یادداشت
سفر راهبردی رئیس‌جمهور ایران به نیویورک
شهریار حیدری؛ نایب‌رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست‌خارجی مجلس
سفر سیدابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور به نیویورک با هدف شرکت در هفتادوهشتمین نشست سالانه مجمع‌عمومی سازمان ملل که در راس هیأتی سیاسی انجام شد را می‌توان فرصت مغتنم دیگری به‌منظور تشریح دیدگاه‌ها و نقطه‌نظرات جمهوری‌اسلامی در حوزه‌های مختلف به‌حساب آورد. بهره‌گیری مناسب از این فرصت می‌تواند نقطه‌عطف دیگری را در کارنامه تحرک دیپلماتیک دولت‌سیزدهم رقم بزند و با دستاوردهای قابل‌توجهی نیز همراه باشد.
این سفر در شرایطی انجام می‌شود که تحولات منطقه‌ای و بین‌المللی ماه‌های اخیر، بر اهمیت حضور در گردهمایی کشورهای مختلف جهان در نیویورک افزوده است. درواقع ماهیت متحول رخدادها، ضرورت تبیین دیدگاه‌های ایران در عرصه بین‌المللی را دوچندان کرده‌است، اگرچه طی سال‌های گذشته روسای‌جمهور ایران با حضور در نشست‌های مجمع‌عمومی سازمان‌ملل به تشریح نقطه‌نظرات جمهوری‌اسلامی درباره موضوع‌های مختلف منطقه‌ای و جهانی پرداخته‌اند، اما طی ماه‌های گذشته شاهد تغییرات محسوسی در روندهای منطقه‌ای و بین‌المللی بوده‌ایم که نمودی از نقش‌آفرینی بیش‌از پیش تهران بوده‌است. بر همین اساس هم هست که مجمع‌عمومی هفتادوهشتم و سخنرانی رئیس‌جمهور ایران در این نشست، امسال از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در این میان اما دلایل مختلفی را می‌توان در زمینه اهمیت سفر رئیس‌جمهور بیان کرد که در ادامه به برخی از آنها اشاره می‌شود:
یکی از دلایل اهمیت حضور رئیس‌جمهور ایران در مجمع‌عمومی سازمان‌ملل، شرایط پیچیده‌ای است که ازسوی طرف‌های غربی، پیش‌روی مذاکرات برجامی قرار گرفته‌است. براین اساس حضور رئیسی دراین مجمع، فرصتی مناسب برای مطالبه‌گری ایران از طرف‌های مقابل است. باید درنظر داشت که رایزنی‌های سران کشورها در حاشیه مجمع‌عمومی بستر مهیایی به‌منظور طرح مطالبات برجامی جمهوری‌اسلامی محسوب می‌شود که باید بهره‌گیری مناسبی از آن شود. آنچه از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، اینکه رئیس‌جمهور ایران می‌تواند در دیدار با همتایان اروپایی خود، درباره موانع و مشکلات موجود در مسیر احیای برجام بحث و تبادل‌نظر کند. باتوجه به توافق اخیر ایران و آمریکا و همچنین نقش‌آفرینی برخی کشورهای منطقه باهدف احیای مذاکرات برجامی، رایزنی‌ها در حاشیه مجمع‌عمومی می‌تواند به‌مثابه فرصت دیپلماتیک برای گره‌گشایی از چالش‌های موجود باشد. مهم این است که جمهوری‌اسلامی تاکنون مواضع خود را به‌صورت شفاف به همه طرف‌ها اعلام کرده و همکاری‌های قابل‌توجهی نیز با آژانس بین‌المللی انرژی‌اتمی داشته‌است. درچنین شرایطی چنانچه مقام‌های آژانس و دولت‌های غربی از اراده لازم به‌منظور حل‌وفصل موانع موجود برخوردار باشند، رایزنی‌های حاشیه مجمع‌عمومی سازمان ملل می‌تواند دربردارنده دستاوردهای قابل‌توجهی در این زمینه باشد.
توسعه روابط اقتصادی - سیاسی با کشورهای مختلف جهان، ازجمله فرصت‌های پیش‌روی رئیس‌جمهور در جریان حضور در مقر سازمان‌ملل است. دیدارها و رایزنی‌های دیپلماتیک رئیس‌جمهور ایران با سران کشورهای مختلف در حاشیه مجمع‌عمومی زمینه‌ساز تسهیل مناسبات دوجانبه و چندجانبه خواهد شد. در این میان معتقدم راهبردی‌ترین محور این رایزنی‌ها، گسترش روزافزون مناسبات تجاری و تبادل‌نظر به‌منظور رفع مشکلات پیش‌روی این حوزه است.
تقویت همگرایی قدرت‌های نوظهور باهدف تسریع در شکل‌دهی به نظم‌نوین جهانی مبتنی بر چندجانبه‌گرایی، از دیگر محورهای مهمی است که شاهد رایزنی‌های مؤثری در این زمینه در نیویورک خواهیم بود. اگرچه تا حدود یک‌دهه قبل شاهد سلطه اقتصادی، نظامی و ژئوپلیتیک آمریکا در بسیاری از مناطق جهان بودیم، اما چند سالی می‌شود که روند تحولات، شکل دیگری به‌خود گرفته است.
تا پیش از این بسیاری از کشورهای جهان از روسیه و چین به‌عنوان 2کشور مهارکننده قدرت آمریکا یاد می‌کردند، اما در سال‌های اخیر و با ابتکارهای آسیایی مانند «شانگهای» و «بریکس»، شاهد نقش‌آفرینی مؤثرتر جمهوری‌اسلامی در این عرصه بوده‌ایم. بهره‌گیری از توان جمهوری‌اسلامی در شکل‌دهی به نظم عادلانه جهانی سبب شده امروز تصویر واضح‌تری از تحولات جهانی پیش‌روی افکارعمومی دنیا قرار گیرد. امروز دیگر جامعه جهانی به این نتیجه رسیده که قدرت سلطه‌جویی آمریکا رو به‌افول است و همگرایی قدرت‌های نوظهور جهان، نوید‌دهنده تحولات تازه‌ای در این عرصه است.
