تردیدهای بازنشستگی

فاطمه عسگری نیا- روزنامه‌نگار

لایحه برنامه هفتم با 24فصل و 117ماده اواخر خردادماه امسال از دولت به مجلس رفت تا روند بررسی آن به‌صورت رسمی آغاز شود. یکی از بخش‌های جنجالی و داغ این لایحه در زمان بررسی، موضوع اصلاح صندوق‌های بازنشستگی و تامین اجتماعی و سیاست‌های حمایتی بود که حسابی مورد توجه جمعیت بیمه‌شدگان تحت پوشش صندوق‌های بیمه‌ای قرار گرفت. روند بررسی این لوایح تا حدی برای جامعه هدف مهم بود که بخش‌هایی از آنها به‌شدت مورد نقد و حتی اعتراض‌شان قرار گرفت و باعث شد تا برخی پیشنهادها‌ی مطرح شده در لایحه حذف و موارد جدید جایگزین آنها شود‌ تا پایانی باشد بر کابوس بازنشستگان.

ملاک پرداخت حقوق بازنشستگی چیست؟
در میان تمام بندهایی که در مدت بررسی در کمیسیون اجتماعی حسابی جنجال‌آفرین بود، محاسبه میانگین حقوق 5سال پایان دوره خدمت به‌عنوان ملاک پرداخت حقوق بازنشستگی سرآمد بود. نمایندگان در بیان دلیل حذف این بند به کاهش شدید حقوق بازنشستگان متوسل شدند و در توضیح خود آوردند؛ درصورت تصویب این بند، یک بازنشسته با حقوق ۱۶‌میلیون اگر با ملاک دریافتی 5سال آخر خدمت بازنشسته شود، حقوقش به ۱۱‌میلیون و ۷۰۰‌هزار تومان کاهش می‌یابد. لطفی، عضو هیأت مدیره سازمان تأمین اجتماعی اشاره کرده که با تدبیر صورت‌گرفته و بررسی همه ابعاد برنامه قرار است مثل گذشته شرط۵۰‌سال سن و ۲‌سال آخر بیمه‌پردازی ملاک محاسبه پرداخت مستمری بازنشستگی باشد، لذا متقاضیان نگرانی نداشته باشند؛ چرا‌که نمایندگان ملت هم اهتمام ویژه‌ای برای دفاع از حقوق بیمه‌پردازان دارند.

دولت موافق کاهش حقوق بازنشسته‌ها نیست
سخنگوی دولت در آخرین نشست خود اعلام کرده است: شخص رئیس‌جمهوری به وضعیت معیشتی و حقوق بازنشستگان بسیار حساس است و در جلسه‌ای تأکید داشت که هزینه‌های یک فرد بازنشسته از یک کارمند شاغل بیشتر است. دولت به هیچ‌وجه موافق کاهش حقوق بازنشسته‌ها نیست و اگر برداشتی این‌چنین از لایحه برنامه هفتم توسعه شده، صحیح نیست.سخنگوی دولت با بیان اینکه اجازه نمی‌دهیم هیچ‌گونه تعرضی به حقوق بازنشستگان صورت بگیرد، اظهار کرده است: دولت به‌دنبال تأمین و پرداخت حقوق پایدار و متناسب بازنشستگان است؛ در عین حال تلاش خود را برای اصلاح وضعیت ناترازی صندوق‌های بازنشستگی به‌کار خواهیم بست تا شاهد تعادل منابع و مصارف در صندوق‌ها و ثبات و پایداری در نظام بیمه اجتماعی کشور و حل مشکلات کلان اقتصادی از طریق خاموش‌کردن موتورهای خلق تورم و نقدینگی باشیم.

سن بازنشستگی تغییری نمی‌کند
یکی از موارد مهمی که در جریان بررسی این لایحه مورد توجه قرار گرفت، تغییر سن بازنشستگی بود. در ماده‌۲۹ لایحه برنامه هفتم توسعه، سن بازنشستگی برای زنان ۵۳ و برای مردان ۵۶سال تعیین شده بود، اما در بررسی کارشناسی کمیسیون مجلس این اعداد حذف شد. این بدان معنا بود که اگر خانمی ۳۰‌سال سابقه کار داشت اما به سن ۵۳ سال نرسیده بود، نمی‌توانست بازنشسته شود. این موضوع حذف شد تا فردی با سابقه ۳۰ سال کار به‌رغم داشتن سن پایین هم بتواند بازنشسته شود. البته این تنها موردی نبود که در بررسی‌های کمیسیون اجتماعی حذف شد؛ بلکه حداقل سن بازنشستگی برای مشاغل سخت و زیان‌آور مورد دیگر بود.براساس آنچه در لایحه برنامه هفتم آمده بود، قرار بود سن بازنشستگی مشاغل سخت و زیان‌آور برای زنان 45سال و برای مردان 50سال تعیین شود که این بند هم در بررسی‌ها حذف شد؛ چرا‌که در این شرایط اگر فردی دارای مشاغل سخت و زیان‌آور بود و ۲۰‌سال فعالیت می‌کرد اما به این سقف سنی تعیین‌شده نمی‌رسید، نمی‌توانست بازنشسته شود.

چرا قانون بازنشستگی باید تغییر کند؟
قانون بازنشستگی که اکنون در ایران ملاک عمل است، مصوب‌۱۳۵۴ است و مسئولان سازمان تأمین ‌اجتماعی معتقدند در آن زمان سن امید به زندگی ۵۸‌سال بوده و در نتیجه حداقل سن لازم برای بازنشستگی ۵۵‌سال با ۳۰‌سال سابقه یا ۶۰‌سال با کمتر از ۳۰‌سال سابقه بود، اما هم‌اکنون سن امید به زندگی افزایش یافته است. به اعتقاد خیلی از کارشناسان این اعداد و ارقام باید تغییر کنند.




افزایش سن بازنشستگی
مخالفان
مخالفان طرح بر این باورند که دولت به جای پرداخت بدهی کلان خود به صندوقی چون تأمین اجتماعی، با افزایش سن بازنشستگی به خیال خود به‌دنبال آن است تا منابع مالی را تأمین کند، درحالی‌که به جای این نسخه‌پیچی‌ها باید بدهی خود را به سازمان‌های بیمه‌گر بپردازد تا افراد با خیال راحت دوران بازنشستگی را سپری کنند.

موافقان
موافقان طرح که عمدتا شامل مسئولان صندوق‌های بیمه‌ای هستند، می‌گویند صندوق‌های بازنشستگی با چالش‌هایی در پرداخت حقوق مواجه هستند و میانگین پرداخت حقوق و مستمری در کشور به ۲۹‌سال رسیده که علت آن همین پایین‌بودن سن بازنشستگی است. آنها بر این باورند که ورود زودهنگام برخی گروه‌های شغلی به صندوق‌های بازنشستگی موجب تحمیل بار مالی سنگینی به این صندوق‌ها شده و تداوم این روند بسیاری از این صندوق‌ها را به ورشکستگی خواهد کشاند‌.