رادیویی که همراه امام بود

بسیاری از افراد عادی و شخصیت‌های مهم و سیاسی هنگامی که در موقعیت‌های خاص قرار می‌گیرند، ممکن است برنامه‌ها و وضعیت آنها تغییر پیدا کند، اما امام(ره) بسیار مقید و منظم بودند. ایشان در هر شرایطی برنامه روزانه خود را کامل انجام می‌دادند. از این‌رو نظم در زندگی امام خمینی(ره) بسیار اهمیت داشت. یکی از برنامه‌های منظم ایشان پیگیری اخبار از رسانه‌های داخلی و خارجی بود. ایشان دست‌کم 3بار در روز اخبار را دنبال می‌کردند.


بررسی جریان‌های سیاسی
ساعت ۱۳تا ۱۵ هر روز، مختص برنامه‌هایی مانند اقامه نماز و صرف ناهار ایشان بود. امام این وعده غذایی را همراه خانواده میل می‌کردند. پس از انجام این کار‌ها امام یک ساعت را به استراحت اختصاص می‌دادند و سپس از ساعت ۱۵ تا ۱۷ با جدیت اخبار داخلی و خارجی را دنبال می‌کردند و به مطالعه و بررسی جریان‌های سیاسی داخلی و خارجی روز می‌پرداختند. اهمیت به رسانه در زندگی امام به خوبی مشهود بود و ایشان مقید به شنیدن و دیدن اخبار از طریق رادیو، تلویزیون و روزنامه‌ها بودند و معمولا از ساعت ۱۷تا نزدیک غروب صدای رادیوی کوچک امام که از آن اخبار پخش می‌شد به گوش می‌رسید و بعد هم مشغول نماز می‌شدند.

رصد اخبار همراه با پیاده‌روی
سیدحسن خمینی یکی از نوه‌های امام خمینی درباره روزنامه‌خوانی پدربزرگش نوشته: دهه60 چند روزنامه منتشر می‌شد که برخی از آنها صبح‌ها و برخی عصرها منتشر می‌شدند. البته سال‌ها بعد همه روزنامه‌ها به انتشار صبحگاهی روی آوردند. عصرها امام (ره) بعد از آنکه از خواب بعدازظهر برمی‌خاستند روزنامه‌های عصر را مطالعه می‌کردند. گاهی اوقات زمانی که آوردن آنها با تأخیر همراه می‌شد در این مواقع من یا کسی دیگر می‌رفتیم و از دفتر آن را می‌آوردیم. نکته جالب توجه آن بود که معمولا امام نخستین روزنامه‌ای را که نگاه می‌کردند روزنامه اطلاعات بود و آن هم به صفحه آخر آن مراجعه می‌کردند که ساعات شرعی را درج کرده بود. همیشه یک ساعت جیبی هم در جیب جلیقه خود داشتند که حتی یک ثانیه عقب و جلو نبود و آن را به دقت تمام تنظیم می‌کردند. زمان مطالعه روزنامه‌ها در روزهای مختلف فرق می‌کرد و برخی اوقات (که خیلی هم اتفاق نمی‌افتاد) در حال قدم زدن واقع می‌شد. عکس یکی از این مواقع ثبت شده است.

پس از عمل جراحی تلویزیون خواستند
حجـت‌الاسلام والـمـسلمــین آشتیانی خاطره‌ای از امام (ره) تعریف می‌کند که در ارتباط با روزهای بستری ایشان در بیمارستان است: امام در به‌دست آوردن اخبار منعکس شده از رادیوهای بیگانه اهتمام داشتند و غالباً اخبار رادیوهای بیگانه را هم گوش می‌دادند و امت مسلمان، خود، از طریق سیمای جمهوری اسلامی مشاهده کردند که امام عزیز حتی در بستر بیماری نماز شب را ترک نکرده و از رادیو به‌منظور کسب خبر استفاده می‌کردند. حتی 3 روز پس از عمل جراحی که حال حضرت امام رو به بهبودی گذاشته بود دستور دادند تلویزیون بیاورند تا از آن استفاده کنند و از اخبار مطلع شوند.

روزنامه‌ها را به دقت می‌خواندند
به گواهی نزدیکان، امام از رادیو جز هنگام عبادت و جلسه‌ها جدا نمی‌شدند و مثلا خبر شهادت آیت‌الله بهشتی را قبل از اینکه کسی به ایشان اعلام کند از رادیو شنیدند. امام حتی وقتی که در بیمارستان بستری بودند سفارش کردند برایشان رادیو ببرند. حشمت‌الله رنجبر، از گروه پزشکی حضرت امام خمینی (ره) نقل کرده: بعد از اینکه امام در بیمارستان فرمودند رادیو برایشان بیاورند، حاج احمد به مزاح گفتند آقا در این وضعیت هم از شنیدن اخبار رادیوی بیگانه صرف‌نظر نمی‌کنند! اگر هر کدام از ما به اندازه ایشان کار و تلاش می‌کردیم، دنیا گلستان می‌شد. حاج سیداحمد آقا نیز دراین‌باره تأکید کرده: امام تمام گزارش‌ها را مطالعه می‌کردند و آن روزها که روزنامه‌ها میدان درگیری افکار مختلف بود همه را به دقت می‌خواندند. کانال‌های ارتباطی امام، یک نفر یا یک گروه نبود. گزارش‌های ژاندارمری، شهربانی، ستاد ارتش، اطلاعات نخست‌وزیری، سپاه و آنچه را که دفتر امام خلاصه می‌کردند، مطالعه داشتند و می‌دیدند.

خبر شهادت شهید بهشتی
درباره پیگیری اخبار از رادیو توسط امام(ره)، حجت‌الاسلام والمسلمین انصاری‌کرمانی خاطره‌ای نقل کرده: شبی که خبر شهادت دکتر بهشتی و یارانش به دفتر امام رسید، نمی‌دانستیم این خبر را چگونه به ایشان برسانیم چون امام شهید بهشتی را از جان و دل دوست داشتند. به رادیو و تلویزیون اطلاع داده شد آن شب خبر را پخش نکنند چون امام آخر شب اخبار را گوش می‌دادند، لذا قرار شد فردای آن روز حاج احمد آقا و آقای هاشمی به‌نحوی خبر را به امام اطلاع دهند. در خانه امام هم سفارش شد که رادیو را از بالای سر امام بردارند چون ممکن بود خبر ساعت 7یا 8صبح پخش شود. جالب اینجاست که وقتی خانم‌ها قبل از ساعت 7 ‌رفتند که رادیو را بردارند، امام می‌فرمایند رادیو را بگذارید سرجایش، خود من جریان را از رادیوهای خارجی شنیده‌ام.

دانستن منابع خبرها برای امام مهم بود
حجت‌الاسلام والمسلمین شریعتی، نقل می‌کنند در زمان اقامت امام در نجف دانستن منابع خبرها برای امام مهم بود؛ قرار بر این بود که نسخه‌ای از این اخبار تنظیم شده و تسلیم حضرت امام شود و نسخه‌ای را هم خدمت جناب آقای دعایی می‌‌دادیم؛ چون ایشان آن زمان رادیوی روحانیت مبارز را اداره می‌‌کردند و اخبار را از طریق این رادیو ـ که از بغداد پخش می‌شد ـ به اطلاع مردم ایران می‌‌رساندند. در آن مقطع عموماً منابع خبری ما از منابع روشنفکری بود. بعد از استقرار مرحوم حاج‌احمد آقا در نجف، مسئولیت دریافت و تنظیم این اخبار با حاج‌احمد آقا بود. ایشان معتقد بود طبق فرمایش حضرت امام، باید منابع خبرهای دریافتی را ذکر کنیم. به‌گفته ایشان، برای حضرت امام دانستن منبع خبری مهم بود که بدانند آیا واقعیت همان است یا نه.

حفظ حرمت افراد در رسانه‌ها
مرحوم سیدمحمود دعایی، مدیرسابق مؤسسه اطلاعات، خاطرات بسیاری از حضور در کنار حضرت امام به یاد داشت که یکی از آنها را سال 1395در مراسم گرامیداشت روز خبرنگار درباره رهنمودهای امام در عرصه خبر و رسانه بیان کرد: حرمت‌گذاری نسبت به شخصیت افراد از حساسیت‌های ایشان در رسانه بود. (در زمان اقامت امام در نجف) در موقعیتی تصمیم گرفتیم برای تبلیغات اسلامی و نهضت روحانیت از یک موج رادیویی خارج از کشور کمک بگیریم و در ابتدای امر، امام را در جریان نگذاشتیم، اما پس از مدتی ایشان مرا خواست و بعد از مطالعه برنامه‌هایی که آنها را اجرا کرده بودم و پاکنویس آن موجود بود، به من فرمود: تو را 2نصیحت می‌کنم: اول اینکه دروغ نگو، دوم اینکه فحش نده. من حساس شدم که دروغم کجاست؟ امام فرمود: در دفاع از من و در پاسخ اتهام رژیم شاه، تو گفتی فلانی حتی یک وجب زمین ندارد؛ درحالی‌که ما در خمین زمین داریم، هرچند ثمره کشاورزی آن را اخوی من در اختیار فقرا قرار می‌دهد.