پذیرش معتادان خاص در یاورشهرها

فرناز محمدزاده؛ روزنامه‌نگار

اخیرا کلیپی در فضای مجازی پخش شده و فردی نسبت به حضور برخی معتادان خاص در شهر واکنش نشان داده است و سپس عنوان کرده  مراکز تخصصی برای پذیرش برخی از معتادان با شرایط خاص در شهر وجود ندارد.  این درحالی است که شهرداری تهران با ایجاد ظرفیت مناسب برای این افراد، مدت‌هاست که ظرفیت لازم را ایجاد کرده است.

اما اصل ماجرا چیست؟
یادمان نمی‌رود روزی کوچه پس کوچه‌های تهران محلی برای اسکان و اتراق معتادان متجاهر شده بود. نام چند محله با حضور معتادان متجاهر گره خورده بود. وقتی می‌گفتیم شوش، مولوی، هرندی و یا دره فرحزاد، در وهله اول حضور معتادان در شرایط نامناسب جسمی در ذهنمان تداعی می‌شد و کمتر کسی جرأت عبور از این محلات را در روز و شب داشت. پلیس برای ساماندهی آنها طرح‌های ضربتی متعددی را برگزار می‌کرد و در قالب طرح‌های مختلف آمارهای درشتی از جمع‌آوری معتادان متجاهر اعلام می‌شد اما باز همان آش بود و همان کاسه. درواقع گره کور ساماندهی معتادان متجاهر انگار به این راحتی‌ها باز نمی‌شد؛ مشکل هم از آنجایی نشأت می‌گرفت که مراکز ماده 16موجود از لحاظ قانونی امکان پذیرش بخشی از معتادان متجاهری که همراه با اعتیاد دارای مشکلات دیگری بودند را نداشتند. درواقع در قانون آمده که مراکز ماده 16، اجازه پذیرش معتادان متجاهر زیر 18سال، بالای 60سال، دارای زخم باز، دارای معلولیت، دارای بیماری‌های روانی، بیماری های خاص  و... را ندارند؛ برهمین اساس نیاز بود که مراکز مختص به این افراد آماده شود تا علاوه بر درمان اعتیادشان به بیماری‌های جسمی و روانی آنان هم رسیدگی شود. این تعلل در ایجاد مراکز مختص به این افراد مدت‌ها بود میان دستگاه‌های مختلف پاس‌کاری می‌شد.

پاس‌کاری دستگاه‌های متولی برای عدم‌پذیرش معتادان منع‌پذیرشی
آنقدر این پاس کاری‌ها ادامه داشت و عملا هیچ اقدامی صورت نگرفت که به مرور آمار معتادان متجاهر افزایش یافت و هیچ ظرفیت جدیدی نیز ایجاد نشد. زمانی که مدیریت شهری و دولت تغییر کرد، در نخستین فرصت، شهرداری تهران قرارگاه اجتماعی را تشکیل داد و تمامی دستگاه‌های متولی را به دور یک میز جمع کرد اما همچنان پاس‌کاری برای نگهداری از معتادان متجاهر دارای شرایط خاص که اصطلاحا به آنان «معتادان منع پذیرشی» می‌گفتند ادامه داشت برهمین اساس، شهرداری تهران وارد عمل شد و با بازگشایی 5هزار ظرفیت، مراکز تخصصی برای هریک از معتادان متجاهر متناسب با شرایط خاص‌شان را ایجاد کرد.

معضل اصلی عدم‌ساماندهی معتادان متجاهر؛ نبود مراکز مختص منع‌پذیرشی‌ها
اگر بخواهیم درباره بزرگ‌ترین و مهم‌ترین دلیل نتیجه‌نگرفتن ساماندهی معتادان متجاهر در سال‌های گذشته صحبت کنیم، وجود معتادان متجاهر منع پذیرشی و نبود مراکز تخصصی برای پذیرش آنان اصلی‌ترین موضوع بود که باعث شد پرونده ساماندهی این معضل اجتماعی آن همه وقت بر زمین بماند. این درحالی است که برخی از دستگاه‌ها مدعی شدند که همچنان معتادان منع‌پذیرشی هیچ مرکز تخصصی‌ای ندارند و به‌دنبال آن اقدامات دوساله مدیریت شهری برای ایجاد مراکز تخصصی را زیر سؤال برده‌اند.
احمد احمدی صدر، مدیرعامل سازمان خدمات و مشارکت‌های اجتماعی شهرداری تهران به همشهری می‌گوید: معتادان منع پذیرش شامل معتادان متجاهر دارای بیماری‌های عفونی، زخم باز، ایدز، هپاتیت، زنان و مردان بالای ۶۵سال، افراد زیر ۱۸ سال، بیماران اعصاب و روان، افراد دارای بیماری‌های خاص و... ازجمله افرادی هستند که توسط شهرداری تهران در مراکز یاور‌شهر مورد پذیرش قرار گرفته اند و شهرداری تهران هیچ منع پذیرشی برای این افراد ندارد و آنها را در مراکز خود با نگاه اخلاق محور و انسان محور می‌پذیرد.

شهرداری تهران؛ میزبان معتادان منع‌پذیرشی
مدیرعامل سازمان خدمات و مشارکت‌های اجتماعی با تأکید بر اینکه مدیریت شهری از روز اول ورود به شهرداری تهران، درباره مسائل آسیب‌های اجتماعی دغدغه داشته، بیان کرد: در تهران مفاهیمی وجود داشت که گاه موجب غافلگیری مدیران جدید شهری می‌شد؛ ازجمله عدم‌خدمت رسانی به معتادان منع پذیرش. معتادان کف خیابانی که محکوم به مرگ بودند درحالی‌که تک تک این افراد، خواهر، برادر، پدر و مادر ما هستند و ما در قبال آنها وظیفه داشتیم. او در ادامه می‎‌افزاید: سؤال من این است کدام مسئولی می‌تواند بگوید در خلال این حجم از مسائل و بحران‌های اجتماعی، خوابش می‌برد!؟
احمدی صدر با اشاره به انتقاد برخی دستگاه‌ها مبنی بر اینکه چرا شهرداری به مسئله آسیب ورود کرده است، گفت: پس چه‌کسی باید مسئله مهم و خطرناکی چون آسیب‌ها را در تهران سامان دهد؟ جز اینکه همه دستگاه‌ها بیایند و با یک هم افزایی و تلاش جهادی ذیل یک مدیریت واحد موضوع را سامان بخشند؛ اگر هر کسی بگوید به من ربطی ندارد، مشکلات کشور حل نخواهد شد، کمک به حل معضلات و مشکلات کشور و شهر تهران به همه مسئولان ربط دارد و نباید هیچ‌کس از این مسئله مهم شانه خالی کند.

بین 30 تا  100 میلیون؛ هزینه هر منع پذیرشی
احمدی صدر با انتقاد از نگاه برخی دستگاه‌ها به مسئله منع پذیرش و معتادان متجاهر زخم باز که محکوم به مرگ در خیابان بوده‌اند، تصریح کرد: در گذشته این معتادان را نه وزارت بهداشت می‌پذیرفت و نه بهزیستی. معتاد متجاهر زنی که ناموس ماست را در خیابان هیچ نهادی پذیرش نمی کرد. معتاد متجاهر مبتلا به ایدز، بیماری‌های عفونی، بالای 65سال که جای پدر ماست یا فرد 18ساله‌ای که هزار بزه اجتماعی دارد را هیچ نهادی نمی‌پذیرفت. در این شرایط بود که شهرداری تهران آمد و گفت ما خادم همه مردم هستیم، پس همه این افراد را با افتخار می‌پذیریم. مدیرعامل سازمان خدمات و مشارکت‌های اجتماعی گفت: هزینه درمان هر کدام از این افراد حدود 30تا 100میلیون تومان در ‌ماه است، اما ما معتقدیم این افراد بچه‌های ما هستند.