رکود ساخت‌وساز در سایه ترک فعل

زینب زینال‌زاده-روزنامه‌نگار


کلانشهری چون تهران سالانه به 150هزار مسکن نیاز دارد؛ موضوعی که به‌گفته مدیران شهری در ادوار گذشته خیلی مورد توجه قرار نگرفته است و به همین دلیل امروز در پایتخت با کمبود یک‌میلیون مسکن مواجه هستیم.  حمیدرضا صارمی، معاون معماری و شهرسازی شهردار تهران با تأیید این موضوع می‌گوید: «اگر در ادوار گذشته فرایند ساخت‌وساز دچار رکود نمی‌شد، قطعا امروز تهران با چالش کمبود مسکن مواجه نبود و شهروندان هم برای یافتن مسکن مناسب دچار زحمت نمی‌شدند.» به تأکید او، رکود ساخت‌وساز در سایه ترک فعل‌ها در حوزه شهرسازی رخ داده است و مدیریت شهری در این دوره تلاش می‌کند با تسریع و تسهیل فرایندها این رکود را به حداقل برساند.
معاونت معماری و شهرسازی یک نهاد سیاستگذار است و در مباحث اجرا نقشی ندارد، اما ترک فعل در حوزه سیاستگذاری هم آنچنان تأثیر‌گذار بوده که امروز شهری چون تهران با کمبود مسکن دست و پنجه نرم می‌کند. اینها بخشی از صحبت‌های صارمی است. او در ادامه تأکید می‌کند: «عده‌ای با آگاهی محدودیت‌هایی در شورای‌عالی معماری و شهرسازی و کمیسیون ماده 5ایجاد کردند و چون این تصمیم‌ها توجیه اقتصادی در حوزه ساخت‌وساز نداشت، عملا دچار رکود شد. درواقع ترک فعل به‌گونه‌ای رخ داد تا عملا کسی تمایلی به ساخت‌‌وساز نداشته باشد و آثار آن را می‌توان در مصوبات شورای‌عالی معماری و شهرسازی مشاهده کرد.» تصمیمی که گرچه توسط یک فرد گرفته نشد، اما دود آن در چشم پایتخت‌نشینان به‌ویژه اقشار کم‌برخوردار رفت. معاون معماری و شهرسازی شهردار تهران در تشریح بیشتر می‌گوید: «ترک فعل‌ها به‌نحوی برنامه‌ریزی شدند تا هرگونه قوانین و مقرراتی در طرح‌های جامع و تفصیلی که به رونق ساخت‌وساز کمک می‌کرد، دچار محدودیت شود. با توجه به اینکه امکان تغییر در طرح‌های جامع و تفصیلی وجود نداشت برای ایجاد رکود در ساخت و ساز، مصوباتی را در طرح‌ها گنجاندند تا سازنده به‌دلیل نبود توجیهات اقتصادی، به این موضوع ورود نکند.»
ترک فعل در حوزه معاونت معماری و شهرسازی حساب شده و با مهندسی خوب انجام شده است. صارمی با استفاده از این تعبیر می‌گوید: «اهمال، کوتاهی، سهل‌انگاری و... در این حوزه با عناوین زیبا و فریبنده‌ای صورت گرفته است. کسانی که مرتکب این خطا شده‌اند برای سرپوش گذاشتن روی ترک فعل‌ها موضوعات جلوگیری از مشکل جمعیت‌پذیری، کاهش خانوار‌ها و افزایش تقاضا و... را مطرح کردند تا همگان ظاهر ماجرا را بپذیرند؛ به‌طور مثال تامین پارکینگ را صددرصد الزام می‌کنند و همین امر سبب افزایش 25متری بنا می‌شود. با این سیاست خانواده‌هایی که توانایی خرید خانه 50تا 70متری را داشتند به‌دلیل افزایش 25متری پارکینگ، قدرت خرید برایشان پایین آمد. مورد دیگر هم حذف مشوق بافت‌های فرسوده بود که امروز شاهد حجم زیادی از این بافت در مناطق هستیم.» پیشینیان هیچ‌وقت از بیان این واقعیت واهمه نداشتند که شهر باید گران اداره  شود تا فقرا به بیرون و محدوده حریم شهر رانده شوند؛ سیاستی که سبب کوچ بسیاری از بومیان از محلات شد. بنابراین پنهان کاری در برابر چنین سیاستی به مثابه پاک کردن صورت مسئله و خیانت به اعتماد شهروندان است.