ماهی مهاجم و مرگ تدریجی تالاب هامون

مهدی نبی‌یان، کارشناس مستقل حیات وحش: ماهی «آمور» گونه‌ای کپور ماهی است که در دهه 60توسط شیلات از کشور چین وارد ایران شد تا به اشتغال‌زایی و کاهش فقر مردم سیستان و بلوچستان کمک کند. مسئولان شیلات این ماهی را به دریاچه هامون ریختند. این آبزی غیربومی که بدون مطالعه وارد زیست‌بوم منطقه شد، گیاهخوار است و از ریزوم‌های(ریشه‌‌های) گیاهان تغذیه می‌کند. آن زمان دورتادور تالاب هامون، کیلومترها نیزار داشت. این گونه مهاجم به‌تدریج از ریزوم‌های نیزارهای هامون تغذیه کرد و ریشه نی‌ها را از بین برد. نی‌هایی که تقریبا بیش از ۵۰ درصد اشتغال مردم منطقه در آن زمان وابسته به آن بود و مردم محلی از آن حصیربافی می‌کردند و محصولات‌شان را به شهرهای بزرگ اطراف می‌فروختند. به مرور زمان، آمور ماهی نیزارها را از بین برد و کسب‌وکار سنتی مردم منطقه را نابود کرد. نیزارهای دورتادور هامون همچنین سد دفاعی در برابر طوفان‌های گردوغبار ۱۲۰ روزه سیستان بود. با از بین رفتن این سد دفاعی گیاهی، شن و ماسه و گردوغبار طوفان‌ها، کف تالاب را پر کرد و حالا بخش گسترده‌ای از تالاب هامون که صدها هزار هکتار است‌ به‌دلیل انباشت شن و ماسه به‌صورت محدب و گنبدی شکل درآمده است و نمی‌توان این بخش‌ها را لایروبی کرد. یعنی اگر همین امروز حقابه هیرمند به تالاب هامون اختصاص پیدا کند یا پدیده ال‌نینو رخ دهد و باران‌های خوب در منطقه ببارد و رودخانه‌ها پر آب شوند، باز هم مساحت زیادی از تالاب هامون امکان آبگیری ندارد. تیشه‌ای که ماهی آمور به ریشه نیزارهای هامون زد، غیراز تشدید مخاطرات محیط‌زیستی، تبدیل به یکی‌ از عوامل مهم و فاجعه‌بار هامون برای مردم محلی سیستان و بلوچستان شد.‌