گزارش
یادمون نره!
2سال عملکرد اقتصادی دولت سیزدهم در یک نگاه
رضا کربلائی- روزنامه‌نگار
قریب به 2سال از عمر دولت سیزدهم گذشته و همه توان دولت برای جبران کاستی‌ها و عبور از مشکلات به‌کار گرفته شد؛ اما میزان موفقیت این دولت در عمل به تکالیف، ایفای تعهدات و تحقق وعده‌ها را باید از نگاه آمار سنجید.به گزارش همشهری، در 2سال اخیر، دولت مدعی تلاش شبانه‌روزی برای آواربرداری از ویرانه‌های گذشته و اصلاح شاخص‌های کلان اقتصاد بوده و نتیجه این تلاش‌ها، گرچه مصداق پیمودن راه 8ساله در 2سال نیست، اما به گواه آمار، در بسیاری از حوزه‌ها به بهبود وضعیت و باز شدن روزنه‌های امید منجر شده است. آمارهای رسمی از کاهشی شدن روند رشد تورم در 2سال اخیر حکایت دارد که مقدمه‌ای برای بسامان شدن اقتصاد است. تولید نفت افزایش پیدا کرد و بخش عمده اضافه تولید به صادرات اختصاص یافت؛ صادراتی که قرار بود با تحریم‌های ظالمانه، کلا متوقف شود. در این میان تجارت غیرنفتی هم احیا شد و رکوردهای تاریخی به‌جا گذاشت. از نگاهی دیگر، وضعیت ناوگان هوایی کشور که تقریبا زمین‌گیر شده بود در همین 2سال بهبود پیدا کرده و تعداد هواپیماهای فعال از 100فروند به 190فروند رسیده است. یارانه نقدی هم که حدود 12سال بدون تغییر مانده بود، در همین 2سال برای افراد عادی 6برابر و برای اقشار ضعیف بیش از 11برابر افزایش پیدا کرد؛ اما نکته اینجاست که تک‌تک این اتفاقات، به‌تنهایی قدرت اصلاح کل ویرانی‌های اقتصادی را ندارند و فقط مقدمه‌هایی برای کار بزرگ دولت هستند؛ کار بزرگی که به‌تدریج با چاشنی دیپلماسی اقتصادی در حال ظهور است.
عبور کم‌دردسر از تنش آبی
آب هست، اما کم است؛ این شاید یکی از دقیق‌ترین شعارهای تبیینی ساخته شده در سال‌های اخیر برای تشریح وضع موجود برای افکار عمومی باشد، اما آمارها نشان می‌دهد ظرف 2سال گذشته با وجود پایدار بودن شرایط تنش آبی و کمبود منابع آب هم میزان سرانه مصرف آب و هم فراگیری و پوشش شبکه آب در مناطق شهری و روستایی، البته به شکلی کم دردسر، افزایش یافته است؛ موضوعی که آمارهای موجود این اتفاق را از حد یک ادعا بالاتر می‌برد.
نبرد با ناترازی برق بدون خاموشی
آمارها نشان می‌دهد که با وجود رشد تعداد مشترکان برق در همه بخش‌ها اعم از خانگی و تجاری و صنعتی، وزارت نیرو همزمان برای غلبه بر ناترازی شبکه تامین برق، کل ظرفیت نصب شده شبکه نیروگاهی را 6.7درصد افزایش داده است، هرچند همچنان رشد پیک مصرف موجب شده شکاف بین عرضه و تقاضای برق حفظ شود، اما فعلا نبرد با ناترازی برق در تابستان امسال بدون خاموشی پیگیری شده و ختم به خیر شده است.
نبض متفاوت شاخص‌های پولی
بسیاری از اقتصاددانان، ریشه تورم را مولفه‌های پولی می‌دانند. در 2سال گذشته اما نبض مولفه‌های پولی در اقتصاد ایران نامنظم نواخته شده است. در شرایطی که روند رشد نقدینگی رو به کاهش بوده مولفه‌هایی چون نسبت پول به کل نقدینگی و پایه پولی افزایش یافته، کارشناسان اقتصادی می‌گویند این، اصلی‌ترین عامل و موضوعی است که خود به یکی از مهم‌ترین موتورهای محرک تورم سال‌های اخیر تبدیل شده است. به‌نظر می‌رسد توقف قطار تورم جز با کشیدن ترمز مولفه‌های پولی امکان‌پذیر نخواهد بود.
افزایش تولید نفت
انتشار آمارهای تولید و فروش نفت ایران از سال1397 به این‌سو، همزمان با آغاز دور تازه تحریم‌های آمریکا علیه ایران، در دوره دونالد ترامپ، به دلایل امنیتی متوقف شد. اما گمانه‌زنی‌های منابع داخلی و خارجی نشان می‌دهد ظرف 2سال گذشته در حوزه استخراج و تولید نفت، جهش قابل توجهی رخ داده و عملا ایران روزانه 1.4میلیون بشکه نفت بیشتر تولید می‌کند. در این میان چالش اصلی کشور تامین نیازهای داخلی سوخت بوده است. براساس آمارها در این مسیر با وجود افزایش شدید مصرف داخل دولت موفق عمل کرد.
برخورد تورم با هسته سخت
اقتصاد ایران از 5سال پیش، یعنی درست از میانه‌های فعالیت دولت دوازدهم با پدیده تورم بالای 40درصد مواجه بوده، پدیده‌ای که در ناترازی‌های بودجه و همچنین ناترازی در شبکه بانکی ریشه دارد. در این میان تحریم‌های فزاینده و همچنین نوسان‌های نرخ ارز نیز مزید بر علت شده است.
ظرف 2 سال گذشته سکان‌داران دولت سیزدهم تلاش کرده‌اند از یک‌سو با فعال‌سازی دیپلماسی اقتصادی و گسترش مراودات به‌ویژه با همسایگان، ورودی ارز را به اقتصاد افزایش دهند و از سوی دیگر با آزادسازی منابع قفل شده در بانک‌های خارجی کمی از فشار اهرم نرخ ارز بر منحنی تورم بکاهند. همزمان مقابله با ناترازی‌های بانکی و بودجه‌ای هم ادامه دارند. موضوعی که موجب شده نرخ تورم برخلاف پیش‌بینی‌های بدبینانه تا حد زیادی در محدوده 40درصد متوقف شود. حال دولتمردان انتظار دارند در گام بعدی حمله به هسته سخت تورم را آغاز کنند و نرخ تورم را دست‌کم تا محدوده 30درصد پایین بکشند.
برآوردهای مقامات مسئول در بانک مرکزی نشان می‌دهد که میانگین نرخ تورم در دهه80 معادل 14.7درصد بوده، ولی متوسط تورم در سال‌های اخیر به حدود 44درصد رسیده بود. در این سال‌ها متغیر‌های کلان اقتصادی نوسان زیادی داشتند؛ به‌عنوان مثال متوسط رشد نرخ ارز در بازار غیررسمی ظرف 4سال اخیر 61درصد بوده، اما همین متغیر در دهه 80 به‌میزان 2.7درصد رشد داشته است. میزان متوسط نرخ رشد نقدینگی در 4 سال اخیر منتهی به 1401 معادل 33درصد بوده که این میزان در دوره‌های مختلف کمتر بوده است.
در همینه زمینه :
