پایان آقایی دلار با ارز بریکس

بهاره محبی-روزنامه‌نگار

«ابتکار ارزی بریکس مرگ دلار را رقم خواهد زد»؛ این هشدار یک‌ماه پیش رابرت کیوساکی نویسنده کتاب پرفروش «پدر پول‌دار، پدر بی‌پول» در واکنش به نشست قریب‌الوقوع گروه بریکس در آفریقای جنوبی با هدف بررسی ایجاد ارز جایگزین دلار است. گروه بریکس متشکل از قدرت‌های اقتصادی نوظهور ازجمله برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی قرار است 22 تا 24 آگوست (31مرداد تا 2شهریورماه) در ژوهانسبورگ با هدف بررسی امکان ایجاد ارز مشترک با پشتوانه طلا گردهم بیایند. کشورهای بریکس در حال حاضر بیش از ۴۰درصد از جمعیت جهان را به‌خود اختصاص داده‌اند و میزان تولید ناخالص داخلی این بلوک ۳۱.۵درصد‌ سوئیفت برآورد شده است.

پیش‌بینی تبعات ایجاد ارز بریکس
به‌گزارش بیزینس اینسایدر، کیوساکی کارآفرین آمریکایی‌ـ‌ژاپنی با هشدار نسبت به اینکه با ایجاد ارز مشترک جدید بریکس هزاران میلیارد دلار به داخل مرزهای آمریکا بازخواهد گشت و تورم افسار گسیخته‌ای را در این کشور ایجاد خواهد کرد، پیش‌بینی کرده که آمریکا فقیرتر خواهد شد. اکنون ۸۸درصد معاملات بین‌المللی با دلار آمریکا انجام می‌شود و ۵۸درصد از ذخایر ارزی جهانی نیز همین ارز است اما اغلب کارشناسان اقتصادی بر این باورند که دلارزدایی یا کاهش اتکای اقتصاد به دلار در تجارت بین‌الملل و تامین مالی از زمان آغاز جنگ روسیه و اوکراین سرعت گرفته است؛ به‌ویژه اینکه بحران بانکی، افزایش نرخ تورم، بالا رفتن سطح نگران‌کننده بدهی دولت آمریکا و نیز سیر صعودی نرخ بهره در این کشور موجب شده تا شاخص دلار در ماه‌های اخیر سیری نزولی را سپری کند.

دلایل اعضای بریکس برای دلارزدایی
وب‌سایت «فورچون» نوشته که کشورهای بریکس دلایل مختلفی برای دلارزدایی دارند. به‌عنوان مثال، روس‌ها از دلارزدایی برای کاهش اثر تحریم‌ها حمایت می‌کنند. در حال حاضر به‌دلیل تحریم‌ها، بانک‌های روسیه نمی‌توانند از سیستم بین‌المللی سوئیفت، برای انتقال‌های پولی استفاده کنند و کشورهای غربی در سال گذشته ۳۳۰میلیارد دلار ذخایر پولی روسیه را مسدود کردند. در برزیل نیز لولا داسیلوا رئیس‌جمهور این کشور، یکی از حامیان سرسخت کاهش وابستگی برزیل به دلار است. او بارها از لزوم معرفی ارز جدیدی مشابه یورو صحبت کرده است. دولت چین نیز به‌وضوح نگرانی‌های خود را نسبت به تسلط دلار بیان کرده و آن را منبع اصلی بی‌ثباتی و عدم‌اطمینان در اقتصاد جهانی خوانده است. چین در کنار سایر اعضای بریکس بارها استفاده غرب به‌ویژه آمریکا از هژمونی دلار و ابزار تحریم برای مقابله با بازیگران بین‌المللی که خلاف خواست آنان حرکت می‌کنند انتقاد کرده است. میهایلا پاپا، استادیار توسعه پایدار و حکومت جهانی در دانشگاه تافتس ماساچوست، در فورچون نوشته است که «بریکس با وجود برخی اختلافات موفق شده سیاست‌های مشترکی را توسعه دهد و از بحران‌های بزرگی مانند جنگ اوکراین جان سالم به‌درببرد. بریکس با گذشت زمان همکاری خود را عمیق‌تر کرده، در مؤسسات مالی جدید سرمایه‌گذاری کرده و دامنه فعالیت‌هایش را گسترش داده است.»

ذخایر طلا؛ جایگزین دلار
پایگاه خبری «اینترپریتر» در گزارشی از شکل‌گیری فضای جدید ژئوپلیتیک و اقتصادی در غیاب آمریکا خبر داده و ازجمله به تمایل همکاری هند وچین اشاره کرده و نوشته است که هند با وجود روابط پرفراز و نشیب‌اش با چین تمایل ضمنی خود را برای مشارکت غیرمستقیم در طرح کمربند و جاده از طریق بانک سرمایه‌گذاری زیرساخت آسیایی و سازمان همکاری شانگهای اعلام کرده است. علاوه بر این، 7کشور از 13کشور گروه اوپک نیز در حال حاضر یا عضو بریکس هستند یا درخواست عضویت داده‌اند. روند دلارزدایی آغاز شده است و با کاهش اتکا به دلار، بانک‌های مرکزی ذخایر دلار خود را کاهش داده و ذخایر طلای خود را افزایش می‌دهند. بنا بر گزارش شورای جهانی طلای صندوق بین‌المللی پول، در 2‌ماه نخست سال‌جاری سنگاپور با ۵۱.۴تن، ترکیه با ۴۵.۵تن، چین با ۳۹.۸تن، روسیه با ۳۱.۱تن و هند با ۲.۸تن بزرگ‌ترین خریداران طلا در دنیا بوده‌اند. در گزارش اینترپریتر آمده که «افول دلار پدیده جدیدی نیست. پیش‌تر نیز جهان شاهد ظهور و سقوط امپراتوری‌ها و ذخایر ارزی بوده است؛ از امپراتوری هلند و گیلدر گرفته تا امپراتوری بریتانیا و پوند استرلینگ. این بارهم نظم جهانی دستخوش تغییر شده و ممکن است که نوبت ظهور امپراتوری بریکس باشد.»