محمد باریکانی- روزنامه نگار
ایران مهد تشیع در جهان است و آیین‌های محرمی در روز عاشورا به اوج خود می‌رسد که نمایانگر تنوع در سوگواری‌های متفاوت اقوام ایرانی است. آیین‌های عاشورایی و سوگواری‌های ایام محرم در استان‌های مختلف کشور نمادهای متعددی ایجاد کرده‌اند که برخی از آنها توجه بیشتر گردشگران داخلی و خارجی را به‌خود معطوف کرده و علاوه بر آنکه در فهرست میراث معنوی کشور ثبت ملی‌شده‌اند، قادر به جذب گردشگران داخلی و خارجی هستند. روزنامه همشهری به همین بهانه 12آیین عاشورایی را که با بالاترین میزان استقبال گردشگران مذهبی مواجه بوده، برشمرده است.
نخل‌برداری و نخل‌گردانی یزد
این آیین در یزد، کاشان، خراسان رضوی و شهرهای خراسان جنوبی هم برگزار می‌شود، اما نخل‌برداری یزد شکوه بیشتری یافته است.
نخل، به شکل یک سرو بزرگ ساخته شده و صدها نفر با کمک یکدیگر نخل را بر دوش می‌گیرند و آن‌را به حرکت درمی‌آورند. نخل‌برداری یزد سال‌ها‌ست با استقبال انبوه گردشگران مواجه شده است.
3هزار گردشگر خارجی جذب این آیین شده و انبوه گردشگران داخلی نیز در این مراسم حضور یافته‌اند.
علم‌بندی و علم‌گردانی ماسوله
علم‌بندی و علم‌گردانی ماسوله با حضور انبوه گردشگران از استان‌های مختلف انجام می‌شود. علم نماد بیرق سپاه اسلام است. در تاسوعا و عاشورا در ماسوله که مراسم علم‌گردانی برگزار می‌شود، جمعیت گردشگران مذهبی به بالاترین میزان می‌رسد.
آیین چمرچایینه ایلام
ایلامی‌ها به شیوه خود مراسم عزاداری انجام می‌دهند. یکی از آنها مراسم چمرچایینه، مختص مردان و زنان است. هدف این مراسم پاسداشت بزرگی امام‌حسین(ع) و یاران او در واقعه کربلا‌ست. مردان و زنان در این آیین به 2 دسته چمر در بخش مردان و چایینه در دسته زنان تقسیم می‌شوند و زنان مرثیه‌سرایی و مویه‌خوانی می‌کنند.
آیین تشت‌گذاری در اردبیل
مراسم سنتی عزاداری و تشت‌گذاری عاشورا در شهر اردبیل به پیروی از رفتار امام‌حسین(ع) در مواجهه با سپاه حر است که آن حضرت دستور دادند آب مشک‌ها را در تشت‌ها خالی کنند و تمام لشکر حر را از آن سیراب کردند.
کرنه‌زنی رودسر
کرنه نام یک‌ساز محلی بادی است که طول زیادی دارد و هنگام نواختن، یک سر آن روی زمین قرار می‌گیرد. حاضران در این مراسم مردان هستند که کنار نواختن کرنه، عزاداری می‌کنند. مراسم کرنه‌زنی رودسر در فهرست میراث ناملموس کشور ثبت شده و توانسته جمعیت گردشگران حاضر در آیین‌های مذهبی گیلان را افزایش دهد.
بیل‌زنی در خوسف
آیین بیل‌زنی در خوسف، شهری تاریخی در خراسان جنوبی اجرا می‌شود. این آیین 200سال قدمت دارد و در فهرست میراث معنوی کشور ثبت شده است. کشاورزان خوسفی، ظهر عاشورا با بیل در مراسم عزاداری حاضر می‌شوند و به‌صورت دایره‌وار کنار هم می‌ایستند و بیل‌ها را به طرف آسمان می‌گیرند. تیغه بیل‌ها در هوا به یکدیگر اصابت می‌کنند و صدایی که از آنها متصاعد می‌شود، بیانگر خوردن تیغه شمشیرها در واقعه کربلا به یکدیگر است.
گل‌مالی در لرستان
این مراسم در استان لرستان اجرا می‌شود و ثبت ملی هم شده است. گل‌مالی بیانگر ریختن خاک بر سر، در یک عزای بزرگ است. غم بزرگی در این آیین نهفته است و حاضران در مراسم در عزای امام‌حسین(ع)، خود را در گل می‌غلتانند و به عزاداری می پردازند.
دمام‌زنی بوشهری
جنوبی‌ها ازجمله مردمان بوشهر در مراسم عزاداری خود نوعی موسیقی محلی را با دمام و طبل اجرا می‌کنند که بسیار هم حزن‌انگیز است. موسیقی این مراسم که در فهرست آثار ملی هم ثبت شده و تم‌های موسیقی، اندوه و ماتم عمیقی در عزاداران و گردشگران مذهبی ایجاد می‌کند.
رسم مواکب در خوزستان
مردم عرب‌زبان خوزستان مراسم خاصی در محرم دارند. جوانان عرب بیشتر تمایل به سینه‌زنی چالاب دارند. آنها زنجیروار کمر یکدیگر را می‌گیرند و دسته‌دسته با مرثیه‌خوانی و سینه‌زنی به‌سمت مواکب حسینی که ایجاد شده، حرکت می‌کنند.
تعزیه نوش‌آباد
تعزیه، این میراث جهانی‌شده ایران در فهرست میراث ناملموس جهان، در اکثر نقاط ایران اجرا می‌شود. تعزیه نوش‌آباد در کاشان توانسته است از چند سال قبل فوج زیادی از گردشگران مذهبی را به این شهر سرازیر کند. تعزیه عاشورا در نوش‌آباد به‌دلیل لشکرهای مختلف که در این آیین وجود دارد و نمایش‌های آیینی مختلفی که اجرا می‌شود، مورد توجه بیشتر گردشگران مذهبی قرار گرفته است.
آیین‌های ملی که به عاشورا گره خورده‌اند
آیین‌های عزاداری امام حسین‌ع در ایران علاوه بر ثبت در فهرست آثار ملی، بیشترین حجم گردشگران داخلی و خارجی را به‌خود اختصاص داده‌اند
در همینه زمینه :
