اینستاگرام گناهکار است

عمادالدین قاسمی‌پناه-روزنامه‌نگار

فردا قرار است یکی از مشاوران سابق اینستاگرام درباره آثار مخرب اینستاگرام بر نوجوانان زیر 16سال در کنگره آمریکا شهادت دهد. اگرچه از مدت‌ها پیش، موضوع آسیب‌زا بودن فضای مجازی و به‌طور خاص اینستاگرام برای نوجوانان در مرکز توجه کارشناسان و دولت‌ها بوده است، اما این بار این مشاور سابق از تحقیقات درون سازمانی سخن گفته که اینستاگرام انجام داده اما به دلایلی از افشای آن جلوگیری کرده است. این در حالی است که تاکنون 41 ایالت به‌دلیل آسیب‌رساندن به سلامت روان جوانان از متا و اینستاگرام شکایت کرده‌اند. شاید مهم‌ترین آسیبی که فضای مجازی به سلامت روان وارد می‌کند، موضوع فاصله بین واقعیت و آن چیزی باشد که در پلتفرم‌ها اتفاق می‌افتد.

جای خالی مهارت‌آموزی
سینا تفنگچی، پژوهشگر فناوری‌های نوین درباره آسیب‌زا بودن فضای مجازی در گفت‌وگو با همشهری می‌گوید: «فضای مجازی به مکانی برای درآمدزایی از طریق تولید محتوا تبدیل شده است. حتی پلتفرم‌هایی که بابت تولید محتوا پولی به کاربران نمی‌دهند، از طریق راه انداختن یک کسب‌وکار زمینه درآمدزایی را فراهم کرده‌اند.» تفنگچی با اشاره به اینکه این موضوع باعث گرایش نوجوانان به فضای مجازی برای درآمدزایی توأم با سرگرمی شده، معتقد است که این پدیده باعث می‌شود، نوجوانان از مهارت‌های واقعی فاصله بگیرند که این امر در آینده می‌تواند آسیب‌زا باشد.‌

چالش جدید فضای مجازی
استاد دانشگاه پیام نور با اشاره به اینکه این موضوع باعث نوعی شکاف آگاهی جدید می‌شود، می‌گوید: «ما باید برای مدیریت این فضا نگاه جدیدی را مدنظر قرار دهیم. یعنی اگر پیش از این از مدیریت فضای مجازی با محوریت محتوا صحبت می‌شد، اکنون باید به چالشی با عنوان «بیش از حد بودگی» توجه کنیم.» تفنگچی فضای مجازی را عاملی برای دور شدن انسان از اهداف واقعی می‌داند و با ذکر یک مثال توضیح می‌دهد که فردی با پول هنگفتی که از فضای مجازی کسب کرده، برای سفر به کشور دیگری می‌رود، اما در آنجا هم درحال تولید محتواست. به‌گفته او «زیست افراد به این ترتیب برای فالورهاست و نه برای خود فرد و این باعث می‌شود که فرد از اهداف اصلی زندگی فاصله بگیرد.»

نقش حکمرانی سایبری
کارشناس فضای مجازی همچنین به این موضوع اشاره می‌کند که در دوره‌ای باید به پلتفرم‌ها اجازه داده می‌شد تا فناوری‌های نوین ارتباطی را گسترش دهند، اما اکنون ضمن توجه به این موضوع، این فناوری‌ها براساس قوانین باید مهار شوند.تفنگچی می‌گوید: «اکنون کشورهای زیادی وارد حوزه حکمرانی سایبری شده‌اند تا سالم‌سازی صورت بگیرد.» او از ناهنجاری‌های اجتماعی که اکنون در فضای مجازی «عادی‌سازی» می‌شود، انتقاد می‌کند و از پدیده‌هایی سخن می‌گوید که آثار روانی آن بر نوجوانان می‌تواند جبران‌ناپذیر باشد.

احساس ناخوشایند نوجوانان
آرتور بیجار، کارمند سابق فیسبوک و مشــاور ســابــق اینستاگرام می‌گوید: تحقیقات داخلی نشان داده است که بیش از 20درصد از کاربران کمتر از 16سال دارند و پس از مشاهده پست‌های دیگران احساس ناخوشایندی به‌خود پیدا کرده‌اند. 13درصد از این کاربران نیز در «7روز گذشته» با درخواست‌های جنسی ناخواسته مواجه شده‌اند. به‌گفته او «شرکت متا به‌جای رسیدگی به این آسیب‌های مرگبار، به مخفی‌کردن این اطلاعات از انظار عمومی و کنگره ادامه داده است. شرکت متا توصیه امنیتی ‌ برای محافظت از نوجوانان درنظر نگرفته حتی تیم‌هایی را که مسئول ایمنی کودکان بودند، منحل کرده است.»

مکث
کم‌کاری اینستاگرام
پژوهشگر فناوری‌های نوین نتیجه می‌گیرد که مجموعه این اتفاقات نشان‌دهنده کم‌کاری اینستاگرام است. تفنگچی می‌گوید: «آن زیست سالمی که مورد توافق اکثریت جوامع بشری است، کم‌رنگ شده و به‌نظر می‌رسد که در موضوعات نظارتی، اینستاگرام کم‌کاری می‌کند.فضای مجازی و به‌طور خاص اینستاگرام در مسیر عدم‌تعهد در خانواده و بی‌بندوباری قدم می‌گذارد.