فناوری داریم مجوز نه!

شرکت‌های ایرانی برای پیاده‌سازی طرح‌های خود در خصوص کمک‌داور ویدئویی باید به‌دنبال مجوز فیفا باشند. مهندسان و طراحان کشورمان بارها نشان داده‌اند که در حوزه‌های مربوط به فناوری توانایی‌ها و پتانسیل‌های بالایی دارند. گاهی کمبودها و هزینه‌ها و گاهی هم مشکلات مربوط به تحریم‌ها، باعث شده تا دانشمندان ایرانی سراغ ابداع روش‌های گوناگون بروند و دستگاه‌هایی را تولید کنند که یا فناوری‌اش در اختیار کشورهای خاصی بوده یا اصلا در دنیا وجود نداشته است. اما در موضوع سیستم کمک‌داور ویدئویی فوتبال، داستان به توانایی‌های ما ارتباطی ندارد و مشکل برمی‌گردد به قوانین فیفا و اجبار برای اخذ مجوز.

چندی پیش خبری منتشر شد در این خصوص که یک شرکت دانش‌بنیان ایرانی توانسته سامانه ویدئوچک را برای رشته‌های والیبال و بسکتبال تولید ‌ و اجرایی کند. در این خبر آمده بود: تولید بومی سیستم ویدئوچک (بازبینی تصاویر) ورزشی در رشته والیبال و بسکتبال به همت یک شرکت خلاق فناور رقم خورده و این سیستم در رشته فوتبال نیز در مرحله آزمایش قرار دارد و کاربرد آن در فوتبال کشور، دستاورد مهم و قابل توجهی خواهد بود.
این شرکت، یکی از 4 شرکت تولیدکننده این سیستم در جهان است و در قاره آسیا هیچ رقیبی ندارد و در کنار آن، شرکت‌های Genius Sport و Hawk-Eye از انگلیس و شرکت TDS از لهستان، از تولیدکنندگان این نوع از سیستم‌های ویدئوچک به‌شمار می‌آیند و نکته قابل توجه این است که شرکت‌های فوق به‌علت تحریم، به ایران چیزی ارائه نمی‌کنند و این شرکت با تولید بومی این محصول عملا کشور را در این حوزه خودکفا کرده است.
سعید محمدی، مدیرعامل این شرکت با بیان اینکه از این نوع از سیستم ویدئوچک در ایران، تنها یک نمونه در کشور موجود است، گفت:«تنها سیستم ویدئوچکی که درحال حاضر، در کشور وجود دارد، سیستمی است که توسط فدراسیون والیبال در سال۲۰۱۴ از یک شرکت ایتالیایی خریداری شده که سالانه مبلغ ۶هزار یورو بابت حق لایسنس از ایران دریافت می‌کند. البته این شرکت ایتالیایی بعدا زیر مجموعه شرکت Genius Sport انگلیس قرار گرفت.»
از سوی دیگر یک شرکت دانش‌بنیان دیگر نیز سال پیش گفته بود که موفق به ساخت VAR ایرانی شده است. حسام‌الدین شاهرخ، مدیرعامل این شرکت دانش‌بنیان سال گذشته با بیان اینکه سامانه داور ویدئویی تکمیل شده و آماده تست است، توضیح داد: «سیستم آماده تست است. با فیفا نیز ارتباطات و مکاتباتی صورت گرفته و اسناد اولیه نیز برای آنها ارسال شده است.»

نتوانستیم تست کنیم
حسام‌الدین شاهرخ در گفت‌وگو با همشهری درخصوص آخرین وضعیت سامانه کمک‌داور ویدئویی این شرکت اعلام کرد که به‌دلیل مشکلات و عدم‌همکاری فدراسیون فوتبال و سازمان صداوسیما و زیرمجموعه‌های آنها در مقاطع مختلف، ادامه کار در این خصوص مقدور نیست. او گفت: «پروسه این کار طولانی شد. در نامه‌نگاری با فیفا، این نهاد به ما اعلام کرد که شما باید طبق فرمت تعریف‌شده، ویدئوهایی را برای ما ارسال کنید و ما شما را از دور ارزیابی خواهیم کرد. این مهم نیاز به هماهنگی با 2 ارگان‌داشت؛ صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون فوتبال. چراکه ما به‌عنوان یک شرکت خصوصی، سخت‌افزارهای لازم را برای انجام آزمایش‌ها نداشتیم. چیزی که لازم بود، یک ورزشگاه با دوربین‌های مجهز و یک بازی تست 30دقیقه‌ای.»  او در ادامه افزود: «ابتدا همه‌‌چیز خوب پیش رفت و همه همکاری کردند. ما پیش از برگزاری انتخابات هم با آقای تاج صحبت کرده‌ بودیم و ایشان موافقت خود را اعلام کرده بودند، اما پس از انتخابات فدراسیون فوتبال، اختلافاتی بین صدا و سیما و فدراسیون وجود داشت که کار ما را متوقف کرد. حتی رئیس فدراسیون، ما را به سازمان لیگ ارجاع داد که آنها نیز با انجام این کار موافق نبودند. تلاش کردیم سیستم VAR خود را در ورزشگاه امام رضا(ع) مشهد مورد آزمایش قرار دهیم که آنجا نیز با مشکلاتی روبه‌رو شدیم.» شاهرخ گفت: «حتی ما اعلام کردیم که هدست‌های یک شرکت هلندی که مورد تأیید فیفا نیز هست را خریداری کرده‌ایم تا پکیج کامل باشد، اما به هر روی نتوانستیم شرایط و سخت‌افزار مورد نیاز برای تست را فراهم کنیم و در نهایت تأخیر در کار به ما ضربه زد و قوانین فیفا هم تغییر کرد. تا آن زمان می‌گفتند بیایید تأییدیه بگیرید، اما قوانین جدید که 8، 9‌ماه است تغییر کرده، کار را برای ما سخت و تقریبا غیرممکن کرده است.»

ورود VAR به ایران

صنعت فوتبال این روزها، فناوری‌های گوناگونی را به‌خدمت گرفته که یکی از آنها سامانه کمک‌داور ویدئویی است؛ تکنولوژی‌ای که حضورش در ایران، مدت‌ها نقل محافل فوتبالی در کشورمان بوده است. اما سرانجام سامانه کمک‌داور ویدئویی به‌دلیل بحث میزبانی در رقابت‌های لیگ قهرمانان آسیا، به ایران می‌آید. به هر شکل، میزبانی از تیم‌های آسیایی در ورزشگاه آزادی و نقش جهان، کار را به سمتی پیش برد که سرانجام VAR را به ایران رساند. با تمامی این احوالات، نباید از این مهم غافل شویم که پرونده این فناوری در ایران باید باز بماند و امید به دریافت مجوز برای تولیدات داخلی هم نباید به یأس تبدیل شود.