گزارش
خبررسانی در گرداب کمپین‌های سیاسی اروپا
کمپین‌های سیاسی آشکار و پنهان در اروپا برای ساکت‌کردن خبرنگاران و سانسور خبری تشدید شده است
بهاره محبی-روزنامه‌نگار
«اروپا جایی است که ابراز نگرانی از سانسور هم سانسور می‌شود»؛ این بخشی از ورودی گزارش «بای‌لاین تایمز» روزنامه و وب‌سایت انگلیسی است که در سال2022 در واکنش به اقدام پارلمان اروپایی منتشر شد. داستان از جایی شروع شد که سازمان گزارشگران بدون مرز با انتشار گزارشی از وضعیت آزادی رسانه‌ها در کشورهای اتحادیه اروپا ابراز نگرانی کرده بود و وب‌سایت بای‌لاین تایمز در صفحه رسمی خود و توییتر این گزارش را بازنشر کرد، اما کمتر از 48ساعت پس از انتشار این گزارش، پارلمان اروپایی با این ادعا که این مطلب مطابق با چارچوب‌های خبری اتحادیه اروپا نبوده دستور به حذف آن داد.اما این تنها گزارشگران بدون مرز یا رسانه‌های اروپایی نیستند که از تشدید سانسور و کنترل انتشار اخبار در اروپا ابراز نگرانی کرده‌اند؛ شورای اروپایی به‌عنوان یکی از نهادهای رسمی اتحادیه اروپا نیز پیش‌تر (در سال2018) نسبت به روند افزایش تهدید و ارعاب علیه خبرنگاران در کشورهای عضو اتحادیه اروپا ابراز نگرانی کرده بود.
فرانسه؛ پنهانکاری درباره خشونت پلیس
فرانسه در سال‌های اخیر یکی از بدترین کارنامه‌ها در حوزه آزادی رسانه و بیان را در میان کشورهای اروپایی داشته است. یکی از حوزه‌هایی که دولت فرانسه بیشترین محدودیت‌ها را برای اطلاع‌رسانی رسانه‌ای اعمال کرده، خشونت پلیس علیه غیرشهروندان در این کشور است؛ به‌عنوان مثال، علاوه بر قانون جنجالی ممنوعیت انتشار تصاویر مامورانی که در حال اجرای قانون هستند، براساس تحقیقاتی که در سال2018 انجام شده است دولت فرانسه در مواردی که رسانه‌ها با استناد به قانون آزادی اطلاعات در این کشور خواستار اطلاعاتی درباره عملکرد پلیس و نیروهای ژاندارمری هستند هیچ پاسخی به این درخواست‌ها نمی‌دهد. در گزارش تحقیقی که دانشگاه اکستر انگلیس و خرونینگن هلند در سال2018 میلادی انجام داده‌اند، فرانسه یکی از کمترین پاسخگویی‌ها و اطلاع‌رسانی‌ها را درباره عملکرد و خشونت غیرموجه نیروهای پلیس دارد؛ این در حالی است که در سال‌های 2015 تا 2020 حداقل 192 شهروند درحالی‌که تحت بازداشت بوده یا زندانی بوده‌اند جان خود را از دست داده‌اند. مرگ آداما ترائوره، شهروند 27ساله سیاهپوست فرانسوی که تحت بازداشت پلیس جانش را از دست داد را می‌توان یکی از نمونه‌های تلاش دولت فرانسه برای جلوگیری از انتشار اطلاعات برشمرد. دولت فرانسه پس از مرگ ترائوره تا مدتی از انتشار علت واقعی مرگ او در بازداشت خودداری می‌کرد، اما در نهایت علت مرگ او نارسایی قلبی عنوان شد؛ درحالی‌که نتیجه کالبدشکافی دومی که توسط خانواده ترائوره انجام شد، نشان می‌داد که او به‌دلیل خفگی ناشی از فشار مداوم بر گردن، جان خود را از دست داده است. نمونه‌های دیگری نیز از محدودیت رسانه در فرانسه وجود دارد. نوامبر2022 بود که دادگاهی در فرانسه اعلام کرد که روزنامه اینترنتی مدیاپارت، رسانه مستقل تحقیقی در فرانسه، اجازه ندارد نتیجه تحقیقات خود درباره فساد سیاسی در این کشور را منتشر کند. این رسانه قصد داشت نتیجه تحقیقات خود را درباره گائل پردریو، شهردار سنتاتین منتشر کند، اما دادگاه صراحتاً از این رسانه خواسته تا نتایج تحقیقات خود را منتشر نکند.
انگلیس؛ سانسور پیش از انتشار
اقدام حقوقی علیه خبرنگارانی که در سابقه مالیاتی «ناظم زهاوی» عضو ارشد حزب محافظه‌کار انگلیس کنکاش کرده بودند یا بازداشت عکاسانی که از تجمع حامیان محیط‌زیست عکس گرفته بودند ازجمله اقداماتی است که در سال‌های اخیر در انگلیس باعث شده تا ناظران نسبت به روند نزولی آزادی رسانه و بیان در این کشور هشدار دهند. گذشته از خطوط قرمز مربوط به پوشش خبری خاندان سلطنتی، موارد دیگری نیز در فهرست طولانی محدودیت رسانه‌ها و اطلاع‌رسانی در انگلیس دیده می‌شود. پرونده استرداد جولیان آسانگ، بنیانگذار وب‌سایت افشاگر ویکی‌لیکس به آمریکا که در سال2021 به تأیید دادگاه عالی انگلیس رسید یا تشکیل واحد کمتر شناخته‌‌شد‌ه‌ای موسوم به clearing house در دولت انگلیس که وظیفه‌اش کنترل اطلاعات و اخبار حساسیت‌‌برانگیز است ازجمله مواردی است که باعث شده تا ادعای آزادی بیان و رسانه در این کشور زیر سؤال برود.
روزنامه گاردین سال گذشته با اشاره به سیاست اورولی دولت انگلیس در سانسور خبری نوشته بود که واحد clearing house از وزارتخانه‌ها و مقام‌های دولتی انگلیس می‌خواهد تا پیش از اینکه هرگونه اطلاعاتی را در اختیار رسانه‌ها قرار دهند پاسخ‌های احتمالی را برای بررسی دقیق به این واحد ارسال کنند. اخراج گری لینکر، مجری مشهور شبکه بی‌بی‌سی به‌دلیل انتقاد از سیاست‌های مهاجرتی دولت انگلیس نیز پرسش‌های زیادی را درباره وضعیت آزادی بیان و رسانه در این کشور ایجاد کرد. ماه مارس2023 بود که گری لینکر، کاپیتان و مهاجم سابق تیم ملی انگلیس و باشگاه‌های لسترسیتی، اورتون، بارسلونا، تاتنهام که مجری برنامه معروف فوتبالی شبکه «بی‌بی‌سی» به‌نام Match of the Day بود در صفحه توییتر خود سیاست‌های مهاجرتی دولت انگلیس را ظالمانه خواند و آن را با سیاست نازی‌ها در آلمان مقایسه کرد. پس از این توییت جنجالی، نمایندگان حزب حاکم «محافظه‌کار» انگلیس خواستار برخورد شبکه بی‌بی‌سی با لینکر شدند.
درپی بالاگرفتن انتقادهای دولتی، بی‌بی‌سی لینکر را از مجری‌گری تعلیق کرد. آنگلا راینر، معاون رهبر حزب کارگر انگلیس در آن زمان به روزنامه گاردین گفت: «تصمیم بزدلانه بی‌بی‌سی برای برکناری لینکر به‌دلیل فشارهای سیاسی دولت محافظه‌کار حمله آشکار به آزادی بیان و رسانه در این کشور بود.»
ایتالیا؛ افزایش پیگرد قضایی خبرنگاران
نوامبر2022 زمانی که دولت ایتالیا به نخست‌وزیری جورجیا ملونی علیه روبرتو ساویانو، روزنامه‌نگار این کشور به اتهام افترا اعلام جرم کرد، وب‌سایت خبری لوکال در گزارشی به وضعیت آزادی رسانه و بیان در این کشور پرداخت و نوشت: بنا بر اعلام سازمان گزارشگران بدون مرز، ایتالیا رتبه58 در فهرست جهانی آزادی مطبوعات را دارد که یکی از بدترین رتبه‌ها در میان کشورهای اروپایی است.
گفته شده که سالانه ده‌ها خبرنگار در این کشور به مرگ یا حملات فیزیکی تهدید می‌شوند. تهدید علیه خبرنگاران در ایتالیا در فاصله سال‌های 2020 تا 2021 میلادی 42درصد افزایش یافته است که بیش از نیمی از آنها انگیزه سیاسی داشته‌اند. بنا براین گزارش، ملونی، نخست‌وزیر و ماتئو سالوینی، معاون او با استناد به قانون بحث‌برانگیز محدودیت رسانه‌ها که در دوره رژیم فاشیستی این کشور در سال1930 تصویب شده از ده‌ها خبرنگار در این کشور به اتهام افترا شکایت کرده و آنان را به دادگاه کشانده‌اند.
