هشدار درباره دومین علت مرگ و سومین علت ناتوانی در جهان

مریم سرخوش-روزنامه‌نگار

۲۹ اکتبر، ۷آبان (29اکتبر) روز جهانی پیشگیری از سکته مغزی است؛ عارضه‌ای که طی آن خون‌رسانی به یک قسمت از مغز دچار اختلال شده و منجر به مسدود شدن رگ‌های مغز یا خونریزی در آنها می شود. روند ابتلا به این عارضه، رو به افزایش است و پیش‌بینی می‌شود آمار مرگ‌های سالانه 5میلیون نفری آن در جهان تا 30سال آینده بیش از 2برابر و مرگ 12میلیون نفر شود. در ایران هم براساس اعلام مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر‌دار وزارت بهداشت، سالانه 550هزار نفر دچار انواع سکته‌های مغزی می‌شوند که معمولا 15درصد از این آمار  به مرگ می‌انجامد. یک سوم مرگ‌ومیرهای زیر۷۰سال هم ناشی از بیماری‌های غیرواگیر است که از همین آمار، حدود ۵۰درصد مربوط به سکته‌های مغزی است. سکته مغزی، دومین عامل مرگ‌ومیر در سراسر جهان و حتی ایران عنوان می‌شود و سومین علت ناتوانی‌های جسمانی است. در کمیسیون جهانی اخیر نورولوژی هم بیان شد که بروز سکته مغزی در افراد جوان و میانسال (یعنی سن کمتر از 55سال) در سطح جهان در حال افزایش است و در کشورهای با درآمد پایین و متوسط این روند صعودی نسبت به کشورهای پردرآمد، سرعت بیشتری دارد. آنها تأکید کرده‌اند که در صورت ادامه این روندها، هدف توسعه پایدار برای کاهش حدود یک سومی سکته‌های مغزی در جهان هم محقق نخواهد شد.

سکته مغزی برای یک نفر از 4نفر
این چالش جهانی اکنون یک سازمان جهانی دارد و این سازمان امسال شعار «با هم می‌توانیم؛ بزرگ‌تر از سکته مغزی هستیم» را برای این روز در نظر گرفته است. آنها بر پیشگیری از عوامل خطر مانند فشارخون بالا، ضربان قلب نامنظم، سیگار کشیدن، رژیم غذایی و ورزش تأکید می‌کنند؛ چون به تأکید آنها از هر 4نفر در جهان یک نفر دچار سکته مغزی می‌شود و نزدیک به 90درصد از سکته‌های مغزی را می‌توان با کاهش عوامل خطر، پیشگیری کرد یا حداقل 10سال آن را به تأخیر انداخت. بسیاری از متخصصان هم بر زمان طلایی شناخت علائم در زمان بروز سکته مغزی تأکید می‌کنند؛ چون اگر سکته حاد مغزی در ۴ساعت اول درمان شود، ۳۰درصد بیماران بدون ایجاد عوارض، بهبودی کامل می‌یابند و نجات مبتلایان هم بیشتر خواهد شد. در هر دقیقه از زمان بروز سکته مغزی، حدود  2میلیون سلول عصبی (نورون) دچار آسیب و مرگ می‌شوند و هر قدر زمان بیشتری سپری شود، تعداد این سلول‌های از دست رفته بیشتر و بیمار را با ناتوانی‌های مختلفی مواجه می‌کند.

سکته مغزی چه علائمی دارد؟
تشنج، گیجی، سفتی گردن، اشکال در صحبت‌کردن، عدم‌درک مطلب دیگران، بی‌حسی در دست و صورت و پا، دوبینی، تاری دید، نابینایی در یک یا 2 چشم، سردرد شدید همراه با حالت تهوع و گیجی، اشکال در راه رفتن و... مجموعه علائم هشدار‌ دهنده درخصوص بروز سکته مغزی است و ممکن است هرکدام به تنهایی در یک فرد ظاهر شوند و هشداردهنده وقوع سکته مغزی باشند. این افراد بدون هیچ علتی تعادل، حافظه، کنترل عضلات، توانایی شناختی و... خود را به‌طور موقت از دست می‌دهند که موقت بودن این علائم، نشان‌دهنده گذر از خطر نیست؛ بلکه فرد باید حالات خود را جدی بگیرد و به مراکز درمانی مراجعه کند. علیرضا مهدوی، معاون فنی مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت درباره مواجهه با این علائم به ایسنا گفته با بروز برخی از علائم مانند عدم‌توانایی در بالا بردن بازوان، عدم‌وضوح بیان و... باید از فرد بخواهیم سعی کند لبخند بزند تا مشخص شود که 2 سمت صورتش متقارن است یا خیر؟ در این موقعیت، زمان اهمیت فراوان دارد؛ باید اورژانس را خبر کنیم. او همچنین درباره جمعیت مبتلا به این عارضه در کشور هم گفته، «طبق آخرین مطالعات صورت گرفته در طرح استپس سال۱۴۰۰ متوجه شدیم ۱.۴درصد جمعیت بالای ۱۸سال مدعی بودند که پزشک برایشان تشخیص سابقه سکته مغزی گذاشته که این موضوع در مردان بیش از زنان گزارش شده است. در شهر و روستا این درصد تفاوت چندانی نداشته و هر دو تقریبا مساوی بودند. رخداد جدید سکته مغزی در یک سال گذشته (بازه زمانی با توجه به زمان انجام مطالعه قید شده است.) در افراد ۰.۲۲درصد در جمعیت بالای ۱۸سال گزارش شده است. وجود سابقه خانوادگی سکته مغزی نیز در مردان زیر ۵۵سال و زنان زیر ۶۵سال ۱۲.۵درصد گزارش شده است.»‌

راهکارهای پیشگیری از سکته مغزی
   محدود کردن مصرف نمک، چربی‌ها، قندها و غلات تصفیه‌شده
  خوردن بیشتر سبزیجات، حبوبات، مغزها و خوردن بیشتر غذاهای دریایی به جای گوشت قرمز و مرغ
  محدود کردن یا ترک مصرف دخانیات
  مدیریت بیماری دیابت و فشارخون
  ورزش