امیر بخارا در آرزوی هزارویک شب

حمیدرضا محمدی

ما در شناساندن بزرگان و آثار آنها به نسل جدید، کوتاهی کرده‌ایم و بیایید بپذیریم که علی دهباشی با برپا کردن این شب‌ها کمر همتی برای جبران این کمبودها بسته است.
ژاله آموزگار

قطار شب‌های بخارا، عصر امروز دوشنبه، هفدهم مهر و با برگزاری شب «دانشنامه فرهنگ مردم ایران» - با سخنرانی کاظم موسوی بجنوردی، علی بلوکباشی، جلال‌الدین رفیع‌فر، ابوالقاسم اسماعیل‌پور، علیرضا حسن‌زاده و محمد جعفری‌قنواتی و رونمایی از جلد هفتم این دانشنامه از منشورات مرکز دایره‌المعارف بزرگ اسلامی در خانه اندیشمندان علوم انسانی - به هفتصدمین ایستگاه می‌رسد؛ سلسله برنامه‌هایی که از پنجشنبه، ۲۲دی۱۳۸۴ برای «رابیندرانات تاگور» با سخنرانی فتح‌الله مجتبایی و  ع.پاشایی در خانه هنرمندان ایران آغاز شد و حالا، ١٨سالی می‌شود علی دهباشی برگزارش می‌کند، و این دوام مدام، محصول سعی اوست که در فضای فرهنگ ایران که بنیان‌ها و بنیادها، به‌ویژه اگر بخش خصوصی و غیردولتی و حتی شخصی باشند، عمر چندانی ندارند و همه‌چیز کوتاه‌مدت است، برگزاری ٧٠٠جلسه پر‌وپیمان و پراستقبال خیلی‌حرف است. و این را در برپایی شب‌هایی در شهرستان‌های ایران و برخی از گروه‌های ایران‌شناسی دانشگاه‌های جهان باید اضافه کرد و همینطور اگر پیش برود، شاید دیر و دور نباشد هزارویکمین شب بخارا، تا تداعی‌ کند هزارویک شب را.
او اما محدود و محصور به این شب‌ها نمانده که تا امروز(دوشنبه، هفدهم مهر) مشتمل بر ۵٣عصر شنبه‌ها، 5عصر یکشنبه‌ها، ٢١عصر دوشنبه‌ها، ٢٠عصر سه‌شنبه‌ها، ۴٩عصر چهارشنبه‌ها، ٢۵٢صبح پنجشنبه‌ها، ١٨صبح جمعه‌ها و 2عصر جمعه‌ها می‌شود که جمعش می‌شود، ۴٢٠جلسه. اگر گمان‌مان بر این باشد که در هریک از این هزارو١٢٠ برنامه، به تقریب، ۵نفر سخن گفته باشند، تاکنون 5‌‌هزارو۶٠٠ سخنرانی ایراد شده که اگر همه‌شان پیاده شود، چندین جلد کتاب خواهد شد.
او اما در همه این سال‌ها با دست‌خالی و بی‌دفتر و دستک و البته به‌همراه تلاشی ستودنی همت گمارده است و چراغ مجله‌نگاری فرهنگی را روشن نگاه داشته است؛ از فروردین١٣۶٩، مجله «کلْک» به مدیرمسئولی کسری حاج‌سیدجوادی را برای ٩۴شماره سردبیری کرد و سپس نخستین شماره مجله «بخارا» را در مرداد و شهریور١٣٧٧ با جلد آبی‌رنگ به طبع رساند که همین‌روزها، با انتشار شماره١۵٧ آن، با تصویر جلد محمدعلی همایون‌کاتوزیان، ربع قرن شدنش را جشن گرفت. ناگفته نماند او مجله «سمرقند» را هم اداره می‌کند که نخستین دوره‌اش، طی ١٠شماره، از بهار۱۳۸۲(ویژه‌نامه ویرجینیا وولف) تا بهار۱۳۸۴(ویژه‌نامه دن‌کیشوت و میگل دوسروانتس) منتشر شد و تا روزهای آینده، چهارمین شماره دوره جدیدش نشر می‌یابد.
این همه، کارنما و کارنامه‌ای تابان و درخشان را از دهباشی که نوروز امسال، ۶۵ساله شد، بر جای گذاشته است، آنچنان که اگر همین امروز خود را بازنشسته کند، خدمتش را به فرهنگ ایران کرده و کار ناکرده ندارد.