فرش زنجان از روزهای اوج تا امروز

 زهرا هادی‌لو| زنجان - خبرنگار:

اگر تا مدت‌ها پیش فرش دست‌باف تنها در خانه‌های روستایی و به دست زنان برای امرار معاش بافته می‌شد، حالا توانسته به یکی از صنایع‌دستی مهم و کالای صادراتی تبدیل شود که از قبل آن چرخ‌های اقتصادی استان به حرکت درآید. در سالی که گذشت صادرات فرش دست‌باف با افزایش ۱۲ درصدی به ۱۲ میلیون و ۹۲۱ هزار دلار رسید که ارزش ریالی آن ۴۰۴ میلیارد دلار برآورد شده است. 

اما   گمان می‌رود صادرات فرش دیگر مثل سابق نباشد. این موضوع را رئیس اداره فرش سازمان صنعت، معدن و تجارت استان نیز تایید می‌کند و می‌گوید: با توجه به رخدادهای پیش آمده در اقتصاد ایران فکر می‌کنیم نتوانیم به پیش بینی‌هایی که برای صادرات فرش در سال 97 داشتیم، برسیم.


چه کسی فرش می‌بافد؟

«جعفر نجفی» رئیس اتحادیه فرشبافان زنجان است. وی در پاسخ به این سوال که چه کسانی فرش می‌بافند؟ اظهار می‌کند: در حال حاضر 20 کارگاه فعال در شهر زنجان وجود دارد، این کارگاه‌ها بیشتر در مناطق بیسیم و اسلام آباد واقع شده‌اند و اما در اطراف استان زنان و مردان روستایی نیز به این کار مشغول هستند.
وی در پاسخ به این سوال که دستمزد کارگران فرشباف در حال حاضر چه میزان است، اظهار می‌کند: این کارگران به ازای بافت هر 60 سانتی مترمربع، 5 هزار تومان دریافت می‌کنند.
نجفی در برابر این سوال که آیا این میزان دستمزد برای کار بسیار ظریف بافت فرش ابریشم کم نیست؟ چنین واکنش نشان می‌دهد: با توجه به این که با گرانی مواد اولیه ابریشم روبه‌رو شده‌ایم برای سرمایه‌گذار بیشتر از این میزان صرف نمی‌کند. 


گرانی مواد اولیه

موضوع فرش ابریشم کمی با سایر کالاهای صادراتی فرق می‌کند. به گفته نجفی وقتی قیمت دلار گران می‌شود و ارزش ریال پایین می‌آید، قیمت فرش نیز کاهش پیدا می‌کند.
وی با تایید این نکته که در حال حاضر با گرانی مواد اولیه روبه‌رو هستیم، می‌افزاید: در حال حاضر قیمت مواد اولیه ابریشم 50 درصد گران شده است، هم اکنون قیمت هر 100 مثقال ابریشم، 270 هزار تومان است و دیگر برای سرمایه‌گذاران، تولید فرش به‌صرفه نیست.
نجفی می‌افزاید: به دلیل رکود بازار فرش ابریشم بسیاری از فرشبافان دست از این شغل کشیده و به عنوان کارگر در فضای سبز مشغولند‌.


پای چین در میان است

اگر بگوییم بازار ایران را چینی‌ها قبضه کرده‌اند پر بیراه نگفته‌ایم. از رئیس اتحادیه فرشبافان مرجع واردات ابریشیم را جویا می‌شویم و در پاسخ می‌شنویم که باز هم پای چینی‌ها در میان است. وی با اشاره به این موضوع که دیگر اوضاع فرش ابریشم مثل سابق نیست، می‌گوید: در زمان‌های دور تولید ابریشم در ایران انجام می‌شد، اما حالا باید از کشور دیگری آن را وارد کنیم.


تعداد فرشبافان

رئیس اتحادیه فرشبافان در مورد بیمه قالیبافی، می‌گوید: موضوع بیمه قالیبافی از موقع تصویب تاکنون با فراز و نشیب‌های زیادی روبه‌رو بوده است. طبق برآورد ما در سال 93، 23 هزار قالیباف در استان داشتیم اما با سیاست‌های جدید تامین اجتماعی و پایش‌های متعدد و کوتاه کردن دست کسانی که می‌خواستند از طریق فرشبافی بیمه شوند، حالا این میزان بسیار کاهش پیدا کرده و به 10 هزار نفر رسیده است. نجفی ادامه می‌دهد: با این‌که 20 درصد حق بیمه را دولت و 7 درصد آن را فرشباف پرداخت می‌کند، اما هنوز هستند کسانی که توان پرداخت 7 درصد را ندارند و از لیست بیمه حذف می‌شوند.


   پیش‌بینی‌­ها

با این‌که دولت سعی دارد در همه حوزه‌ها برنامه بلند مدت برای خود ترسیم کند و آن را به مرحله اجرا برساند، اما این­بار گویی اوضاع آن­طور که فکرش را می‌کردند نیست. در حوزه فرش نیز دقیقا این اتفاق رخ داده است.
«مهدی جعفری» مدیر اداره فرش سازمان صنعت، معدن و تجارت استان در مورد این سوال که پیش‌بینی شما از صادرات فرش در سال جدید چیست؟ اظهار می‌کند: امسال صادرات 12 میلیون دلاری به کشورهای مقصد را پیش‌بینی کرده بودیم که متاسفانه با شرایط اقتصادی موجود گمان نمی‌رود که هدف ما در این عرصه محقق شود.
وی با اشاره به تحریم‌های موجود و گران شدن مواد اولیه ابریشم و پشم می‌گوید: با توجه به افزایش قیمت مواد اولیه و رقابت جهانی با کاهش صادرات مواجه خواهیم شد.
جعفری در خصوص تولید نشدن مواد اولیه در ایران می‌گوید: پیش‌تر شغل نوقان­داری در ایران رونق داشت و چون بافت فرش ابریشم کم بود، این میزان تولید کافی بود، اما بعدها با توجه به انبوه تولید فرش ابریشم و به صرفه نبودن نوقان­داری واردات از کشورهای دیگر مطرح شد. 
مدیر اداره فرش سازمان صنعت، معدن و تجارت استان ادامه می‌دهد: کشورهای ژاپن، روسیه و چین نیز مقصد صادرات فرش‌های ابریشمی با مبدأ ‌تولید استان محسوب می‌شوند.