‌ها بوده، اما اکنون به‌نظر می‌رسد 20آبان‌ماه 1402را می‌توان سرفصل تازه‌ای در مناسبات دوجانبه محسوب کرد.