میدانها و کارکردهای قدیم آن
میدانها در گذشته مرکزیت یک محل و محدوده را مشخص میکردند و هر میدان باتوجه به موقعیت مکانی و جغرافیاییاش کاربرد متفاوتی داشت؛ به همین دلیل میدانها از نظر ماهیت کارکردی در تهران قدیم به چند دسته تقسیم میشدند:
میدانهای عمومی
این میدانها در تهران قدیم محل تجمع مردم بودند؛ به همین دلیل در این میادین فضاهای عمومی مانند عبادتگاه و مساجد، نهر آب، آبانبار، فضاهای تجاری، بازار، حمام و مدرسه ساخته میشد.
میدانهای تجاری
در تهران قدیم چند میدان با کارکرد تجاری وجود داشت که برخی از این میدانها محل خرید و فروش کالاهای خاصی بهویژه احشام و ملزومات آنان بودند.
میدانهای حکومتی
میدان حکومتی در معماری میدانهای شهری بیشتر برای تمرینهای نظامی، سان، رژه، انجام مراسم رسمی و احیانا مجازات مجرمان مورد استفاده قرار میگرفت. همچنین برخی از آنها تنها ماهیت حکومتی و سلطنتی داشتند و فعالیتهای مهم و عمده دیگری در آنجا انجام نمیشد؛ مانند میدان ارگ تهران پیشاز تغییرات کارکردی و کالبدی آن. در اطراف این میدانها، بناهای نظامی، حکومتی و سلطنتی قرار داشتند، اما در مواردی شخص حاکم یا تشکیلات حکومتی، در هنگام ساختن یا بازسازی چنین میدانی، آن را بهگونهای طراحی میکردند و میساختند که میدان کارکردهای اجتماعی نیز داشته باشد.
میدانهای نظامی
میدانهای نظامی در تهران قدیم جایگاه خاص و ویژهای داشتند. اغلب یک میدان برای تمرینهای مداوم نظامی و استقرار و اقامت نظامیان تعیین میشد که متشکل از یک فضای باز یعنی محوطه میدان، حجرهها و فضاهایی در اطراف آن برای اقامت نظامیان و ذخیره سلاح بود.
میدانهای محلهای
میدانهای محلهای در مرکز محلهها قرار داشتند و به 2شکل راسته و گذرگاه یا بهصورت میدانچه در محل تقاطع چند راه یا در کنار راه شکل میگرفتند.
میدانهای ارتباطی
این میدانها اغلب در محل تقاطع یا کنار راههای مهم شهری قرار داشتند و از نظر ارتباطی دارای اهمیت بودند.