ناامنی غذایی؛ یک مشکل جهانی

بهاره محبی-روزنامه‌نگار

امنیت غذایی جهان در سال2023 به‌طور کلی کمی بهبود یافته اما تا شرایط ایده‌آل راه درازی در پیش است، به‌ویژه ‌ تبعات اقتصادی همه‌گیری کرونا و جنگ اوکراین به‌عنوان 2عامل اصلی ایجاد ناامنی غذایی همچنان به قوت خود باقی است و در اقصی نقاط جهان میلیون‌ها نفر همچنان با ناامنی غذایی روبه‌رو هستند. به‌گزارش مجمع جهانی اقتصاد، از‌دست‌دادن تنوع زیستی، تغییرات آب و هوایی، افزایش هزینه‌ها و تشدید بلایای طبیعی بیشترین نقش را در کمبود مواد غذایی دارند. در این میان، اغلب کشورها در کنار آموزش و افزایش سطح آگاهی عمومی ازجمله درباره تغذیه سالم، بهداشت شخصی و تغییر الگوی مصرف غذا، راهکارهای متفاوتی را برای تامین امنیت غذایی درنظر می‌گیرند ازجمله در ایران که وزارت کشاورزی اخیرا مسئله ایجاد شورای‌عالی تامین امنیت غذایی را مطرح کرده است.

توسعه کشاورزی پایدار
توسعه کشاورزی پایدار و استفاده بهینه از منابع طبیعی ازجمله راهکارهای تامین امنیت غذایی است. ازجمله اقدامات مورد استفاده در این بخش می‌توان به بهره‌برداری از تکنولوژی‌های نوین در زراعت و دامپروری، استفاده از سیستم‌های آبیاری مدیریت شده، بهره‌برداری از انرژی خورشیدی و باد و استفاده از روش‌های کشاورزی ارگانیک و بیولوژیک اشاره کرد. همچنین استفاده از کودهای طبیعی به‌جای کودهای شیمیایی، مبارزه با آفات، امراض و علف‌های هرز، مقابله با تأثیر تغییرات آب‌وهوایی بر صنعت کشاورزی و حمایت از کشاورزان نسل بعد ازجمله راهکارهای تامین امنیت غذایی به شمار می‌رود. به‌عنوان مثال، هند به‌عنوان یکی از پیشروان توسعه کشاورزی ارگانیک در جهان برنامه‌های ترویج کشاورزی پایدار را به‌ویژه در میان جوامع روستایی اجرا کرده است.

تحقیق و توسعه
کشورهای صنعتی به تحقیقات و توسعه در زمینه کشاورزی و فناوری‌های مرتبط با آن توجه زیادی دارند. این تحقیقات شامل بهبود روش‌های کشاورزی، اصلاح نژادهای گیاهی و جانوری، توسعه فناوری‌های مرتبط با تولید و ذخیره‌سازی مواد غذایی است. براساس آمار سازمان جهانی تجارت، در سال‌2019، کشورهای عضو سازمان همکاری و توسعه اقتصادی(OECD) حدود 60میلیارد دلار برای تحقیق و توسعه کشاورزی هزینه کردند. همچنین اعلام شده که بیش از 150هزار پژوهشگر در زمینه کشاورزی در حال تحقیق هستند. به‌عنوان مثال، آلمان ازجمله کشورهایی است که سرمایه‌گذاری قابل‌توجهی در تحقیق و توسعه کشاورزی انجام داده است. به‌گزارش بلومبرگ، بودجه تحقیق و توسعه کشاورزی این کشور در سال‌2020 حدود 1.8میلیارد یورو بوده است.

تنوع کشت
توجه به تنوع کشت محصولات ازجمله راهکارهای مهم در تامین امنیت غذایی به شمار می‌رود. کشت محصولات غذایی مختلف با درنظر‌گرفتن تغییرات آب‌وهوایی به تقویت امنیت غذایی کمک می‌کند. تنوع کشت می‌تواند به کشورها کمک کند که درصورت وقوع بحران در یک منطقه، با استفاده از محصولات دیگری که در سایر مناطق کشت می‌شوند، نیازهای غذایی جامعه را تامین کنند. تنوع کشت همچنین می‌تواند به افزایش اشتغال در بخش کشاورزی کمک کند، زیرا با کشت گونه‌های مختلف محصولات، نیاز به نیروی کار بیشتری برای کاشت، داشت و برداشت هر محصول وجود خواهد داشت. این امر می‌تواند به رونق اقتصادی و کاهش بیکاری در بخش کشاورزی کمک کند.

ترویج تولید بومی
کشورهای صنعتی ترویج تولید بومی را به‎عنوان راهکاری برای تقویت امنیت غذایی درنظر می‌گیرند. این شامل حمایت از کشاورزان داخلی، تشویق به کشت محصولات بومی و ارتقای سیستم‌های توزیع محلی می‌شود. این راهکار می‌تواند از وابستگی کشورها به واردات محصولات غذایی کاسته و به دولت‌ها در مواجهه با مشکلاتی مانند تحریم‌ها، نوسانات قیمتی و محدودیت‌های حمل‌ونقل در بازارهای جهانی کمک کند. با ترویج تولید محصولات کشاورزی بومی همچنین می‌توان به حفظ منابع طبیعی مانند خاک و آب کمک کرد؛ چرا‌که تولید محصولات در داخل کشور، نیاز به حمل‌ونقل طولانی مسافت و استفاده از سوخت‌های فسیلی را کاهش می‌دهد.