این گوریل سخنگو نبود

انتشار خبر مرگ «کوکو» که می‌توان آن را مشهورترین گوریل دنیا دانست، هنوز هم جنجالی است. باوجود آنکه کوکو چند روز قبل پس از ۴۳سال زندگی جانش را از دست داد اما انتشار گزارش‌هایی با تیترهای «مرگ گوریل سخنگو» یا «مرگ گوریلی که زبان اشاره می‌دانست» باعث شد تا مراکز علمی، رسانه‌های جهانی را به بی‌دقتی در انتشار اخبار متهم کنند.

«بنیاد گوریل» اعلام کرده که این گوریل ۱۲۷کیلویی که از گونه گوریل‌های غربی سرزمین‌های پست آفریقا بود در پارک‌وحش حفاظت شده این مؤسسه واقع در کوهستان سانتا کروز در کالیفرنیا جان داده است. کوکو به گفته مربی‌اش، فرنسین پترسون بیش از ۱۰۰۰علامت از زبان ایما و اشاره آمریکایی و ۲۰۰۰کلمه انگلیسی محاوره‌ای را می‌فهمیده است.

کوکو از دوران کودکی به‌عنوان موضوع پژوهش‌های علمی زبان اشاره را فراگرفت و به مرور بیش از هزار کلمه یاد گرفت که معادل تعداد واژگانی است که یک کودک خردسال می‌داند. واقعیت این است که کوکو نخستین حیوانی نبود که زبان اشاره و ارتباط برقرار کردن را یاد گرفت، اما به‌خاطر انتشار کتاب‌هایی در مورد او و همچنین ملاقات با ستاره‌هایی مانند ویلیام شاتنر، لئوناردو دی‌کاپریو و رابین ویلیامز آنقدر در رسانه‌ها دیده شد که می‌توان آن را مشهورترین گوریل جهان نامید. کوکو در فیلم‌های مستند بسیاری ازجمله مستند محصول بی‌پی‌اس در سال۲۰۱۵ و 2مستند نشنال جئوگرافیک ظاهر شد.

روی جلد یکی از شماره‌های مجله نشنال جئوگرافیک عکسی از کوکو چاپ شد که خود او گرفته بود. در جامعه علمی اما در مورد عمق و انسان‌گونه بودن نحوه ارتباط برقرار کردن کوکو اختلاف‌نظرهایی وجود داشته و دارد.


دقت در گزارش‌ها 

آنچه پس از گذشت چند روز از مرگ کوکو جنجالی شده دقت در انتشار خبرهای علمی است. دکتر آدام چمبری، استاد دانشگاه بیرمنگام در توییتر خود در این رابطه نوشته است: خبر بسیار غم‌انگیزی است اما باید انتشار خبرهای آن با دقت باشد که باعث گمراهی نشود. کوکو زبان اشاره را یاد نگرفته بود. کوکو برخی از علائم اصلاح شده زبان اشاره آمریکایی را آموخته بود؛ این دو با هم یکی نیستند.

اشاره دانشمندان بیشتر به این مسئله است که نمی‌توان کوکو را یک گوریل سخنگو یا مسلط به زبان اشاره دانست. درواقع او حجم بسیار ناچیزی از علائم را فراگرفته بود. مارکوس پرلمن، زبان‌شناسی که کوکو را در جریان تحقیقات خود درباره امکان ارتباط گوریل‌ها با انسان بررسی کرده بود هم این مسئله را در توییتر خود تأیید کرده است. او اعلام کرده که بدون شک کوکو گوریل باهوشی بوده که از علائم اشاره استفاده می‌کرده اما واقعیت این است که او زبان اشاره را فرانگرفته بود. وقتی بحث در این رابطه در شبکه‌های اجتماعی فراتر رفت که جراردو اورتگا، محقق زبان اشاره در توییتر خود نوشت: در واقعی‌ترین شرایط کوکو از برخی علائم اشاره را بعد از اشاره مربی خود استفاده می‌کرد.

پروفسور گراهام ترنر از دانشگاه هریوت وات در گفت‌وگو با بی‌بی‌سی در این رابطه می‌گوید: از دهه۱۹۶۰ تلاش‌ها برای آموزش زبان اشاره آمریکایی به گوریل‌ها شروع شد. گروهی از گوریل‌ها برخی از علائم را فراگرفتند اما اینکه گفته شود گوریلی زبان اشاره را آموخته است، خلاف واقع است. به‌گفته او، زبان اشاره دارای تعدادی جزء فونمیک(phonemic)  است که درواقع شامل حرکات صورت و دست‌هاست. به گفته پروفسور ترنر تاکنون هیچ گوریلی نتوانسته است مانند انسان زبان اشاره را بیاموزد.