راز سفر گران در ایران

سفر کردن در ایران برای ایرانیان گران‌تر شده و مهم‌ترین دغدغه مشتاقان سفر، تامین هزینه جا و اقامت و البته غذاست. روایت رسمی مرکز آمار ایران هم همین گزاره را تأیید می‌کند و نشان می‌دهد نرخ تورم خدمات تامین جا و غذا در یک سال اخیر رشد قابل توجهی داشته و نسبت به دیگر بخش‌های خدماتی رکوردشکنی کرده است.
اما اصل ماجرا چیست؟ تازه‌ترین گزارش مرکز آمار ایران نشان می‌دهد هزینه تمام‌شده خدمات در فصل بهار امسال نسبت به زمستان سال گذشته 15.7درصد، نسبت به بهار سال گذشته 61.9درصد و در بازه زمانی یک ساله یعنی 4 فصل منتهی به بهار امسال 58.8درصد رشد کرده است.
این گزارش می‌افزاید: بالاترین تورم فصلی بخش خدمات با 22.9درصد در گروه خدمات تامین جا و غذا ثبت شده درحالی‌که هزینه تمام‌شده خدمات دولتی آبرسانی و مدیریت فاضلاب در بهار امسال نسبت به زمستان پارسال تنها یک دهم درصد بیشتر شده است.
در مقایسه با بهار سال گذشته هم هزینه تمام‌شده خدمات اقامتی و پذیرایی نظیر هتل‌ها و رستوران‌ها در کشور 111.8درصد قد کشیده درحالی‌که کمترین میزان رشد هزینه تولید بخش خدمات در گروه اطلاعات و ارتباطات به میزان 16درصد ثبت شده است.
به‌گفته مرکز آمار ایران، هزینه تمام‌شده یا بهای تولید و ارائه خدمات تامین جا و غذا در یک سال منتهی به بهار امسال نسبت به‌مدت مشابه سال گذشته 113.1درصد قد کشیده است. این میزان رشد قیمت تمام‌شده بخش خدمات اثر مستقیم بر قیمت مصرف‌کننده خدمات ازجمله بالارفتن هزینه‌های سفر دارد و عملا باعث شده تا بسیاری از شهروندان با سطح درآمد متوسط و پایین از رفتن به سفر باز بمانند.
البته در ماه‌های اخیر با افزایش قیمت بلیت هواپیما و کمیاب شدن آن، فشار هزینه‌های سفر از مسیرهای دیگر هم بیشتر شده که انتظار می‌رود دولت تدابیر بیشتری را برای کاهش هزینه‌های سفر به‌کار ببندد.

داستان سفرهای زیادی
پیش از این هم مرکز پژوهش‌های مجلس گزارش داده بود افزایش شاخص قیمت‌ها، تأثیر منفی و معناداری بر هزینه‌های گردشگری خانوار می‌گذارد به‌گونه‌ای که خانوارها در مقایسه با سایر هزینه‌های خانوار، مقدار به نسبت کمتری برای گردشگری هزینه کرده‌اند. نتیجه یک پژوهش در ارتباط با مقایسه بین هزینه متوسط سفر با تورم نقطه به نقطه بین سال ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۸ نشان داده که هرچند کمیت گردشگری داخلی افزایش پیدا کرده اما به کیفیت آن افزوده نشده و توزیع سفر در بین خانوارها به‌صورت عادلانه رخ نداده و ۳ برابر شدن سرانه سفر خانوارها به واسطه افزایش سفرها برای «خانوارهای سفرکرده» رخ داده است.
نتیجه اینکه افزایش شکاف رفاه، باعث شده تا خانوارها به فکر کاهش هزینه‌های سفر باشند و اقامت در خانه اقوام و دوستان، استفاده بیشتر از وسایل حمل‌ونقل شخصی، کاهش هزینه‌های مربوط به خرید سوغاتی و عدم‌استفاده از تورهای گردشگری را در اولویت قرار دهند که عملا باعث کاهش میزان درآمد برای کسب‌وکارهای مرتبط و عدم‌سرمایه‌گذاری بیشتر شده است.
از سوی دیگر گزارش مرکز آمار نشان می‌دهد منظور از خانوارهای سفر کرده، خانواری است که حداقل یک عضو آن در دوره آماری مورد بررسی؛ حداقل یک سفر انجام داده باشد، به‌معنای دیگر اگر یک شخص از خانوار به سفر برود، تمام خانوار سفر رفته محسوب می‌شوند. کارشناسان می‌گویند: در شرایط فعلی که بیشتر خانوارها با مشکلات اقتصادی روبه‌رو هستند، حمایت مالی از خانوارهای سفر نرفته، به‌طوری که هر شخص حداقل یک سفر در سال داشته باشد، بسیار سودمند است و علاوه بر افزایش تعداد سفر ، ایجاد اشتغال و کسب‌وکارهای وابسته را به همراه دارد.

بنزین‌سوزی با سفر
به گزارش همشهری، درحالی‌که کشورهای دیگر زیرساخت‌های لازم برای سفر با حمل‌ونقل عمومی را در اولویت سیاست‌های اقتصاد گردشگری خود قرار داده‌اند در ایران همچنان بخش قابل توجهی از سفر‌ها با خودروهای شخصی صورت می‌گیرد که علاوه بر رشد مصرف بنزین، خطر تصادف را تشدید می‌کند، به‌گونه‌ای که افزایش فشارهای اقتصادی و نبود زیرساخت‌های حمل‌ونقلی در دسترس و باکیفیت، گرایش گردشگران داخلی به سفرهای غیرقابل برنامه‌ریزی و مبتنی بر ماشین شخصی را نیز افزایش داده است.