همراهی مردم و روحانیت دستاورد بزرگ مشروطه
مشروطیت را می‌توان به آغاز فصلی نوین در تاریخ معاصر ایران تعبیر کرد. اگرچه مشروطه در مسیر خود با شکست‌هایی روبه‌رو شد، اما به زعم «محمود منیعی»، دستاوردهای سترگ و ماندگاری برای ملت ایران به همراه داشت که ثمرات آن در دوره‌های پس از مشروطیت نیز باقی ماند. این تهران‌پژوه معتقد است که بارزترین دستاورد مشروطیت برای ایرانیان، همراهی مردم و روحانیت برای درهم شکستن پایه‌های حکومت‌های استبدادی و
پادشاهی بود.
شکست قدرت مطلقه
منیعی با بیان اینکه ایرانیان تا پیش از مشروطه و در دوران حکومت‌های شاهنشاهی پیشین، نقشی در تعیین سرنوشت خود و میهن‌شان نداشتند، می‌گوید: «اگر تا پیش از امضای فرمان مشروطیت و محدود شدن اختیارات شاه، اداره این سرزمین در ید فرمان پادشاهان بود، با مشروطیت قدرت مطلقه شاه در هم شکست و برای نخستین بار در تاریخ ایران، مردم و نمایندگان آنها جواز تعیین سرنوشت خود را پیدا کردند.»
این تهران‌پژوه معتقد است که در واقع با امضای فرمان مشروطیت بود که پایه‌های استقلال و آزادی‌خواهی ملت ایران تقویت شد و تأثیر ماندگاری بر استبدادستیزی ایرانیان در دوران پهلوی گذاشت. همچنین با امضای فرمان مشروطیت و پایان یافتن قدرت مطلقه شاه، زمینه برای تغییرات ساختاری در اداره کشور مهیا شد. او می‌افزاید: «پس از این واقعه مهم تاریخی بود که با محدود شدن اختیارات شاه در تصمیم‌گیری برای اداره کشور، مسئله تفکیک قوا مطرح و ضرورت قانونگذاری و تدوین قوانین جدید در حوزه‌های مختلف احساس و اجرا شد.»
مقابله با نفوذ بیگانگان
اما نتایج مثبت و دستاوردهای مشروطیت تنها به محدود شدن اختیارات شاه و تغییرات ساختاری در مدیریت کشور ختم نمی‌شود. منیعی با بیان این مطلب ادامه می‌دهد: «مشروطیت دستاوردهای مهم دیگری چون ایجاد تشکل‌های سیاسی و اجتماعی به همراه داشت و با شکل‌گیری همین تشکل‌ها و جنبش‌های مردمی بود که ایرانیان بیش از هر زمان دیگری نسبت به دخالت بیگانگان در اداره امور کشور حساس شدند و شانه به شانه علما و روحانیت در برابر نفوذ بیگانگان سینه سپر کردند.»
منیعی تشکل‌های سیاسی و اجتماعی را که به‌ویژه در سال‌های پایانی دوران قاجار و متاثر از مشروطیت شکل گرفتند، ارمغان مهم نهضت مشروطه برای ملت ایران می‌داند: «در نتیجه ایجاد همین تشکل‌ها بود که احزاب و گروه‌های سیاسی جدید متولد شدند که به‌ویژه پس از دوران قاجار اثرات مثبت بسیاری در حوزه شکل‌گیری تشکل‌های فرهنگی و اجتماعی برجای گذاشتند.»
