آیا حیوانات خانگی بر بهبود کیفیت زندگی افراد تأثیر دارند؟!

لیلا اقبالی- پژوهشگر مسائل اجتماعی

در سال‌های اخیر این پیش‌فرض در اذهان عمومی فراگیر شده که نگهداری از حیوانات خانگی مثل سگ و گربه برای بهبود سلامت روانی افراد و اجتماعی‌سازی‌ کودکان مفید است، اما داده‌های علمی و پژوهشی متعددی این فرض‌ها را زیر سؤال برده‌اند.
چنانچه مایلید از زاویه جدیدی به این امر نگاه کنید حتما نگاهی به آمار و داده‌های زیر بیندازید. مجله روانشناسی PsyPos t در گزارشی که در سپتامبر2022 راجع به عوارض مثبت و منفی نگهداری از سگ در بین آمریکایی‌ها منتشر کرد، اینطور می‌نویسد: محققان دریافته‌اند افرادی که پیوندهای قوی‌تری با سگ خود داشتند، نتایجی ازجمله حمایت عاطفی و همراهی بیشتری را گزارش می‌کنند، اما نتایج منفی نیز مشاهده شده‌اند. افرادی که تعامل بیشتری با سگ‌های خود داشتند، افسردگی بیشتر و سطوح بالاتری از اضطراب را نشان می‌دهند.
در ادامه این گزارش آمده است:« اگرچه بسیاری از مردم می‌گویند داشتن یک سگ به آنها کمک می‌کند تا برخی از علائم سلامت روانی خود مانند فرار از افکار منفی و ایجاد انگیزه از طریق عهده‌دار شدن مسئولیت مراقبت و محبت به یک موجود زنده را تقویت کنند، اما مراقبت از سگ می‌تواند به همان اندازه طاقت‌فرسا نیز باشد و مالکان را از معاشرت با افراد دیگر باز دارد. همچنین این راه‌حل برای کسانی که از افسردگی و اضطراب رنج می‌برند مناسب نیست و درواقع ممکن است در برخی زمینه‌ها آن را بدتر کند.منبع: psypos t»براساس گزارش دیگری که در سال 2021در وب‌سایت رسمی مرکز ملی اطلاعات بیوتکنولوژی ایالات‌متحده منتشر شد، رابطه مالکیت حیوان خانگی و کیفیت زندگی مورد بررسی قرار گرفت. در این گزارش تخمین زده شده که در تقریبا 67درصد از خانه‌های آمریکایی حداقل یک حیوان خانگی وجود داشته باشد. به‌عبارت دقیق‌تر 63میلیون خانه در آمریکا حداقل یک سگ و 42میلیون خانه حداقل یک گربه دارند.این گزارش عنوان می‌کند از 54پژوهش انجام شده با موضوع تأثیر حیوانات خانگی بر سلامت روان افراد، 17پژوهش عدم‌تأثیر، 5پژوهش تأثیر مختلط (منفی و مثبت با هم)، 13پژوهش تأثیر منفی و 19پژوهش تأثیر مثبت را گزارش می‌کنند.
15مطالعه که در آنها فقط شرکت‌کنندگان سالخورده مورد بررسی قرار گرفته بودند، هیچ تأثیر مثبتی را گزارش نکردند. همچنین پژوهش‌ها با نتایج مختلط (مثبت و منفی) نشان دادند مردان مجردی که با حیوان خانگی زندگی می‌کنند علائم افسردگی بیشتر و زنان مجرد دارای حیوان خانگی علائم افسردگی کمتری را نشان می‌دهند.
مطالعه دیگری که تأثیر حیوانات همراه با بیماران سرطانی را بررسی کرده نشان داده کسانی که علائم پیشرفته‌تر بیماری را تجربه می‌کنند سلامت روان ضعیف‌تری را با حیوان خانگی تجربه می‌کنند و افراد با علائم ضعیف‌تر، نشانه‌های سلامت روانی بهتری را گزارش می‌کنند.در این گزارش انتقادی ذکر شده است درحالی‌که ادبیات و رسانه‌های عامه‌پسند به‌طور مداوم جنبه‌های مثبت نگهداری از حیوانات خانگی را گزارش می‌کنند، گزارش‌های شامل جنبه‌های منفی به‌ندرت منتشر شده و پژوهشگران عمدتا از نشر عمومی گزارش‌های منفی صرف‌نظر می‌کنند.اما درحالی‌که بیشتر ما از مزایای بی‌شمار نگهداری از حیوانات خانگی آگاه هستیم، آیا از خطرات آن برای سلامتی انسان نیز آگاه هستیم؟ برخی از بیماری‌های قابل انتقال از طریق حیوانات خانگی به انسان از این قرارند:

کمپیلوباکتریوز
یکی از شایع‌ترین علل اسهال در ایالات‌متحده است که تخمین زده می‌شود سالانه بیش از 1.3میلیون نفر را مبتلا می‌کند.

دیپیلیدیوم کنیوم
رایج‌ترین کرم نواری در سگ‌ها و گربه‌ها در ایالات‌متحده است. این آلودگی ممکن است زمانی اتفاق بیفتد که حیوان موهای خودش را با زبان تمیز می‌کند و می‌تواند به انسان منتقل شود و بیشتر در کودکان خردسال دیده شده است.

هاری
هاری یکی از شدیدترین بیماری‌هایی است که انسان می‌تواند از طریق سگ‌ها و گربه‌ها و همچنین حیوانات کوچک‌تر مانند فرت به آن مبتلا شود. مطالعه اخیر گزارش شده توسط MN نشان داد که این بیماری سالانه حدود 59هزار نفر را در سراسر جهان به کام مرگ می‌فرستد.

توکسوپلاسموز
توکسوپلاسموز نوعی بیماری است که توسط انگلی تک‌سلولی به نام Toxoplasma gondiiایجاد می‌شود. معمولا گربه‌ها ناقل این بیماری هستند و انسان‌ها می‌توانند با تماس مدفوع گربه یا هر ناحیه یا شیء آلوده به مدفوع گربه به آن آلوده شوند.
چنانچه دیدیم نگهداری از حیوانات خانگی در کنار نکات مثبت، پیامدهای منفی متعددی دارد که عمدتاً در گزارش‌های رسانه‌ای عامه‌پسندی در افکار عمومی از نظر دور مانده‌اند. بدیهی است شناخت صحیح ابعاد متعدد همزیستی با حیوانات به‌عنوان یک پدیده در حال رشد در جامعه ایرانی، با بررسی همزمان جنبه‌های مثبت و منفی آن قابل دستیابی است.