مشارکت شهرداری و سرمایه‌گذاران شهری در جهان

محمد سرابی؛ روزنامه‌نگار

پروژه‌های شهری با درنظر گرفتن شرایط قانونی، برای سرمایه‌گذاران خصوصی سود‌آور هستند زیرا با زندگی شهری میلیون‌ها نفر تماس مستقیم دارند. این فرصتی است که شهرداری‌ها برای اجرای طرح‌های بزرگ یا تامین هزینه‌های کلان از آن استفاده می‌کنند بدون اینکه از کمک‌های مستقیم دولتی بهره ‌بگیرند. حتی اگر طرح عمرانی مشخصی در میان نباشد باز هم می‌توان از روش انتشار اوراق قرضه استفاده کرد. چند ‌ماه پیش گزارشی از بازار اوراق قرضه شهری در آمریکا منتشر شد. بر اساس این گزارش، اوراق قرضه در سال‌های اخیر مورد توجه سرمایه‌گذاران خصوصی قرار گرفته است زیرا سازوکاری فراهم شده که خریداران اوراق می‌توانند پروژه‌هایی مرتبط با آن را ارزیابی کنند. این سرمایه‌گذاران به نکاتی مانند ملاحظات زیست‌محیطی و اجتماعی حساس هستند. از زمانی که شهرداری‌ها پروژه‌های مرتبط با حفظ محیط‌زیست را وارد اوراق قرضه کردند با استقبال آنها روبه‌رو شدند. این اوراق قرضه، کوتاه‌مدت و با بازده بالا هستند و سرمایه‌گذارانی را که به‌دنبال ریسک کمتر هستند، جذب می‌کنند. برخی از طرح‌های شهری نیز درباره پروژه‌های عمرانی مشخصی هستند که چند نمونه از آنها را می‌خوانید.

بزرگراه
طرح‌های ساخت‌وساز در شهر سانتاکروز کشور بولیوی بیش از همه در تشکلی به ‌نام اتاق ساختمانی کادکوکروز تعیین می‌شود. این تشکل، واسطه‌ای بین شهرداری، دولت و بخش خصوصی است. امسال کادکوکروز اعلام کرد که زیرساخت‌‌هایی مانند بزرگراه‌ 50کیلومتری بین شهر سانتاکرو و شهر مونترو و مانند آن نیاز به بازسازی و توسعه دارد تا به مراکز دیگری مانند فرودگاه متصل شود، اما در این راه نمی‌توان به کمک‌های دولتی تکیه کرد بلکه باید از بخش خصوصی بهره‌ گرفت. با وجود اینکه دولت برای ایجاد زیرساخت‌‌ها بودجه‌ای تخصیص داده، اما بازدهی آن کمتر از زمانی است که شرکت‌های خصوصی با شهرداری مشارکت می‌کنند. طرح دیگری که از طرف شهرداری به بخش خصوصی پیشنهاد شده، سامانه حمل‌ونقل درون‌شهری است که 150کیلومتر طول دارد. 90کیلومتر آن با قطار شهری و بقیه با اتوبوس‌های تندرو بی‌آرتی ساخته می‌شود. سود مالی این سرمایه‌گذاری با امتیاز ساخت خانه ایجاد می‌شود. این واحد‌های مسکونی در کنار شبکه حمل‌ونقل ساخته می‌شوند که ارزش زیادی ایجاد خواهند کرد. سانتاکروز و شهر‌های اطراف آن با جاده به یکدیگر متصل هستند، اما این جاده‌ها ظرفیت کافی برای انتقال ترافیک ندارند و کادکوکروزبه نمایندگی از دولت و شهرداری به‌دنبال جلب سرمایه‌های خصوصی است تا آنها را تبدیل به بزرگراه‌های وسیع کند.

استادیوم
رویمسینگ محدوده‌ای در شهر ژوهانسبورگ کشور آفریقای جنوبی است. از سال2016 پروژه ساخت یک استادیوم در رویمسینگ شروع شد. پروژه توسط یک شرکت خصوصی و با مشارکت شهرداری به اجرا در آمد، اما قبل از اینکه کار به پایان برسد محدودیت‌های کرونا به‌وجود آمدند. از سال2019 استادیوم به همان شکل نیمه‌کاره باقی مانده است. اکنون مذاکره میان نمایندگان شرکت و شورای شهر ژوهانسبورگ در جریان است که مراحل پایانی این طرح اجرا شود. شرکت مجری، سابقه طولانی در ایجاد فضای ورزشی در قاره آفریقا دارد و در این استادیوم امکان اجرای مسابقات 33رشته ورزشی را پیش‌بینی کرده است. از طرف دیگر قرار است این استادیوم تبدیل به مرکزی دائمی برای استقرار ورزشکاران، مربیان شود و مشاغل حاشیه‌ای مانند تهیه غذا برای تیم‌ها هم در آن مستقر شوند. از وقتی که پروژه به شکل نیمه‌کاره رها شده، خسارت‌هایی به آن وارد شده و برخی تجهیزات به سرقت رفته است. سود شرکت خصوصی سازنده استادیوم از اجاره دادن آن به باشگاه‌ها و فدراسیون‌ها تامین می‌شود. این شرکت همچنین می‌تواند این استادیوم را برای مراسم عمومی اجاره دهد، اما نیمه‌کاره ماندن آن باعث ضرر و زیان شرکت شده است.

فرودگاه
شهرداری مارشال‌تاون با سرمایه‌گذاری مشترک بخش خصوصی توانست یک فرودگاه بسازد. اگرچه این فرودگاه در نقشه خطوط هوانوردی بزرگ بین‌المللی قرار ندارد، اما به‌دلیل موقعیت خود در کنار بزرگراه‌، زمینه‌ای برای توسعه اقتصادی این شهر است. این فرودگاه با بازسازی آشیانه و پایانه یک فرودگاه قدیمی کوچک ایجاد شد. قسمتی از هزینه ساخت از شهرداری، قسمتی از سرمایه‌گذاران خصوصی و قسمتی از مالیات کشوری که از سوخت هواپیما‌های جت گرفته می‌شود، تامین شده است. هواپیما‌های کوچک جت و ملخ‌دار می‌توانند در این فرودگاه رفت‌وآمد کنند که جاذبه‌ای برای سرمایه‌داران به‌شمار می‌آیند. این شهر قبلا دسترسی هوایی نداشت ولی فرودگاه جدید زمینه‌ای برای افزایش تردد به آن به شمار می‌آید. طرح‌های بعدی شامل ایجاد آموزشگاه پرواز و اقامتگاه است. مارشال‌تاون در ایالت آیووا در مرکز آمریکا قرارداد و امکان ورود به شبکه خطوط هوایی شرقی - غربی را ندارد، اما این فرودگاه کوچک بر رفت‌وآمد در آن مؤثر است.

حمل‌ونقل شهری
شهرداری نیویورک فهرستی از پروژه‌های قابل سرمایه‌گذاری را اعلام کرد. مهم‌ترین قسمت این بسته سرمایه‌گذاری ساخت‌وساز در اطراف ایستگاه متروی برادوی در بروکلین بود. این بخش از شهر یکی از قدیمی‌ترین و مشهورترین نقاط نیویورک است و شهرداری قصد دارد ایستگاه متروی آن را تبدیل به یک پایانه بزرگ منطقه‌ای کند. ساخت‌وساز در اطراف ایستگاه نباید فقط با بارگزاری بنا‌های جدید اجرا شود بلکه فضای اطراف به شکلی بازسازی می‌شود که ایمنی عابران پیاده و دوچرخه‌سواران تامین شود و نزدیک به یک هکتار فضای باز عمومی برای شهروندان به‌وجود آید. اریک آدامز، شهرداری نیویورک گفته است که این پروژه، هم باعث توسعه عمرانی محدوده بروکلین می‌شود و هم بیش از 2هزار شغل ساختمانی ایجاد می‌کند. به‌ گفته مسئولان شهری، تقاطع خطوط مترو و مسیر‌های اتوبوس، یک ناحیه پرجنب و جوش شهری به‌وجود آورده است و باید از این فرصت برای جلب سرمایه‌های خصوصی استفاده کرد.