گزارش
پشت‌صحنه لو دادن اطلاعات محرمانه توسط رئیس‌کل اسبق بانک مرکزی به صندوق بین‌المللی پول
آقای همتی شما متهم هستید!
عبدالناصر همتی، رئیس کل اسبق بانک مرکزی چه اطلاعاتی را در اختیار نهاد صندوق بین‌المللی پول قرار داد تا بلکه بتواند این نهاد را راضی کند به ایران وام 5 میلیارد دلاری بدهد؟ وامی که البته پرداخت نشد.
پیمان قربانی، معاون اقتصادی بانک مرکزی در فاصله سال‌های 1392 تا فروردین 1402 پس از عزل از سمت گفت: «متهمی که به پرونده‌اش رسیدگی نشود، مدعی‌العموم می‌شود. آقای همتی، رئیس کل سابق بانک مرکزی مصداق بارز همین مَثَل است.»
پیمان قربانی که 9 تیرماه امسال رئیس پژوهشکده پولی و بانکی وابسته به بانک مرکزی شده و تا قبل از آن سال‌ها معاون اقتصادی بانک مرکزی بود، فاش کرد: همتی در سال ۱۳۹۹ ، در پی بحران کرونا، درخواست یک وام ۵ میلیارد دلاری را در قالب ابزار تامین مالی سریع (RFI) به صندوق بین‌المللی پول ارائه کرد، اما حتی نتوانست یک سنت از آن را بگیرد درحالی که چون سهامدار صندوق بین‌المللی پول هستیم، پول خودمان بود و کشورهای مختلف نیز این تسهیلات را گرفته‌اند. قربانی می‌افزاید: صندوق برای پرداخت این وام کلی اطلاعات محرمانه از همتی خواسته بود که او همه اطلاعات مهم کشور اعم از وضعیت ارزی، نرخ تورم و… را به آنها داد؛ مواردی که خودش درباره آنها به مردم خودمان هم گزارش نمی‌داد! هر کسی از او می‌پرسید می‌گفت اینها محرمانه است. به گفته قربانی صندوق، این اطلاعات را در مجله چشم‌انداز اقتصاد بین‌المللی چاپ کرد و تازه کاشف به عمل آمد که همتی چه خبطی کرده است.
رئیس فعلی پژوهشکده پولی توضیح می‌دهد: در داخل به او فشار آوردند و توضیح خواستند و او هم در نهایت همه چیز را کتمان کرد و گفت اطلاعات صندوق غلط است! حالا که پول‌های بلوکه شده در کره، آزاد شده، جناب همتی که برای وام نگرفته از صندوق، همه خواسته‌هایشان را آن هم در بحبوحه یک جنگ اقتصادی، اجابت کرده، در جایگاه مدعی‌العموم نشسته که شما نگذاشتید ما وام بگیریم؛ آزادسازی پول‌هایمان در کره جنوبی هنر نیست!
داستان لو دادن اطلاعات
رئیس کل بانک مرکزی 21 فروردین سال 1399 در یادداشتی اینستاگرامی، گزارشی از روند پیگیری تسهیلات صندوق بین‌المللی پول ارائه می‌کند و می‌گوید: حدود یک‌ماه پیش، بعد از اعلام رسمی آمادگی صندوق بین‌المللی پول برای کمک سریع و بدون قید و شرط به کشور‌هایی که درگیر مقابله با ویروس کرونا هستند، درخواست ایران را برای استفاده از حق ایران از این حمایت صندوق اعلام کردم، اما افرادی در خارج، درصدد وارونه جلوه دادن تلاش‌ها و انحراف درخواست بحق ایران بوده‌اند.
اول اردیبهشت همان سال او به طور رسمی از دادن اطلاعات به صندوق بین‌المللی پول خبر می‌دهد و می‌افزاید: ما جزو 5کشور اولی بودیم که به سختی تحت تأثیر ویروس کرونا قرار گرفتیم و زمانی که رئیس صندوق بین‌المللی پول اعلام کرد صندوق بین‌المللی پول آماده کمک به کشورها از طریق ابزار تأمین مالی سریع (RFI) است، ما نیز به عنوان یکی از کشورهای عضو درخواست خود را برای دسترسی به این امکان ثبت کردیم. همتی تأیید می‌کند: ما تمام اطلاعات و داده‌های مورد نیاز صندوق بین‌المللی پول را برای ارزیابی صلاحیت‌مان ارائه داده‌ایم و این اطلاعات و آخرین اطلاعات اقتصادی در وب‌سایت بانک مرکزی ایران موجود است.
چه اطلاعاتی لو رفت
پیمان قربانی به لو دادن 2 نوع اطلاعات توسط همتی اشاره می‌کند؛ یکی از آنها اعلام نرخ تورم و دیگری وضع ذخایر ارزی ایران است. او البته به اطلاعات دیگری که به صندوق بین‌المللی پول داده شده، اشاره نمی‌کند. نکته اینجاست که بانک مرکزی از سال 1397 به بعد به حکم قانون اجازه انتشار نرخ تورم را نداشته و ندارد و این مسئولیت به مرکز آمار ایران داده شده است. ماجرای ذخایر ارزی ایران هم در فروردین سال 1400 رسانه‌ای شد؛ جایی که صندوق بین‌المللی پول در گزارشی از وضع اقتصادی کشورهای خاورمیانه و آسیای مرکزی ادعا کرده بود ذخایر ارزی قابل دسترس ایران به 4 میلیارد دلار در سال ۲۰۲۰ رسیده بود.
همتی، رئیس کل اسبق بانک مرکزی در واکنش به این گزارش اعلام می‌کند: گزارش اخیر صندوق بین‌المللی پول از تخمین میزان ذخایر ارزی بانک مرکزی، یک خطای فاحش و گزارشی غلط و ناشی از اطلاعات ناقص آنهاست. اشخاص مختلفی راجع به ارزهای ایران در بانک‌های خارجی و سرنوشت آنها اظهارنظر و اطلاع‌رسانی می‌کنند، از آنجا که اطلاعات مربوط به این منابع و وضع آنها در اختیار بانک مرکزی است، اظهارات افراد غیرمسئول در این مورد سندیت ندارد و انتشار یک تخمین اشتباه از صندوق، بدون اخذ تأیید از بانک مرکزی، همانند رفتار همراه با تبعیض آنها، زیبنده صندوق بین‌المللی پول نیست.
چه کسی اطلاعات را لو داد؟
اکنون یک پرسش مهم مطرح است؟ چه کسی اطلاعات ذخایر ارزی را به صندوق بین‌المللی پول داده است؟ پیمان قربانی می‌گوید؛ همتی این کار را کرده، اما رئیس کل اسبق بانک مرکزی افشای این اطلاعات و انعکاس آن در گزارش صندوق بین‌المللی پول را به اشخاص مختلف و اظهارنظر افراد غیرمسئول نسبت داده است.
البته در واکنش به اتهام قربانی به همتی، مبنی بر لو دادن اطلاعات محرمانه کشور، رئیس کل اسبق بانک مرکزی در اظهارنظری گفته است: حق شکایت به قوه قضاییه را برای خود محفوظ می‌دارم، اعلام می‌کنم که این ادعا، کاملاً دروغ و کذب محض است و این قبیل اظهارات به دولت کمکی نمی‌کند و امیدوارم کسانی که پشت‌پرده این ادعای کذب هستند، راه جدیدی برای «دستاوردسازی» پیدا کنند.
باید صبر کرد و دید که آیا مجلس و قوه قضاییه از ابزار نظارتی خود برای رسیدگی به ادعای افشای اطلاعات محرمانه استفاده می‌کنند یا نه و پرسش مهم این است که عبدالناصر همتی پس از ناکامی در انتخابات ریاست جمهوری سال 1400 دنبال چیست و چرا هر اقدام دولت سیزدهم را زیر سوال می‌برد؟
همتی از کارنامه تا ادعای انتقادی
نامزد شکست‌خورده ریاست جمهوری پس از ناکامی در ورود به پاستور، انتقاد از دولت را در همان ماه‌های نخست آغاز کرد و البته منتقدان او عملکرد ریاست‌اش بر بانک مرکزی را مستند قرار دادند و او را سلطان چاپ پول نام نهادند. او در آخرین موضع‌گیری‌اش دستاورد دولت در آزادسازی دلارهای بلوکه شده ایران نزد بانک‌های کره جنوبی را زیر سوال می‌برد، حال آنکه محمدرضا فرزین، رئیس کل فعلی بانک مرکزی از آب رفتن یک‌میلیارد دلاری پول‌های بلوکه شده کشور نزد بانک‌های کره جنوبی به دلیل افت ارزش وون رونمایی و اعلام کرده بود: متاسفانه نزدیک به ۷میلیارد دلار از منابع ارزی ایران طی سال‌های پایانی دهه ۹۰ به‌صورت وون (واحد پول ملی کره جنوبی) به بانک‌های کره جنوبی واریز شده بود و به آن هم هیچ سودی تعلق نمی‌گرفت. حتی در طی این سال‌ها نیز به دلیل کاهش برابری وون به دلار، نزدیک به یک میلیارد دلار آن با کاهش ارزش برابری مواجه شد.
در همینه زمینه :
حمل‌ونقل
گشتی در اقتصاد ایران