نماز اول وقت

نظم و برنامه‌ریزی در همه امور به‌ویژه انجام تکالیف و فرایض دینی یکی از ویژگی‌های بارز پیر جماران است. مداومت بر انجام واجبات و مستحبات دینی چه در دوران صحت و بیماری، چه روزهای مبارزه و تبعید و چه دوران اقامت در جماران و حتی آخرین لحظات حیات پاکشان مشهود بود. گواه این سخن، تصاویر آخرین ساعات زندگی ایشان است که در اوج بیماری و با وجود ضعف جسمی تیمم کرده و با کمک پرستاران آخرین نماز زندگی‌شان را روی تخت بیمارستان خواندند و به دیدار معبود شتافتند. تأکید امام به انجام نماز اول وقت در کردارشان چنان مشهود بود که ایشان هیچ‌گاه به‌خاطر مشغله‌های دنیوی آن را به تأخیر نینداختند.

2ساعت مانده به اذان صبح
نمازشان همیشه اول وقت بود؛ چه در دوران جوانی و چه پس از آن، 2 ساعت مانده به اذان صبح بیدار می‌شدند و در این مدت، قرآن قرائت می‌کردند. شهید علی صیاد شیرازی در‌این‌باره نقل کرده است: حتی زمانی که در بحبوحه جنگ، با کمبودها و تنگناهای زیادی مواجه شدیم و درصدد رفع آن بودیم و امام هم پیگیر کار بودند و برای گزارش کار خدمت ایشان رسیدیم؛ رئیس‌جمهور و رئیس مجلس و فرماندهان نیروی زمینی و سپاه هم حضور داشتند، هنوز گزارش تمام نشده بود که امام جلسه را ترک کردند و فرمودند: وقت نماز است. همچنین مرحوم آیت‌الله محمدرضا توسلی، از اعضای دفتر امام که نزدیکی خاصی به ایشان داشت، از نماز خواندن امام وسط نشست مهم سیاسی خاطره‌‌ای را روایت کرده: «روزی سران کشورهای اسلامی برای قضیه صلح ایران و عراق به خدمت امام رسیدند وسط جلسه بود که اذان ظهر شد، امام بلند شدند و فرمودند: می‌خواهم نماز بخوانم. سپس عطر زدند و به نماز ایستادند و ما هم پشت سر ایشان ایستادیم.»

رعایت حال اطرافیان در شب‌زنده‌داری
امام(ره) به مناجات و مطالعه شبانه تعصب خاصی داشتند. چنان که مرحوم آیت‌الله ابراهیم امینی در کتاب خاطراتش نوشته: از فرزند امام آقا مصطفی پرسیدم برنامه حاج آقا شب‌ها چیست؟ گفت: شب‌ها زود می‌‌خوابد و سحر بیدار می‌شود. بعد از ادای نماز شب و ذکر و دعای معمول به مطالعه می‌پردازد تا اذان صبح، نافله و نماز صبح را می‌خواند و بعد از تعقیبات باز هم مطالعه می‌کند. همچنین در این زمینه از سیدرحیم میریان، عضو دفتر امام(ره) هم نقل شده؛ امام در‌ماه شعبان، نیمه شب بیدار می‌شدند وضو می‌گرفتند و پس از نماز شب مشغول مناجات شعبانیه می‌شدند. در این مناجات به‌قدری گریه می‌کردند من که پشت اتاقشان می‌خوابیدم گاهی با صدای گریه ایشان از خواب بیدار می‌شدم با اینکه بسیار آرام و آهسته اعمال شب را انجام می‌دادند تا کسی بیدار نشود. مرحومه خدیجه ثقفی، همسر امام نیز در خاطراتش تأکید کرده‌: «مطلقا چراغ روشن نمی‌کردند. حتی چراغ دستشویی را تا کسی بیدار نشود. هنگام وضوی نماز شب، یک ابر زیر شیر آب می‌گذاشتند که صدای ریزش آب موجب بیدار شدن کسی نشود.»

نماز خواندن در ماشین ساواک
توجه امام خمینی (ره) به برپایی نماز اول وقت به حدی بود که حتی در شرایط سخت و هنگام دستگیری توسط مأموران ساواک هم این واجب را ترک نکردند. به‌طوری‌که بعد از سخنرانی 15خرداد‌ماه سال 1342که مأموران ساواک ایشان را شبانه دستگیر کردند، امام (ره) در خاطراتشان برای ادای نماز در آن روز چنین نقل کرده‌اند: زمانی که مرا دستگیر کردند نماز‎ ‎خوانده بودم، ولی هنوز به صبح مانده بود. به صندلی ماشین تکیه داده بودم، چرتم برد، لذا برای نماز وضو نداشتم. نزدیک شاه‌‎ ‎عبدالعظیم دیدم نماز دارد قضا می‌شود. از مأموران خواستم اجازه دهند جایی پیاده‌‎ ‎شوم، وضو بسازم و نماز صبح را بخوانم، اجازه ندادند. گفتم پس اجازه دهید تیمم کنم. باز هم حاضر نشدند! گفتم پس یک لحظه‌‎ ‎ترمز کنید و اجازه دهید یک دستی به زمین بزنم و بلافاصله سوار اتومبیل شوم! با این‌‎ ‎مسئله موافقت و لحظه‌ای توقف کردند و من پیاده شدم دستی به زمین زدم و‎ ‎مجدداً سوار اتومبیل شدم. آن وقت تیمم کردم و نشسته نماز صبح را به جای آوردم.»

گریه شبانه برای معبود
مـناجات‌های شــبانه و معاشقه با معبود در نـیمه‌های شب زبانزد خاص و عام و جزو خاطرات ماندگار همه نزدیکان، است. صــدیــقــه مـصـطـفـوی، دختر ارشد امام(ره) هم خاطره‌ای دراین‌باره نقل می‌کند: ‌یادم می‌آید در دوران کودکی چندین بار نیمه‌های شب بیدار شدم و مکرر نماز شب آقا را دیدـم. از خود می‌پرسیـدم: چرا آقا هنگام شب این قدر گـریه می‌کند. این وضع برای من که طفلی بیش نبودم، شگفت‌آور بود. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای هم درباره استغاثه و مناجات شبانه امام(ره) به نقل از حاج احمد آقا فرموده‌اند: حین خواندن نماز شب، به قدری گریه می‌کرد که دستمال‌های معمولی برای پاک کردن اشک‌هایش کافی نبود و با حوله اشکش را پاک می‌کرد. همچنین به‌گفته زهرا مصطفوی، دختر امام(ره) توصیه ایشان همیشه این بود که هیچ‌گاه با سختگیری‌های نابه‌جای خود چهره امور عبادی و دینی را برای جوان‌‌ها و بچه‌ها زشت و سخت جلوه ندهیم. خودشان هم در هر فرصتی با رفتار درست انجام عبادت را به جوان‌ترها متذکر می‌شدند. ایشان ‎حتی هنگام بستری در ‎‎‎‎بیمارستان مراقب اوقات شرعی‎‎‎‎ بودند.