چرا مصرف سوخت در ایران بالاست؟

مرضیه ثمره‌حسینی- همشهری آنلاین

وضعیت سوختگیری بنزین در تهران به روال عادی بازگشته است اما همچنان در برخی شهرها به‌خصوص شهرهای مرزی مانند سیستان و بلوچستان صف‌های بنزین برقرار است. طبق گزارش‌ها و صحبت‌های مسئولان، مصرف بنزین امسال در کشور به‌طور حیرت‌انگیزی افزایش یافته است به‌طوری که افزایش مصرف، ناترازی در تولید و مصرف را تشدید کرده و در حال حاضر برای رفع این ناترازی، از ذخایر استراتژیک برداشت می‌شود.
جلیل سالاری، مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی اعلام کرد: برای رفع ناترازی بنزین و به‌منظور تامین افزایش تقاضا روزانه از ۲.۵ تا ۳میلیون لیتر ذخایر استراتژیک برداشت می‌کنیم.
هرچند با وجود افزایش مصرف بنزین، مسئولان تأکید دارند که هیچ مشکلی برای تامین و توزیع بنزین در کشور وجود ندارد اما چالش بنزین این روزها گمانه‌زنی‌های مختلفی به‌دنبال داشته است برخی می‌گویند چون بنزین ارزان است، مصرف آن بی‌رویه است و صحبت از الزام اصلاح نرخ بنزین می‌کنند با این حال مسئولان بارها شایعه افزایش قیمت بنزین را رد کرده‌اند.

تأکید چند باره بنزین امسال گران نمی‌شود
عضو کمیسیون انرژی مجلس در مورد موضع مجلس در رابطه با بنزین به همشهری آنلاین گفت: هم مجلس و هم دولت بارها گفته‌اند که امسال هیچ‌گونه افزایش قیمت بنزین نداشته و نداریم اگر هم قرار باشد اتفاقی بیفتد و خبر جدیدی باشد قطعا ابتدا دولت با مجلس هماهنگ می‌کند و این موضوع از قبل اعلام خواهد شد، بنابراین همانطور که خود وزیر نفت و مسئولان دیگر چندبار در چند روز اخیر تأکید کرده‌اند امسال بنزین گران نخواهد شد.
حسین حسین‌زاده در پاسخ به اینکه ممکن است قیمت بنزین در سال بعد تغییر کند؟ گفت: برای سال بعد هنوز هیچ برنامه‌ای نیست و برنامه ما الان برای ۱۴۰۲ است و اگر صحبت و تغییری باشد برای بودجه ۱۴۰۳ که زمستان ارائه می‌شود، است و در آن صورت هم دولت باید ابتدا پیشنهاد بدهد و بعد درباره آن بحث شود.

عوامل اثرگذار در افزایش مصرف بنزین
طبق گفته مسئولان، میانگین مصرف بنزین در حال حاضر روزانه ۱۱۰ تا ۱۲۰میلیون لیتر است. این در حالی است که عنوان می‌شود در سال‌جاری رکورد مصرف ۱۴۲میلیون لیتر هم به ثبت رسیده است. در مورد دلایل افزایش مصرف بنزین در کشور، چند عامل نقش دارد. یکی از عوامل مهم و تأثیرگذار، خودروهای غیراستاندارد و فرسوده است. عضو کمیسیون انرژی در این‌باره گفت: آمارها نشان می‌دهد در ایران ۲۹میلیون خودرو وجود دارد که بیش از ۵میلیون خودرو فرسوده است و علاوه بر آن، ۱۰میلیون موتورسیکلت هم در سطح کشور تردد می‌کنند. قبل از کرونا مصرف بنزین در کشور ۸۷میلیون لیتر بوده که بعد از کرونا میانگین مصرف روزانه ۱۲۰میلیون لیتر است و در مناسبت‌هایی مانند تاسوعا و عاشورا رکورد بالای ۱۴۰میلیون لیتر هم ثبت شد.
حسین‌زاده ادامه داد: ما هر سال حدود ۱.۵میلیون تولید خودرو داریم که تقریبا معادل ۵میلیون لیتر افزایش مصرف بنزین داریم اما در ۳ تا ۴سال اخیر درحالی‌که باید نهایتا ۱۵میلیون لیتر افزایش مصرف داشتیم میانگین مصرف نسبت به قبل به دوبرابر رسیده است که علت اصلی آن به کیفیت پایین خودروها و کیفیت بنزین و همچنین، قاچاق بنزین و فرآورده‌های آن برمی‌گردد.
حسین‌زاده با تأکید بر تولید و توسعه خودروهای هیبریدی و برقی در کشور اعلام کرد: ناترازی‌ میزان تولید و مصرف بنزین که امروز در کشور به‌وجود آمده است در فصلی مانند زمستان حدود ۲۰میلیارد دلار ضرر اقتصادی ناشی از آلودگی هوا را به‌دنبال دارد که افزون بر آن، آمار بالای مرگ‌ومیر را هم سبب می‌شود. بر این اساس، حال که از نخستین خودروهای هیبریدی و برقی رونمایی شده است برای اینکه این خودروها جایگزین خودروهای فعلی شود باید هم دولت هم مجلس و همه دستگاه‌ها دخیل شوند و بودجه خوبی برای این امر مهم اختصاص یابد تا در یک بازه ۱۰ تا ۱۵ساله به اهداف مدنظر برسد.

مکث
رفع مشکلات حوزه انرژی اقدام عاجل می‌طلبد
عضو کمیسیون انرژی با انتقاد از اینکه در شرایط فعلی هم در حوزه برق، هم آب و هم انرژی ازجمله بنزین شاهد بحران مصرف هستیم، گفت: در ایران در یک سال معادل ۱۵۰ میلیارد دلار هزینه نفت و گاز و انرژی می‌شود، درحالی‌که با اتخاذ سیاست بهینه‌سازی و مدیریت مصرف می‌توان سالانه میلیاردها تومان در بخش انرژی صرفه‌جویی کرد. برای نمونه، تولید هر کیلو وات ساعت برق با سوخت مایع ۱۶سنت و با گاز طبیعی ۱۰سنت هزینه دارد اما تولید یک کیلو وات برق از انرژی تجدیدپذیر بین ۳ تا ۵سنت است پس اگر ما بتوانیم حداقل ۱۰درصد برق را با انرژی تجدیدپذیر تولید کنیم سالی میلیاردها تومان صرفه‌جویی داریم.
حسین‌زاده ادامه داد: رفع مشکلات حوزه انرژی به اقدام عاجل نیاز دارد وگرنه مشکلات در این بخش عمق بیشتری پیدا خواهد کرد، در این زمینه باید دولت، مجلس و همه سازمان‌های کشور بسیج شوند. برای نمونه برای حل مشکلات ناترازی انرژی باید یک کارگروه یا کمیسیون مشترکی به ریاست معاون اول رئیس‌جمهوری و وزارتخانه‌های درگیر در این قضیه مثل نفت و راه و شهرسازی، وزارت صنایع و حتی سازمان‌های دیگر مانند سازمان بهینه‌سازی مصرف سوخت تشکیل شود.