بحران فارغ‌التحصیلان بیکار

محسن رادپرور| استاد اقتصاد دانشگاه:

بیکاری فارغ‌التحصیلان دانشگاهی مدت‌هاست به یکی از معضلات اصلی کشور در بخش اشتغال و بازار کار تبدیل شده است. متأسفانه اصفهان هم از کلانشهرهایی به شمار می‌آید که بیکاری این قشر در آن بسیار به چشم می‌خورد، به‌طوری‌که با همه ویژگی‌های چشم‌گیر صنعتی و غیرصنعتی موجود در این استان، سومین استان با بیشترین جمعیت بیکار در کشور شناخته‌شده که قطعاً بخشی جالب توجه از این بیکاران را فارغ‌التحصیلان دانشگاهی شامل می‌شوند. نکته تأمل‌برانگیز آن که آمار ارائه‌شده از سوی معاون آموزشی وزارت علوم نشان‌دهنده این حقیقت است که سالانه 15 هزار فارغ‌التحصیل دکترای بیکار به ‌صف بیکاران فارغ‌التحصیل افزوده می‌شود و این معنایی جز رشد بیکاری در بین این گروه از تحصیل‌کرده‌ها ندارد. 

حال با وجود چنین بحرانی شاید زمان آن رسیده است که یک بررسی اصولی از دلایل فقدان شغل برای این تحصیل‌کرده‌های دانشگاهی که بدون شک دولت، فارغ‌التحصیلان، خانواده‌ها و دانشگاه‌ها در آن دخیل هستند، انجام شود تا راهکارهای رفع این معضل نیز مشخص شود. 

در این میان بسیاری از مسئولان و کارشناسان بر این باورند یکی از دلایل مهم بیکاری در شرایط فعلی به نوع دید افراد فاقد شغل نسبت به کار مرتبط می‌شود؛ چراکه اغلب بیکاران تحصیل‌کرده‌ در تصور تصرف مشاغل مدیریتی و رده بالا هستند و معتقدند با تحصیلات دانشگاهی محق بهترین شغل‌ها هستند. علت دیگر که برای بیکاری گسترده فارغ‌التحصیلان دانشگاهی وجود دارد آن است که در این سال‌های گذشته دانشگاه‌ها در رشته‌های گوناگون مرتبط و بدون ارتباط با بازار کار پذیرش دانشجو دانسته‌اند. 

همچنین عده‌ای هم دلیل دیگر بیکاری این قشر بزرگ از جامعه را به سنتی بودن فضای کسب‌وکار در ایران مرتبط می‌کنند. به باور این افراد بازار کار کشور ما هنوز هم به حالت سنتی است و شاید این ‌یکی از دلایل مهم بیکاری دانشگاه‌رفته‌ها باشد. به غیراز موارد اشاره‌شده، علت مهم دیگری که بسیاری از آن به عنوان دلیلی محکم برای بیکاری فارغ‌التحصیلان دانشگاهی نام می‌برند کارآفرین نبودن دانشگاهیان و نداشتن انگیزه جوانان خلاق برای کارآفرینی است.

به‌طوری‌ که آمار بین‌المللی نشان از آن دارد که شاخص کارآفرینی ایران در بین کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا در قعر جدول قرار دارد و رتبه کشورمان در این بخش چهاردهم میان ۱۵ کشور است. در صورتی ‌که به اذعان کارشناسان اگر به سمت الگوی دانشگاه کارآفرین که در بسیاری از کشورها اتفاق افتاده برویم، می‌توانیم این انتظار را داشته باشیم که خروجی این موضوع، فارغ‌التحصیلان با مهارت باشد.