چرا حال چنارهای خیابان ولیعصر عج خوب نیست؟
مصطفی خوشنویس-عضو کمیته ثبت آثار طبیعی میراث فرهنگی
درخت چنار از روزگاران گذشته در فرهنگ ما جایگاهی رفیع داشته است. چوب این درخت ارزشمند است، بافت مناسبی دارد و در معماری‌های گذشته و نیز در مکان‌های مذهبی، همچنین برای مرزبندی و سرسبزی محیط زندگی و... مورد استفاده قرار می‌گرفته است. به همین علت ما ایرانی‌ها برای چنار احترام و اهمیت زیادی قائل بوده و هستیم. از سوی دیگر، باید بدانیم که گذشتگان ما با درخت دوست بودند و آن را جزوی از خانواده محسوب می‌کردند. در گذشته که مانند امروز استفاده از انرژی‌های فسیلی گسترش نداشت، مردم از چوب به‌عنوان سوخت استفاده می‌کردند، اما با این حال گاهی سرما را به جان می‌خریدند ولی درخت را نمی‌بریدند. در فرهنگ ما شکستن شاخه‌ای از درخت مانند شکستن بال فرشتگان است. با این پیشینه جای تأسف است که حال درخت‌های چنار در خیابان ولیعصر(عج) را اینگونه می‌بینیم. اما علت چیست؟
امروز شرایط اقلیمی تهران به‌گونه‌ای تغییر کرده که بیشترین فشار آن به چنارهای این کلانشهر وارد شده است. امروز آنچه ما از تهران۱۵۰ سال پیش در تصور داشتیم تغییر کرده است و تهران تبدیل به شهری بزرگ با ساختمان‌های بلند و خیابان‌های عریض شده است. هزاران کیلومتر آسفالت خیابان‌ها و پشت‌بام‌ها را پوشانده است و همین وضع ضریب جذب حرارت را چند برابر کرده است. حرارت کولرگازی‌ها و حرکت حجم زیادی از خودرو در شهر موجب شده است میزان گرما در تهران از حد طبیعی بالاتر برود.
چرا چنارهای خیابان ولیعصر(عج) کنار جوی آب کاشته شده است؟ در گذشته برای تأمین رطوبت ریشه‌ها. نشت آب جوی‌ها توسط ریشه‌ها جذب می‌شد و از این طریق درخت‌ها زنده می‌ماندند. اما امروز جوی‌ها را سیمانی کرده‌ایم تا از نشت آب جلوگیری کنیم.
خیابان ولیعصر(عج) مدت‌هاست ثبت ملی شده و به همین دلیل باید در حفظ آن تلاش کنیم. باید بدانید زمانی در همین خیابان 24هزار اصله درخت وجود داشت. امروز این آمار نزول کرده است. بارها و بارها شاهد بودیم درخت‌ها در اثر باد و... ریشه‌کن شده‌اند. چرا؟ چون در طول سال‌ها با توسعه پیاده‌رو، سنگ و سیمان کردن جوی و البته خفه کردن خاک، ریشه‌های درخت را از اکسیژن محروم کرده‌ایم. طبیعی است که در این شرایط ریشه‌ها دچار زوال شوند. راهکار چیست؟ واقعیت این است که اگر درخت‌های خیابان ولیعصر(عج) ثبت ملی نشده بودند می‌توانستیم در مورد ایجاد تنوع گونه‌های درخت در این خیابان صحبت کنیم. در این وضعیت می‌توانستیم در پی درخت‌هایی با نیاز آبی کمتر باشیم، چراکه چنار با بافت شهری امروز ما سازگاری ندارد. با این حال وظیفه داریم از این درخت‌ها حفاظت کنیم. امروز تکنولوژی به شکلی پیشرفت کرده است که می‌توان درخت‌های تنومند را در فضایی حفاظت شده پرورش داد و جایگزین درخت‌های فعلی کرد.
